کارشناسان معتقدند نبرد آینده در صنعت توریسم درمانی و موفقیت در آن، کاملا به این موضوع بستگی دارد که هر کشوری در چه بازه زمانی میتواند به ایمنی نسبی در برابر کرونا برسد.
شفاآنلاین>سلامت>پاندمی کرونا موجب شد که صنعت گردشگری و تمام زیرشاخههای آن دچار شکست سنگینی شوند. بخصوص در بخش گردشگری سلامت، ریزش شدیدی در حوزه جذب بیمار خارجی اتفاق افتاد. این مساله موجب شد که بسیاری از شرکتهای تسهیلگر در صنعت توریسم درمانی، عطای این کار را به لقایش ببخشند و وارد صنعتی دیگر شوند.
به گزارش شفاآنلاین: نکته بسیار مهم این است که در برخی کشورهای همسایه که به عنوان رقیب سنتی ایران در صنعت توریسم درمانی به حساب میآیند، تلاش زیادی دارند که با انجام سریعتر واکسیناسیون کرونا، صنعت گردشگری را هرچه سریعتر در کشورشان احیا کنند. به طور مثال، هفته قبل فخرالدین کوجا، وزیر بهداشت ترکیه اعلام کرد که تاکنون هشت میلیون شهروند این کشور در مقابل کرونا واکسینه شدهاند. با توجه به سرعت واکسیناسیون در این کشور، به نظر میرسد که ترکیه در بازه زمانی بسیار کمتری نسبت به ایران میتواند به هدف واکسیناسیون 70 درصدی جامعه نایل شود.
کارشناسان معتقدند نبرد آینده در صنعت توریسم درمانی و موفقیت در آن، کاملا به این موضوع بستگی دارد که هر کشوری در چه بازه زمانی میتواند به ایمنی نسبی در برابر کرونا برسد. کشور ترکیه که تقریبا هم جمعیت با کشور ایران است، در زمینه واکسیناسیون سراسری در برابر کرونا، بسیار موفقتر عمل کرده است. به همین دلیل، برخی صاحبنظران حوزه توریسم درمانی بر این باورند که اگر قرار باشد با همین سرعت فعلی، واکسیناسیون کرونا را ادامه دهیم، رقابت در صنعت توریسم درمانی را هم به رقبا واگذار خواهیم کرد.
هادی شهودی، عضو هیات مدیره یکی از شرکتهای تسهلیگر در حوزه گردشگری سلامت نیز به دغدغه فعالان توریسم درمانی در دوران کرونا اشاره میکند و میگوید: «در دوران پاندمی کرونا، مجبور شدیم که تعدیل نیروی گستردهای انجام دهیم تا شرکت بتواند زنده بماند. هر بار با اوجگیری بیماری کرونا، میزان جذب گردشگران سلامت هم کاهش پیدا میکرد. حتی گاهی تا چندین هفته، حتی یک بیمار خارجی هم نداشتیم.»
او خاطرنشان میکند: «با شروع واکسیناسیون کرونا، قدری امیدها به احیای صنعت توریسم درمانی افزایش پیدا کرده است، اما همچنان با آمار جذب بیمار خارجی در دوران قبل از کرونا، خیلی فاصله داریم. میتوانم بگویم الان در بهترین حالت، کمتر از 10 درصد گذشته میتوانیم به جذب بیمار خارجی امیدوار باشیم. از آنجا که کشور ما در زمره کشورهایی قرار دارد که شیوع کرونا در آن خیلی بالاست، همین مساله روی جذب بیمار خارجی هم بسیار تاثیر گذاشته است.»
شهودی تاکید میکند: «درواقع، یک بخش از این مشکلات به ترس خود بیماران خارجی برمیگردد که نگران ابتلا به کرونا هستند. خیلی از آنها ترجیح میدهند که یا درمانشان را به تعویق بیندازند، یا به کشوری بروند که آمار ابتلا به کرونا در آن کمتر باشد. بخش دیگری از مشکل هم به سخت شدن صدور روادید برای بیماران خارجی برمیگردد که دردسرهای زیادی ایجا کرده است. یعنی گاهی اوقات با کلی سختی و تلاش، بیمار خارجی را به انجام عمل جراحی در ایران راضی میکنیم، اما فرآیند صدور ویزا آنچنان سخت و طولانی میشود که بیمار خارجی ترجیح میدهد به کشور دیگری برود.»
همچنین این فعال صنعت توریسم درمانی با اشاره به تاثیر واکسیناسیون سراسری کرونا در جذب بیماران خارجی، تصریح میکند: «هرچقدر در زمینه واکسیناسیون سراسری کرونا سریعتر باشیم، به همان نسبت هم میزان ابتلا و مرگ و میر بر اثر کرونا کاهش پیدا میکند. در صورتی که با کمک واکسیناسیون به ایمنی نسبی در برابر کرونا برسیم، قطعا آمار جذب بیماران خارجی بیشتر میشود، زیرا به عنوان کشوری امن و سالم در صنعت توریسم درمانی شناخته خواهیم شد. با توجه به ارزان بودن و با کیفیت بودن خدمات درمانی در ایران، این پتانسیل وجود دارد که با تسریع در واکسیناسیون سراسری کرونا به جذب گسترده بیماران اقدام کنیم، اما متاسفانه در زمینه واکسیناسیون کرونا، با کندی و تاخیر زیادی روبرو هستیم.»
