کارشناسان تاکید دارند زمانی که مسیر مشخص و علمی برای درمان بیماران ترسیم شود و این راهنماهای بالینی مورد تایید متخصصان رشته‌های مختلف باشد، در آن صورت تجویز دارو و خدمات پاراکلینیک به صورت حذف نسخه کاغذی می‌تواند از هدر رفتن هزینه‌های نظام سلامت جلوگیری کند.
شفاآنلاین>سلامت> در شرایطی طرح نسخه‌نویسی الکترونیک در بسیاری از مراکز درمانی در حال اجراست که همچنان بسیاری از راهنماهای بالینی در نظام سلامت، تدوین و ابلاغ نشده است. خلا راهنماهای بالینی در بسیاری از رشته‌های پزشکی و تکمیل نشدن پرونده الکترونیک سلامت برای بسیاری از بیماران، به عنوان پاشنه آشیل‌هایی شناخته می‌شود که می‌تواند مانع از تحقق کامل اهداف طرح نسخه‌نویسی الکترونیک شود.
به گزارش شفاآنلاین:باید در نظر داشت که یکی از عمده اهداف طرح نسخه‌نویسی الکترونیک، کاهش هزینه‌های نظام سلامت است، اما بدون تدوین راهنماهای بالینی، تکمیل پرونده الکترونیک سلامت و اجرای نظام ارجاع و سطح‌بندی خدمات درمانی، نمی‌توان توقع داشت که نسخه‌نویسی الکترونیک بتواند به تنهایی تاثیر چشمگیری در کاهش هزینه‌های درمانی داشته باشد.
کارشناسان تاکید دارند زمانی که مسیر مشخص و علمی برای درمان بیماران ترسیم شود و این راهنماهای بالینی مورد تایید متخصصان رشته‌های مختلف باشد، در آن صورت تجویز دارو و خدمات پاراکلینیک به صورت حذف نسخه کاغذی می‌تواند از هدر رفتن هزینه‌های نظام سلامت جلوگیری کند.
درواقع بدون راهنماهای بالینی، فرآیند نسخه‌نویسی الکترونیک و اجرای نظام ارجاع با نواقص جدی مواجه می‌شود. صاحبنظران بر این باورند که زمانی حذف نسخه کاغذی می‌تواند به کاهش چشمگیر هزینه‌های نظام سلامت منجر شود که از قبل، فکری برای تدوین مسیر استاندارد ارائه خدمات تشخیصی و درمانی اندیشیده شود. این مسیر استاندارد از طریق تدوین راهنماهای بالینی محقق خواهد شد. با این وجود شاهد هستیم که همچنان در بسیاری از رشته‌های پزشکی، نشانی از راهنماهای بالینی دیده نمی‌شود. حتی در برخی رشته‌ها نیز که به ظاهر برای آنها راهنماهای بالینی تعریف شده است، خیلی اوقات این راهنماها اجرا نمی‌شود.
بسیاری از کارشناسان سلامت تاکید دارند که بدون تدوین راهنماهای بالینی، اجرای سایر طرح‌های کلان نظام سلامت نیز با چالش‌های عمیقی مواجه خواهد شد.
علی چنگیزی، رئیس نظام پزشکی مراغه و ملکان که مسئولیت بازرسی سازمان نظام پزشکی کل کشور را هم در کارنامه کاری خود دارد،به اهمیت تدوین راهنماهای بالینی اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی راهنماهای بالینی از سوی مسئولان، تدوین و ابلاغ شده است، اما تدوین راهنماهای بالینی در ایران هنوز ناقص است و تکمیل نشده است. عملا برای همه رشته‌های درمانی، راهنماهای بالینی نوشته نشده است.»
او معتقد است: «گایدلاینی که نوشته می‌شود، باید با نگاه علمی و دانشگاهی باشد، نه اینکه فقط بیمه‌ها در تدوین این راهنماهای بالینی نقش داشته باشند. تدوین و ابلاغ این راهنماهای بالینی می‌تواند تحول جدی در نظام سلامت ایجاد کند و صرفه‌جویی چشمگیری به همراه داشته باشد. همچنین این گایدلاین‌ها باید به دور از منافع صنفی نگاشته شود. البته نکته مهم اینجاست که پله اول هر خدمات تشخیصی و درمانی از پزشکی عمومی و پزشک خانواده خواهد گذشت. در تدوین راهنماهای بالینی باید به این نکته مهم نیز توجه شود.»
