نیمی از اموراجرایی وزارت بهداشت را می‌توان به انجمن‌های علمی واگذار کرد

شفاآنلاین>سلامت> کمیسیون انجمن‌های علمی گروه پزشکی در تاریخ 7/8/1370 و به موجب مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده و آیین‌نامه اولیه آن به امضای 3 وزیر بهداشت، علوم و ارشاد رسید.

به گزارش شفاآنلاین: این آیین‌نامه مجدا در سال 1396 مورد بازنگری قرار گرفت. کمیسیون انجمن‌های علمی گروه علوم پزشکی وظایفی از قبیل تاسیس انجمن‌ها و صدور مجوز تاسیس، بررسی صلاحیت‌های علمی و عمومی اعضای هیات موسس و هیات مدیره‌ها در هر دوره، صدور مجوز و نظارت بر فعالیت انجمن‌ها را برعهده دارد. این کمیسیون 7 تا 9 عضو اعم از نمایندگان هیات‌های علمی دانشگاه‌ها، مسئولین وزارت بهداشت، مدیرکل حقوقی و همچنین نماینده نظام پزشکی دارد که برای مدت دو سال فعالیت می‌کنند. درحال حاضر، علی‌اکبر حقدوست، معاون آموزشی وزارت بهداشت، ریاست کمیسیون را برعهده دارد و علی تاجرنیا، نادر ممتازمنش، سیدعلی حسینی، غلامرضا اصغری، شهریار نفیسی، علی جعفریان و جواد افشاری هم اعضای دیگر کمیسیون هستند.

آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار با سیدجلیل حسینی است.
سیدجلیل حسینی: بله «ارتقاء روند و منظم‌سازی انجمن‌ها»، «توانمندسازی انجمن‌ها»، «واگذاری امور به انجمن‌ها» و «فعالیت‌های بین‌المللی انجمن‌ها» چهار استراتژی بودند که من از همان سال 96 به عنوان محورهای اصلی فعالیتم در کمیسیون، به معاون آموزشی وزارت بهداشت اعلام کردم که تا امروز در هرکدام از این محورها توفیقاتی به دست آمده است که در ادامه خدمتتان عرض می‌کنم. البته با توجه به مشکلاتی که در بُعد بین‌المللی برای کشورمان به وجود آمد و به طور خاص، برهم خوردن برجام، شرایط برای پرداختن به محور چهارم استراتژی‌ها که مربوط به فعالیت‌های بین‌المللی انجمن‌ها بود، مساعد نبود و لذا در این محور، کار زیادی انجام نشد.
در محور چهارم که بین‌المللی‌سازی انجمن‌هاست، این ایراد به کنگره‌های بین‌المللی وارد است که با دعوت چند نفر مهمان از خارج کشور، به آن کنگره، «بین‌المللی» اطلاق می‌کنند. درحالی که کنگره بین‌المللی آن است که یکی از انجمن‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی که هر سال در کشورهای مختلف کنگره برگزار می‌کند، یک سال هم برای برگزاری کنگره به ایران بیاید، اعضای شرکت‌کننده حق ثبت‌نام پرداخت کنند، هتل خریداری کنند و در اقتصاد سلامت و اقتصاد کشور رونقی پیدا شود. در این صورت می‌توانیم بگوییم یک کنگره بین‌المللی برگزار شده است. ولی متاسفانه در شرایط به هم خوردن برجام، علی‌رغم تجربیات خوبی که خود من سال 93 در برگزاری کنگره اورولوژی آسیا در ایران داشتم که با 1000 شرکت‌کننده از 25 کشور جهان انجام شد، ولی این استراتژی را در این 3 سال نتوانستم پیش ببرم. هماهنگی‌هایی را هم با سازمان برنامه و بودجه، وزارت امور خارجه و سازمان گردشگری انجام داده بودم ولی کار را متوقف کردم چون فعلا شرایط، مناسب نیست.
