شفاآنلاین>سلامت> این روزها تبلیغاتی مبنی بر فعالیت «آزمایشگاه آنلاین» در فضای مجازی مشاهده می‌شود. آنچه تحت عنوان «آزمایشگاه آنلاین» تبلیغ می‌شود در حقیقت آزمایشگاه نیست بلکه یک دفتر برای دلالی نمونه‌های مردم است! این مراکز فاقد مجوز آزمایشگاه می‌باشند و تحت نظر هیچ ارگان رسمی فعالیت نمی‌نمایند.
به گزارش شفاآنلاین: روال کار به این ترتیب است که مردم با این دفاتر تماس می‌گیرند و نسخه خود را ارسال می‌کنند، ابتدا برای خواندن نسخه مبلغی از مراجعین دریافت می‌کنند و سپس مبلغ آزمایشات را طلب کرده و در صورت پرداخت پول پیک این به اصطلاح «آزمایشگاه آنلاین» به درب منزل رفته و در محل از بیمار نمونه می‌گیرد.
از آنجائیکه این دفاتر فاقد تجهیزات و سیستم‌های آزمایشگاهی هستند نمونه‌ها به یک یا چند آزمایشگاه طرف قرارداد ارسال می‌گردد و پس از آماده شدن جواب آزمایشات پیک آن را به منزل می‌رساند. برای بسیاری ازافراد جای سوال است که با توجه به همه‌گیری کرونا و توصیه مسئولان بهداشتی به ماندن در خانه، آیا «آزمایشگاه آنلاین» به این هدف کمک نمی‌کند که باید گفت همانطور که گفته شد آزمایشگاهی در کار نیست بلکه یک دفتر هماهنگی است ثانیا سیستم ارائه خدمات آزمایشگاهی در کشور ما به گونه‌ای طراحی شده که در همه شهرها به تعداد کافی آزمایشگاه بالینی وجود دارد و به جرات می‌توان ادعا کرد که در همه شهرها مردم دسترسی فیزیکی راحت به آزمایشگاه دارند.
در شرایط همه‌گیری کرونا و یا بیمارانی که توان مراجعه به آزمایشگاه را ندارند، می‌توانند با نزدیک‌ترین آزمایشگاه به محل سکونت خود تماس بگیرند و نمونه‌گیر آزمایشگاه به درب منزل مراجعه کرده نمونه تحت شرایط استاندارد به آزمایشگاهی ارسال می‌شود که پروانه از وزارت بهداشت گرفته و تحت نظارت آن نهاد است و این کار کاملا قانونی است.
باید به این مسئله توجه کرد که آزمایشگاه‌های بالینی باید تحت سیستم‌های کنترل کیفیت عمل نمایند و یکی از بخش‌های این سیستم رعایت اصول کیفی در خصوص شرایط بیمار در زمان نمونه‌گیری، نحوه اخذ نمونه، شرایط انتقال نمونه و... می‌باشد. برای مثال برخی از آزمایشات نیاز به ناشتا بودن دارند، برخی باید در ساعت مشخصی از روز اخذ شوند و برای برخی از آزمایشات بیمار باید از قبل فعالیت بدنی نداشته باشد.
همچنین شرایط انتقال نمونه بسیار حائز اهمیت است و زنجیره سرد باید رعایت شود. پیک به اصطلاح «آزمایشگاه آنلاین» نمونه را می‌گیرد و به سراغ آدرس بعدی می‌رود و پس از اخذ همه نمونه‌ها آن‌ها را به دفتر می‌رساند و پس از هماهنگی با یک آزمایشگاه طرف قرارداد نمونه‌ها به آزمایشگاه ارسال می‌شوند. توجه داشته باشید که نمونه‌ای که صبح اول وقت گرفته شده ساعت‌ها در جعبه پیک می‌ماند تا به مرحله انجام آزمایش برسد و این تاخیر بر روی کیفیت آزمایش اثر منفی دارد. نمونه‌های خون پس از تشکیل لخته باید سریعا لخته از سرم جدا گردند و در غیر اینصورت تغییراتی کاذب در مقادیر برخی آزمایشات صورت می‌پذیرد. یا نمونه ادرار باید بلافاصله مورد بررسی قرار گیرد چون سلول‌های موجود در نمونه سریعا از بین می‌روند.