چنگیزی تاکید دارد که اجرای راهنماهای بالینی به نفع جامعه پزشکی نیز تمام می‌شود. او توضیح می‌دهد: «اگر گایدلاین‌ها علمی و دقیق باشد، تشخیص پزشکان نیز سریع‌تر و دقیق‌تر خواهد بود. در آن صورت خدمات پاراکلینیکی غیرضروری کمتر وجود خواهد داشت و پزشک خیلی سریع‌تر به تشخیص درست بیماری می‌رسد. ارجاع بیماران از سوی پزشک نیز با وجود گایدلاین‌ها بسیار راحت‌تر و سریع‌تر خواهد شد. به طور کلی در صورتی که گایدلاین به درستی و با دقت علمی نوشته شده باشد، مدت زمانی که پزشک برای تشخیص درست و درمان علمی می‌گذارد، کمتر خواهد شد.»
او تاکید می‌کند: «اگر گایدلاین‌ها مورد تایید منابع دانشگاهی باشد و پزشک نیز قدم به قدم با این راهنماهای بالینی پیش برود، در آن صورت پزشک کمتر دچار مشکلات حقوقی و قانونی خواهد شد. در آن صورت موارد قصور پزشکی و شکایت از پزشکان نیز بسیار کاهش خواهد یافت.»
این کارشناس سلامت تصریح می‌کند: «اجرای راهنماهای بالینی به نظارت کلی هم نیاز دارد. البته نظارت جزئی مبنی بر اینکه آیا در همه مطب‌ها این راهنماهای بالینی اجرا می‌شود یا خیر، چندان امکان‌پذیر نیست. همچنین معتقدم راهنمای بالینی باید به گونه‌ای نوشته شده باشد که فقط وجه اقتصادی قضیه را نبینند، بلکه باید این راهنما کاملا علمی باشد و پزشک را برای انجام درمان‌های علمی محدود نکند. ممکن است در این مسیر حتی برخی ناآشنایی‌ها و مقاومت‌ها برای اجرای این راهنماها نیز وجود داشته باشد که البته این موضوع طبیعی است، زیرا همواره برای اجرای برنامه‌های جدید، چنین مقاومت‌هایی دیده می‌شود. در این بین، گایدلاین باید حتما پایه علمی داشته باشد، نه اینکه مثلا فقط منافع یک صنف خاص در جامعه پزشکی را تامین کند. درکل، گایدلاین علمی می‌تواند هم به نفع پزشک و هم به نفع بیمار باشد.»
همچنین اسماعیل ایدنی، رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نیز به اثرات مثبت اجرای راهنماهای بالینی برای مردم و جامعه پزشکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «راهنماهای بالینی که تدوین شده، دارای پشتوانه علمی و متناسب با زیرساخت‌ها و منابع مالی نظام سلامت است. ضامن اجرای این راهنماهای بالینی این است که در وهله اول، نظام ارجاع، پزشک خانواده و سیستم ثبت خدمات سلامت در کشورمان نهادینه شده باشد. در این بین، بیمه‌های درمانی باید به دنبال اجرای راهنماهای بالینی باشند تا هم کیفیت ارائه خدمات سلامت، ارتقا یابد و هم در منابع بیمه‌های درمانی صرفه‌جویی شود. اجرای راهنماهای بالینی موجب می‌شود که یک چارچوب علمی در حوزه ارائه خدمات برای جامعه پزشکی ایجاد شود.»
ابتدای راه خرید راهبردی خدمات سلامت
با وجود تاکید اسناد بالادستی بر ضرورت تدوین راهنماهای بالینی، هنوز بسیاری از این راهنماها ابلاغ نشده است. وزارت بهداشت در طول چند سال اخیر، تلاش کرد که بخش قابل توجهی از این راهنماها را تدوین و ابلاغ کند، اما به گفته مسئولان این وزارتخانه، ما همچنان در ابتدای این مسیر قرار داریم.
قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت هم با اشاره به اینکه هنوز در این حوزه در ابتدای راه هستیم، تاکید کرد: «ارائه خدمات سلامت بر اساس راهنماهای بالینی بخشی از خرید راهبردی خدمات سلامت محسوب می‌شود و در حال حاضر در ابتدای راه انجام خرید راهبردی خدمات سلامت هستیم. انجام خرید راهبردی خدمات سلامت، گام به گام است و نمی‌توان یک مرتبه به آن رسید. ارائه خدمات سلامت بر اساس راهنماهای بالینی هم بخشی از خرید راهبردی خدمات سلامت است. به طور مثال وقتی کسی در حال حاضر «ام‌آرآی» انجام داده و بیمار بستری در بیمارستان هم نیست، تا شش ماه دیگر نمی‌تواند این کار را انجام بدهد و در غیر این صورت باید هزینه آن را خودش پرداخت کند.»