سیدجلیل حسینی: از سال 71 تا امروز هر سال تاسیس چند انجمن به تصویب رسیده است. در مجموع ما امروزه 67 انجمن در گروه بالینی، 15 انجمن در گروه دندانپزشکی، 7 انجمن در گروه داروسازی، 48 انجمن در گروه علوم پایه و 26 انجمن بین رشته‌ای داریم. انجمن‌هایی که غیرفعال باشند و سرموعد پایان اعتبار پروانه انجمن، فعالیت‌های خود نظیر برگزاری انتخابات را انجام ندهند در مرحله اول ضمن مکاتبه با انجمن هشدار داده می‌شود و در صورت عدم برگزاری انتخابات، برگزاری آموزش مداوم آنها حذف شده و در مرحله بعدی، تعلیق پروانه صورت گرفته و حذف می‌شوند. درحال حاضر 20 انجمن حذف شده‌اند و حدود 10 انجمن هم در حال تاسیس هستند. اما می‌توان گفت 120 انجمن، خیلی فعال هستند.
سیدجلیل حسینی: از سال 95 و پیش از اینکه من مسئولیت دبیرخانه را برعهده بگیرم، بحث انتخابات الکترونیک مطرح شده بود. زمانی که من آمدم، با توجه به برگزاری ناموفق انتخابات الکترونیک نظام پزشکی، دید مثبتی به برگزاری الکترونیک نداشتم. ولی وقتی اولین انتخابات الکترونیک که انجمن گوارش و کبد برگزار کرد را دیدم، نظرم به کلی عوض شد. اولا انتخابات این انجمن در دوره‌های قبل که به صورت حضوری بود، با 80 نفر برگزار می‌شد ولی وقتی انتخابات را به صورت الکترونیک برگزار کردند، حدود 300 نفر ثبت‌نام کرده و 240 نفر رای دادند. یعنی 3 برابر دوره‌های قبلی در این انتخابات شرکت کردند. ضمن اینکه یکی از متخصصین گوارش در جلسه رونمایی انتخابات انجمن به ما گفتند: «تعدادی از فلوشیپ‌های گوارش را به واسطه این انتخابات پیدا کردیم که اصلا نمی‌دانستیم که این افراد در ایران هستند.»
در همان زمان، کنگره‌ای هم در خارج کشور برگزار شده بود که تعدادی از اعضای انجمن گوارش برای شرکت در این کنگره از کشور خارج شده بودند ولی این افراد هم موفق شدند از همان کشور رای بدهند.
از طرفی یکی از انتقاداتی که مخالفان انتخابات الکترونیک مطرح می‌کردند این بود که چون رای‌گیری با کامپیوتر انجام می‌شود، طبیعتا جوان‌ها که به این امور آشناتر هستند، میدان را به دست گرفته و خودشان انتخاب می‌شوند و افراد با سابقه و با تجربه از گردونه اداره انجمن‌ها کنار گذاشته می‌شوند. بنابراین به لیست کسانی که بعد از انتخابات الکترونیک انجمن گوارش و کبد انتخاب شدند، توجه کردیم. شما ببینید چه کسانی انتخاب شده‌اند: آقایان دکتر ملک‌زاده، دکتر ابراهیمی دریانی که جزو پیشکسوتان گوارش هستند و بقیه هم به همین ترتیب. یعنی آن نظری که عده‌ای می‌گفتند برگزاری انتخابات الکترونیک باعث می‌شود پیشکسوت‌ها به کنار زده شوند، به کلی باطل شد.