نکته دیگر بحث بهداشت عمومی است، پیک موتوری که تحت نظارت هیچ نهادی نیست و در جعبه خود نمونه‌های بیماران مختلف را در سطح شهر می‌چرخاند بطور بالقوه سلامت مردم را تهدید می‌کند. باید گفت که درخواست آزمایش نوعی مشاوره پزشکی است همانطور که درخواست سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن. در حقیقت آزمایشگاه یا مراکز تصویربرداری مطب‌های تخصصی هستند که پزشک معالج بیمار را به آن‌ها ارجاع می‌دهد تا اطلاعات مهمی از وضعیت بیماری اخذ نماید. همانطور که در مراجعه به پزشک باید شرح‌حال از بیمار گرفته شود برای تفسیر صحیح آزمایشات، پزشک آزمایشگاه باید اطلاعاتی از وضعیت بیمار و سابقه آن داشته باشد. بخصوص زمانیکه آزمایشات بیمار تغییرات فاحشی را نشان می‌دهند، آگاهی متخصص طب آزمایشگاه (کلینیکال پاتولوژیست) از شرح حال بیمار به درک و تفسیر این تغییرات کمک می‌کند. در پدیده «آزمایشگاه آنلاین» این ارتباط به کلی قطع می‌شود و جواب‌ها بدون اطلاع مسئول آزمایشگاه از وضعیت بیمار صادر می‌گردند و در صورت بروز خطا، بیمار نمی‌داند باید از چه کسی شکایت کند و این خود نوعی تضییع حقوق بیمار است.
برای برخی از افراد جای سوال است که آیا همه آزمایشگاه‌ها از ابتدا شرح حال از بیماران می‌گیرند که باید گفت در موارد خاص است که تغییراتی مشخص در نتایج آزمایشات مشاهده می‌شود. برای مثال اگر آزمایشات تیروئید افزایش یا کاهشی را نشان دهند باید از بیمار سوال شود که تغییری در میزان داروی مصرفی ایجاد کرده یا خیر و در غیر اینصورت ممکن است پزشک مسئول فنی آزمایشگاه به صحت و دقت آزمایش شک کرده درخواست انجام مجدد آزمایش را صادر کند. به عبارت دیگر ارتباط پزشک آزمایشگاه با بیمار در راستای کنترل کیفیت جواب‌های آزمایشات است و از خطاهای احتمالی جلوگیری می‌نماید و اما در آخر باید گفت که متاسفانه برخی مسئولان که در حوزه بهداشت و درمان نیستند و اطلاعی از ظرایف کار ندارند معتقد هستند که «آزمایشگاه آنلاین» همانند تاکسی‌های اینترنتی باعث کاهش قیمت خواهند شد که قیاس بسیار اشتباهی است.
تاکسی‌های اینترنتی که ابتدا قیمت‌ها را شکستند و پس از حذف رقبا قیمت‌ها را دوباره افزایش دادند اما در این پدیده «آزمایشگاه آنلاین» کاهش قیمتی در کار نیست و هزینه‌ای که بیمار باید بپردازد بالاتر است! یک بار یکی از مسئولان اداره امور آزمایشگاه‌ها در شهر تهران از «آزمایشگاه آنلاین» شکایت کرد و با اینکه یک ارگان دولتی بود اما شکایت به جایی نرسید. به نظر من در این‌گونه موارد باید از طریق آگاهی‌رسانی به مردم وارد عمل شد و نشان داد که مراجعه به «آزمایشگاه آنلاین» نه تنها مزیتی ندارد بلکه ممکن است به دلیل خطا در مراحل انجام آزمایشات باعث ضرر به بیمار گردد.روزنامه آرمان ملی