معاون وزیر بهداشت درباره آمار تدوین و ابلاغ راهنماهای بالینی نیز یادآور شد: «تاکنون صدها راهنمای بالینی تدوین و ابلاغ شده است. تدوین و ابلاغ راهنماهای بالینی به عهده معاونت درمان وزارت بهداشت است، اما سازمان‌های بیمه گر آن را اجرا می‌کنند. ارسال الکترونیکی اسناد بستری از بیمارستان‌ها به سازمان‌های بیمه‌گر در حال حاضر به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و اجرای مواردی مانند راهنماهای بالینی، نسخه‌نویسی و نسخه پیچی الکترونیک بر عهده سازمان‌های بیمه‌گر است.»
جان بابایی خاطرنشان کرد: «اگر راهنماهای بالینی کامل اجرا شود، در زمینه صرفه جویی بسیار موثر است. به طور مثال پس از اجرای راهنماهای بالینی درباره آلبومین مشاهده کردیم که مصرف آلبومین در بیمارستان‌ها تا ۲۰ درصد کاهش یافت. همچنین درباره برخی داروهای شیمی درمانی نیز شاهد کاهش مصرف ۱۵ تا ۲۰ درصدی بودیم. البته برای محاسبه میزان صرفه جویی از طریق اجرای راهنماهای بالینی، باید کلیه خدمات ارائه شده با جزئیات در سامانه‌های مربوط به ارسال اسناد بیمارستانی به سازمان‌های بیمه‌گر ثبت شود و حتی نسخه‌نویسی و نسخه پیچی هم به صورت الکترونیک انجام شود تا بتوان برآورد درستی داشت.»
او درباره نحوه تدوین راهنماهای بالینی در کشور هم توضیح داد: «زیربناهای تدوین راهنماهای بالینی استفاده از منابع اطلاعاتی معتبر بین‌المللی و استانداردهای خدمتی در کشورهایی با شرایط تقریبا مشابه کشور ما از نظر میزان درآمد، هزینه و تولید ناخاص داخلی بود. غیر از افراد برجسته هر رشته، از متخصصان جوان نیز که با متدولوژی تدوین راهنماهای بالینی آشنایی و تجربه کافی دارند برای ایجاد ظرفیت دانشی پایدار در افراد برای سال‌های متمادی بهره‌مند شدیم. همزمان با تدوین راهنماهای بالینی، استانداردهای هر خدمت جهت حفظ کیفیت خدمات و بهبود آن نیز نگارش شد تا بر مبنای آن بتوان معیار درست انجام خدمات را مشخص کرد. برای مثال در ضوابط اجرایی اعمال قلب و عروق مشخص شده است که چه افرادی و بر اساس کدام خدمت می‌توانند این اعمال را انجام دهند.»
همچنین پیشتر نیز باقر لاریجانی، معاون سابق آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به مزایای متعدد اجرای راهنماهای بالینی، تاکید کرد: «بدون شک چالش‌هایی درنظام سلامت وجود دارد که به مدد تدوین راهنماهای بالینی و برنامه‌ریزی حل خواهد شد.»
او بر لزوم نهادینه کردن اقدامات بالینی بهینه در ارائه خدمات سلامت تاکید کرد و گفت: «این فرایند نیاز به زمان و منابع دارد و لازم است تلاش جمعی در این زمینه صورت پذیرد.»
لاریجانی، تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد و نیازهای جامعه را یکی از زمینه‌های اعتلای نظام سلامت برشمرد و افزود: «باید با استفاده از آمارهای موجود، نتایج پژوهش‌های حوزه بالینی و نیازهای مردم وخدمات کلینیکال و بالینی را به سمت و سویی منطقی هدایت کنیم. وجود افقی روشن در حوزه خدمات بالینی بسیار مهم است. این کار علاوه بر ایجاد وحدت رویه در ارائه خدمات، به صرفه‌جویی در منابع، معقول‌تر شدن کسورات بیمه‌ای و پرهیز از محوریت فردی پزشک در اجرای خدمات بالینی منجر می‌شود.»
او به تجربیات کشورهای موفق جهان در حوزه تدوین راهنماهای بالینی نیز اشاره کرد و گفت: «اسناد بالادستی نظام سلامت از جمله قانون برنامه توسعه، نقشه تحول نظام سلامت، نقشه علمی سلامت، نقشه جامع علمی کشور نیز وزارت بهداشت را موظف به تدوین راهنماهای بالینی کرده است. در همین راستا تدوین و به کارگیری نظام‌مند راهنماهای بالینی، تجویز دارو مبتنی بر راهنماهای بالینی، استفاده از پتانسیل‌های دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی در راستای تدوین راهنماهای بالینی و استاندارهای خدمات از مواردی است که باید درخصوص آن برنامه‌ریزی جامعی صورت گیرد.»
نظرشما
آخرین اخبار