اما درمورد برگزاری مجامع باید عرض کنم که درحال حاضر برای شرایط کرونا و پساکرونا در حال برنامه‌ریزی هستیم. چون می‌دانید که هر انجمنی لازم است سالیانه یک مجمع عمومی و گاهی مجمع فوق‌العاده داشته باشد و در سال 99 تقریبا هیچ مجمعی به خاطر دوری از تجمع برگزار نشد. از این رو ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم که مجامع هم بتوانند به صورت الکترونیک برگزار شوند. ولی اینجا یک مشکلی وجود دارد که برای حل آن، نیازمند مصوبه‌ای از جانب ستاد ملی کرونا هستیم. مشکل اینجاست که اگر هر انجمنی بخواهد از این پس مجمع الکترونیک برگزار کند، باید مجمع آن انجمن ابتدا به همان صورت سابق یعنی حضوری تشکیل جلسه دهد و در اساسنامه تصویب شود تا از این بعد بتوانند مجامع را به صورت الکترونیک برگزار کنند. بنابراین چیزی شبیه به آن مثل قدیمی مرغ و تخم‌مرغ شده است. اینکه چگونه مجمع حضوری تشکیل شود که تصویب کنند از این به بعد مجامع آنها الکترونیک باشد، تبدیل به یک مانع قانونی شده است. بنابراین تصمیم گرفتیم این مسئله را به ستاد ملی کرونا اعلام کنیم تا آنجا تصویب کنند که سازمان‌هایی که می‌خواهند مجمع برگزار کنند ازجمله انجمن‌های علمی وزارت بهداشت و وزارت علوم، نیازی نیست که در اساسنامه خود این مسئله را به تصویب برسانند. درواقع اگر ستاد ملی کرونا این مسئله را مصوب کند، ثبت شرکت‌ها و قوه قضائیه هم این مسئله را قبول خواهند کرد. ولی متاسفانه به دلیل تعدد امور در ستاد کرونا، هنوز به این مسئله پرداخته نشده است و ما هم منتظر مصوبه آنها هستیم.
سیدجلیل حسینی: ما به هر انجمنی که فعالیت‌های خود را در موعد مقرر انجام ندهد و مثلا به موقع انتخابات برگزار نکند، تذکر می‌دهیم و فعالیت آنها را متوقف می‌کنیم. این یک مسئله است؛ ولی اینکه درون انجمن‌ها چه اتفاقاتی می‌افتد، جزو حوزه «ارزیابی و اعتباربخشی» است. وزارت علوم از سال 85 همه ساله انجمن‌های خودش را مورد ارزیابی قرار داده و نمرات ارزیابی انجمن‌ها را در سایت اعلام می‌کند. این رویکرد در وزارت بهداشت هم از زمان آقای دکتر استقامتی دبیر قبلی کمیسیون انجمن‌های علمی گروه پزشکی شروع شده بود ولی به صورت دستی انجام می‌شد. به این صورت که فرم‌های کاغذی به انجمن‌ها می‌رفت و پر می‌شد و مجددا برای ما ارسال می‌شد. یک ارزشیابی مدیریتی هم داشتیم که ما از دبیرخانه کمیسیون بر امور انجمن‌ها نظارت کرده و نتایج آن را در سایت دبیرخانه منعکس نموده‌ایم. اما اکنون ارزشیابی ما به صورت الکترونیک و سامانه‌ای است که هم در کمیته اعتباربخشی و هم در کمیسیون انجمن‌ها آن را به تصویب رساندیم و امروز در حال برگزاری است. البته این ارزشیابی مربوط به سال 98 است و در سال 1400 هم فعالیت‌های انجمن‌ها در سال 99 مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد. تا امروز اکثر انجمن‌ها اطلاعات خودشان را در این سامانه به ما اعلام کرده‌اند و انتظار ما این است که تا پایان سال 99 این ارزیابی‌ها به طور کامل انجام شود و نتایج را بتوانیم تا اردیبهشت‌ماه اعلام کنیم.