او هشدار میدهد: «در برخی کشورهای منطقه مثل ترکیه و امارات، سرعت واکسیناسیون سراسری بسیار بالاست. بنابراین این احتمال جدی وجود دارد که آنها خیلی سریعتر از ما بتوانند صنعت توریسم درمانی را در کشورشان احیا کنند. همچنین تاخیر در واکسیناسیون سراسری ممکن است موجب افزایش سفر به کشورهای منطقه برای دریافت واکسن کرونا شود. در آن صورت باید شاهد خروج گسترده ارز از کشور باشیم. به همین دلیل، سرعت بخشیدن به واکسیناسیون سراسری میتواند از این عوارض احتمالی جلوگیری کند.»
پیشنیازهای احیای صنعت توریسم درمانی
تخمین زده میشود که صنعت گردشگری سلامت در کشور ما حدود یک میلیارد دلار در دوران کرونا، آسیب دیده باشد. به طور کلی، صنعت گردشگری در دوران کرونا با بحران بیسابقهای در جهان مواجه شد. طبق برآوردها، امسال صنعت گردشگری جهان با کاهش رشد ۵۸ درصدی مواجه شده است. تاکنون ۸۵۰ میلیون تا یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون بار سفر گردشگری در جهان نسبت به سال گذشته، کاهش یافته است. این اتفاق، حدود ۹۱۰ تا هزار و۲۰۰ میلیارد دلار ضرر برای صنعت گردشگری جهان به همراه داشته و ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون شغل را در صنعت گردشگری جهان از بین برده است.
در عین حال، برخی از فعالان گردشگری سلامت ایران بر این اعتقادند که در صورت برنامهریزی درست و علمی، میتوانیم دوباره به احیای صنعت توریسم درمانی امیدوار باشیم.
سعید صدری، پزشک و مدیرعامل یکی از شرکتهای گردشگری سلامت نیز بر این باور است که نوع رفتار و برنامهریزی ما تعیین خواهد کرد که تا چه حد در دوران پس از کرونا، موفق به جذب بیمار خارجی خواهیم شد.
دبیر اسبق کمیته گردشگری سلامت ایران تاکید میکند: «در صورتی که برنامهریزی و هدفگذاری داشته باشیم و از توانمندیهای خود و امکانات بروز به درستی استفاده کنیم، صنعت گردشگری دوباره توسعه خواهد یافت. باید در نظر داشت که در زمان کرونا، هم در بازارهای بالفعل گردشگری سلامت ایران که شامل کشورهای همسایه است و هم در بازارهای دوردست و بالقوه گردشگری سلامت ایران با شرایطی مواجه هستیم که با انباشت تقاضا روبرو خواهیم شد. یعنی آن گروه از بیمارانی که میخواستند از خدمات درمانی ایران استفاده کنند، اما به دلیل کرونا نتوانستند به کشورمان بیایند، حالا صبر کردهاند تا شرایط به حالت عادی برگردد. بسیاری از این بیماران غیراورژانسی، نیازمند جراحیهای الکتیو، زیبایی و دندانپزشکی هستند. بنابراین در دوران پساکرونا با یک بازار شلوغی روبرو خواهیم بود که تقاضا بالاتر خواهد رفت.»
او یادآور میشود: «ارزش پول ملی ما نیز افت پیدا کرده و همین موضوع، نرخ خدمات ما را در سطح منطقه، رقابتیتر کرده است. همه اینها میتواند در آینده موجب توسعه گردشگری سلامت شود، البته به شرطی که رفتار ما سنجیده و بابرنامه باشد. در این راستا باید از ابزارهای تبلیغاتی روز دنیا استفاده کنیم و پروتکلهای بهداشتی در دوران بعد از کرونا را مدنظر قرار دهیم. در کل باید این اطمینان را به گردشگران سلامت بدهیم که سفر آنها به ایران، سفر امنی خواهد بود. همچنین به دلیل شیوع کرونا، تقاضا برای خدمت «تله مدیسین» بیشتر شده است که باید روی این موضوع هم سرمایه گذاری کنیم. الان از خدمات ساده مشاوره پزشکی تا جراحیهای رباتیک از راه دور از خدمات پزشکی از راه دور استفاده میشود. باید از پتانسیلهای خودمان در این زمینه درمانی استفاده کنیم و خودمان را به عنوان کشوری معرفی کنیم که میتواند خدمات پزشکی از راه دور را ارائه دهد.»