ما در «پروژه نصر» دو هدف اصلی را دنبال می‌کنیم: اول، توانمندسازی انجمن‌ها به طوری که بتوانند با مبانی که معاونت آموزشی قبول دارد (اصول کارشناسی آموزش پزشکی) توسعه رشته خودشان را بنویسند. دوم، توسعه رشته در آینده به انجمن واگذار می‌شود. یعنی دو تا از استراتژی‌های ما در قالب پروژه نصر دنبال می‌شود. از طرفی این یک قسمت کار است که در مجموعه معاونت آموزشی به انجام رسیده است. ولی سوال می‌شود که نقش انجمن‌ها در امور دیگر معاونت‌ها چه می‌شود؟ پاسخ این است که این انجمن‌ها، بازوهای بسیار قوی هستند که می‌توانند برای معاونت‌های دیگر وزارت بهداشت کار کنند. برنامه‌های توسعه چهارم، پنجم و ششم تصریح دارد که کارها باید به بخش خصوصی واگذار شود. اکثر اعضای انجمن‌ها، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها هستند. چرا کارها به این انجمن‌ها واگذار نشود؟ این وظیفه‌ای است که مجلس برای دولت تعیین کرده است. از طرفی این انجمن‌ها هم که ساخته و پرداخته شده‌اند و از بین این 170 انجمن، می‌بینیم که تا امروز 90 انجمن دست به کار پروژه‌های نصر شده‌اند. ما معتقدیم برای انجام تکلیفی که مجلس مشخص کرده که امور اجرایی دولت باید به بخش خصوصی واگذار شود، مهمترین بخش خصوصی، انجمن‌های علمی هستند چون نگاه اقتصادی ندارند. شما ببینید برای انجام این پروژه‌ها، 7 میلیون تومان، 12 میلیون تومان و 20 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. اما تقریبا هیچ‌کدام از این انجمن‌ها نگفتند که این بودجه کم است. همه آنها رفتند و تصویب کردند. عرض من این است که انجام بسیاری از امور از عهده دولت و وزارت بهداشت خارج است ولی با کمک گرفتن از انجمن‌ها به خوبی می‌توان کارها را پیش برد. فقط باید بخواهیم که از ظرفیت بالای انجمن‌ها استفاده کنیم. انجمن‌های ما مجموعه‌ای از باهوش‌ترین افراد هستند اما به علت اینکه دولت در بحث واگذاری به بخش خصوصی به اینها توجهی ندارد، استراتژی سوم ما تاکنون خوب پیش نرفته است. ولی من با صراحت می‌گویم که ما 50 درصد کارهای اجرایی وزارت را می‌توانیم به انجمن‌ها واگذار کنیم و بر کار آنها نظارت داشته باشیم. من 30 سال در انجمن‌ها فعال بوده‌ام و از نزدیک دیده‌ام و می‌دانم که چه توانمندی‌هایی در انجمن‌ها وجود دارد. «توانمندی تخصصی» انجمن‌ها عالی است. البته اگر بخواهند بروند مثلا از یک بخش بازدید کنند، تا امروز به عنوان یک گروه متخصص این کار را انجام داده‌اند ولی همراه آنها یک کارشناس هم بوده که می‌گفته ما باید به چه نکاتی توجه کنیم. درصورتی که اگر به انجمن‌ها یاد بدهیم که توانمندی کارشناسی ارزشیابی چیست و Assessmenو‌ Evaluatio- را بلد شوند و خودشان صاحب‌نظر و توانمند شوند، وزارت بهداشت به راحتی می‌تواند ارزیابی‌ها را به انجمن‌ها واگذار کند همانطور که در خیلی از جاهای دنیا هم این اتفاق افتاده است.
طبیعتا این کار زمان می‌برد ولی مهم این است که قصدش وجود داشته باشد. من البته از معاونت آموزشی وزارت بهداشت عمیقا تشکر می‌کنم که در این راه همراهی خوبی با ما داشته‌اند و به انجمن‌ها اعتماد کردند. امیدوارم سایر معاونت‌ها و سایر سازمان‌ها اعم از فرهنگستان علوم پزشکی، سازمان نظام پزشکی، مجلس و ... هم از توان انجمن‌ها در سلامت کشور بهره ببرند.
سیدجلیل حسینی: ببینید زمانی که خود من مسئول انجمن بودم، هر هفته به طور ثابت و منظم جلسات هیئت مدیره را برگزار می‌کردم و هر هفته دو یا سه کمیته را در انجمن تشکیل می‌دادم و برای این موضوعات وقت می‌گذاشتم. وقتی خواستم کنگره اورولوژی آسیا را در ایران برگزار کنم، 6 ماه هر روز از ساعت 8 صبح تا 6 بعدازظهر در انجمن نشستم تا توانستم این کار را انجام دهم. ولی گاهی ما با یک انجمن مکاتبه‌ای انجام می‌دهیم و نامه‌ای می‌نویسیم و به عنوان مثال نظر انجمن را درباره موضوعی خاص می‌خواهیم؛ اما می‌بینیم که به نامه ما هیچ پاسخی نمی‌دهند. یعنی اهمیت چندانی قائل نیستند. می‌خواهم بگویم باید جنبه‌های مختلف را در نظر داشته باشیم. حتی اخیرا ما جلسه‌ای را با حضور آقایان دکتر فاضل، دکتر نوبخت و دکتر ظفرقندی در هیات رئیسه مجمع انجمن‌ها داشتیم. موضوع واگذاری نظارت به خود انجمن‌ها مطرح شد. خب چه اشکالی دارد؟ این کار را می‌توان انجام داد؛ ولی نظارت را به چه کسی می‌توان واگذار کرد؟ قطعا به کسی که برایش مهم باشد و برنامه داشته باشد و توضیح بدهد که نگاه به موضوع چگونه خواهد بود، چگونه کار خواهیم کرد و ... بنابراین در پاسخ به سوال شما باید بگویم که بله کمیسیون آمادگی دارد که کارها را واگذار کند. ایده شخص من موافقت با این است که نظارت‌ها به یک گروه فعال داده شود که ضوابطش را تدوین کرده و ارائه کند و بگوید ما براساس این ضوابط می‌توانیم بر انجمن‌ها نظارت کنیم. دراین‌صورت کمیسیون هم استقبال می‌کند.
سیدجلیل حسینی: ببینید همانطور که گفتم ما از انجمن‌ها دعوت کردیم که بیایند پروژه نصر را اجرا کنند. از بین 170 انجمن، 70 یا 80 انجمن پا پیش گذاشتند. چرا؟
از این گذشته، چه کسانی باید این افراد را انتخاب کنند؟ وزارت بهداشت؟ چه کسانی باید نظارت کنند که کاندیداها شرایط را دارند یا ندارد؟ در همین بخشنامه تصریح شده که تایید احراز این شرایط بر عهده هیات مدیره و کمیته انتخابات خود انجمن‌هاست. یعنی اگر فردا اسامی کاندیداها را به ما بدهند، ‌وظیفه ما نیست که بپرسیم هرکدام از این کاندیداها با احراز کدام‌یک از شرایط مورد تایید قرار گرفته‌اند. بنابراین مشخص نیست اعتراض این دوستان به چه چیزی است؟
البته ما 7 آیین‌نامه درباره انجمن‌ها داریم که در سایت هم موجود است. یک زمانی ما این 7 آیین‌نامه را به کمیسیون بردیم ولی آنجا یکی از اعضای کمیسیون گفت: «چرا شما می‌خواهید برای انجمن‌ها آیین‌نامه بگذارید؟ اجازه بدهید خودشان بروند تصویب کنند.» و کار متوقف شد.
خب بالاخره رای بقیه اعضا هم ملاک است. اگر شایستگی نداشته باشد، انتخاب نمی‌شود.
سیدجلیل حسینی: از کجا معلوم؟ ببینید ما اصلا تعصبی هم نداریم و نمی‌گوییم این شاخص‌هایی که اعلام شده، بهترین شاخص‌ها و تغییرناپذیر هستند. حتی اگر انجمن‌ها می‌گفتند بگویند ما قبول داریم که کاندیداها باید تجربه داشته باشند ولی ما با این شاخص‌ها موافق نیستیم، حرفی نبود. مثلا بگویند بعضی از این شاخص‌ها را با اینکه ما می‌گوییم عوض کنید. کمیسیون با این هم مشکلی ندارد ولی معتقدیم فردی که به عضویت هیات مدیره یک انجمن علمی گروه پزشکی درمی‌آید، باید مسئولیت خودش را در قبال سلامت بداند، باید بداند اساسنامه گفته است که انجمن وظایف آموزشی و پژوهشی دارد و لذا آن شخص باید توانمندی کارشناسی پیشبرد اهداف آموزشی و پژوهشی انجمن را داشته باشد.