صدری با اشاره به ضرورت حمایت مسئولان از صنعت گردشگری سلامت، عنوان میکند: «در دوران کرونا، توریسم پزشکی آسیب زیادی دیده است. در این بین انتظار داریم که مسئولان هم از صنعت توریسم درمانی ایران، حمایت کنند. ایجاد شرایط مطلوب برای بازاریابی، اطلاعرسانی و ایجاد زیرساختهای مناسب از جمله حمایتهایی است که مسئولان میتوانند محقق سازند.»
او تاکید میکند: «انتظار داریم که در سطح حاکمیتی نیز اقداماتی انجام شود و روابط سیاسی و افتصادی با کشورهای هدف گردشگری سلامت ایران تقویت شود تا بتوانیم از پتانسیلهای صنعت توریسم درمانی ایران، بیشتر بهره ببریم. در این زمینه میتوان با کشورهای مختلف، تفاهمنامههای همکاری داشت و به آنها اطمینان داد که ایران در زمینه جذب گردشگران خارجی، امنیت بالایی دارد. برای تحقق این اهداف نیاز است که وزارت بهداشت با سازمانهای ذیربط، همکاری بیشتری داشته باشد.»
همچنین محمد جهانگیری، رئیس انجمن خدمات بینالملل سلامت ایران هم با اشاره به راهکارهای حل مشکلات گردشگری سلامت در دوران کرونا، تاکید میکند: «برای جبران خسارتهای اقتصادی ناشی از شیوع کرونا در حوزه گردشگری، دولت باید چتر حمایتی بزرگتری را در این حوزه بگستراند. صنعت گردشگری در حالی متحمل خسارات چندین میلیاردی شده است که چندین هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم در این صنعت مشغول به فعالیت هستند و در طول ماههای گذشته که به دلیل کرونا مجبور به توقف فعالیتهایشان شدند، عملا درآمدی نداشتند، درحالی که هزینههای جاری مانند هزینه پرسنل همچنان به قوت خود باقی است. اگر قرار است حمایتی از بخشهای مختلف اقتصادی کشور، از جمله گردشگری صورت گیرد این حمایتها باید همه جانبه و با برنامه باشد. قرار نیست فقط از بحران فعلی به هرشکلی عبور کنیم. صنعت گردشگری ما به برنامهریزی برای دوران پساکرونا نیاز دارد تا دقیقا بدانیم میخواهیم چه کاری انجام دهیم.»
جهانگیری، با اشاره به راه حل برون رفت از مشکلات فعلی صنعت گردشگری سلامت، یادآور میشود: «بحران فعلی ناشی از شیوع ویروس کرونا، همهگیر و جهانی است، اما کاری که در این شرایط ضروری است، تبدیل تهدید به فرصتهاست. نباید بگذاریم زیرساختهای فعلی از هم فروبپاشند و دچار چالش شوند. همچنین سرمایهگذاری در حوزه گردشگری سلامت، بخصوص در استانهای مرزی باید مورد توجه باشد تا در شرایطی که امکان معرفی ظرفیتهای گردشگری ایران برای جامعه جهانی به شکل مستقیم و حضور در نمایشگاههای بینالمللی وجود ندارد، از ظرفیت فضای مجازی به نفع گردشگری استفاده شود.»
نگاهی به آخرین آمارهای گردشگردی سلامت ایران
بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، عمده گردشگران سلامت ما از کشورهای افغانستان، عراق ،جمهوری آذربایجان، عمان، کویت، بحرین، قطر، هند و ترکمنستان وارد ایران میشوند. البته ایرانیان مقیم خارج از کشور هم برای انجام برخی امور درمانیشان به ایران میآیند که از نظر علمی این گروه هم گردشگر سلامت محسوب میشوند.
تا قبل از دوران کرونا، به ترتیب دانشگاه علوم پزشکی ایران، مشهد، قم، دانشگاه شهید بهشتی، شیراز، اهواز، ارومیه، تبریز، تهران و سمنان، بیشترین جذب گردشگر سلامت را داشتند. همچنین درمان بیماریهای زنان و زایمان و درمان آیویاف، جراحیهای چشم، جراحیهای ارتوپدی، درمان بیماریهای قلب و عروق، جراحیهای زیبایی و جراحیهای جنرال مربوط به شکم و احشای داخلی در صدر علت مراجعه بیماران خارجی به ایران قرار دارد.
در سال 98 حدود نیم میلیون بیمار خارجی وارد کشور شد. سپس با شیوع کرونا، این آمارها رفته رفته کاهش یافت و با ریزش شدیدی مواجه شد. هیچ آمار دقیقی از تعداد گردشگران سلامت وارد شده در سال 99 وجود ندارد. حتی در مقطعی نیز آمار ورود گردشگران سلامت به ایران به صفر رسید. حال با آغاز واکسیناسیون سراسری در نقاط مختلف جهان، انتظار میرود که صنعت گردشگری سلامت در نقاط مختلف جهان نیز احیا شود. کارشناسان حوزه گردشگری سلامت امیدوارند که با تسریع واکسیناسیون کرونا در کشور، فرآیند احیای توریسم درمانی در ایران نیز شتاب بگیرد. روزنامه سپید