سیدجلیل حسینی: بستگی دارد که در چه دولتی و زمان وزارت چه کسی باشد..
سیدجلیل حسینی: نه مسئولیت با من نیست. من نگاه توسعه‌ای واگذاری امور وزارت به انجمن‌ها را دارم و در این مدت 3 سال مسئولیت، همواره به آن تاکید نموده و درخواست کرده‌ام.
سیدجلیل حسینی: در آیین‌نامه جدید 3 وزیر، مواردی که منجر به تنبیه می‌شود، برشمرده شده است.
سیدجلیل حسینی: در اساسنامه گفته شده است که موضوع فعالیت انجمن‌های علمی، «آموزشی»، «پژوهشی» و «فنی» است.
سیدجلیل حسینی: شما از من پرسیدید چطور به این قضیه نگاه می‌کنید، من هم گفتم بین دولت‌ها و حتی بین یک وزیر با وزیر دیگر اختلاف نگاه وجود دارد. آقای دکتر نمکی در ابلاغ معاونین بخصوص معاونت محترم درمان تاکید کرده‌اند که تصمیم‌ها با مشاوره انجمن‌های علمی باشد.
سیدجلیل حسینی: نسبت به چه چیزی؟
سیدجلیل حسینی: /خنده دکتر حسینی/ ببینید بحث این است که اساسنامه می‌گوید موضوع فعالیت انجمن‌ها، آموزشی، پژوهشی و فنی است. من معتقدم انجمن‌ها اگر واقعا در مسیر خودشان حرکت کنند، تغییر اساسنامه کاری ندارد. می‌توانند بروند آقای وزیر و دیگر مسئولین را ببینند، صحبت کنند و بعد در کنار موضوعات آموزشی، پژوهشی و فنی، موضوع «حرفه‌ای» را هم اضافه کنند. بحث تمام است. ولی اصولش را اجرا کنند.
سیدجلیل حسینی: عرض من این است که به عنوان مثال آیا نمی‌توان به عنوان پیوست پروژه نصر که به دنبال توسعه رشته‌هاست، اینطور عنوان کرد که ما در ترسیم آینده توسعه این رشته اینطور پیش‌بینی می‌کنیم که فلان تعداد فلوشیپ می‌گذاریم، فلان تعداد رزیدنت تربیت می‌کنیم و... ولی به پیوست آن، لازم است که درمورد تعرفه‌ها هم این تغییرات اعمال شود و این نظرات به صورت یک مکتوب دفترچه‌ای درآید. آیا این کار شدنی نیست؟ همانطور که آن دو معاونت با سه کارشناس و سه زونکن در جلسه حاضر شدند، انجمن‌ها هم باید زونکن‌هایشان را روی میز بگذارند. نه اینکه بگویند این تعرفه‌ای که ما می‌گوییم، همین درست است و اینجا هم وسط دنیاست. حالا شما اگر قبول ندارید، متر کنید. ضمن اینکه بالاخره باید شرایط بودجه سال 99 را هم در نظر گرفت که هیچ فروش نفتی در کار نبود. نمی‌توان به مصوبات 7 یا 8 درصد آنچنان ایراد گرفت وقتی مشکلات را می‌دانیم. البته یک وقت است که نگاه سیاسی پشت اظهارنظرها وجود دارد، آن بحث دیگری است ولی انجمن‌ها باید بدانند در زمینه‌ای درحال فعالیت هستند که شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت و دولت تصویب کرده است. نگاه‌ها باید کارشناسانه شوند. آن زمان است که در قالب نگاه کارشناسی، خیلی‌ها در کشور بودجه‌های کلان چندین میلیاردی هم می‌گیرند و پروژه اجرا می‌کنند و گزارشش را هم می‌دهند و زونکن‌هایشان را هم آماده می‌نمایند اما با نگاه کارشناسی. درمجموع می‌خواهم بگویم اگر رویکرد علمی و کارشناسی توام با صرف اوقات لازم بر کار انجمن‌ها حاکم شود، بسیاری از مشکلاتشان حل خواهد شد.روزنامه سپید