ر مطالعهای که برای الگوی مصرف مکملها در آمریکا انجام شده است،یک سوم از کودکان مکملها را مصرف میکنند و در عرض 30 سال گذشته افزایش چشمگیری در مصرف مکملها دیده شده است
شفاآنلاین>سلامت> کودکان برای حفظ سلامت و رشد کافی نیاز به مصرف ویتامینها و مواد معدنی دارند. ویتامین دی، آهن، کلسیم، فلوراید و سایر ویتامینها و مواد معدنی بخش مهمی از نیاز غذایی کودکان میباشند که فقدان آنها موجب فقر غذایی میشود. این روزها بازار تبلیغ و مصرف مکملهای غذایی حسابی داغ است و این موضوع در دنیای کودکان هم راه خودش را باز کرده است. بعضی از والدین با خودشان فکر میکنند
به گزارش شفاآنلاین: هر چه بیشتر از این مکملها به کودک شان بدهند، فرزندشان زودتر رشد میکند و قویتر و باهوشتر میشود بنابر این حاضرند هزینههای بالایی را بپردازند و برای کودک شان مکمل تهیه کنند. اما آیا این کار صحیح است؟ آیا بچههای سالم به مکمل نیاز دارند؟ آیا مصرف مکمل راه و رسم خاصی دارد؟ اصلا کودکی که مکمل مصرف میکند باید
تحت نظر پزشک باشد؟ همه اینها سوالاتی است که از ذهن والدین
کودک میگذرد لذا با توجه به اهمیت موضوع در اینباره با دکتر فرشته کرباسیان،متخصص کودکان و نوزادان،استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ودستیار فوق تخصصی گوارش و کبد کودکان گفتگو کرده ایم.
خانم دکتر کرباسیان در ابتدا بگویید که در دنیا الگوی مصرف مکملها چگونه است؟
در مطالعهای که برای الگوی مصرف مکملها در آمریکا انجام شده است،یک سوم از کودکان مکملها را مصرف میکنند و در عرض 30 سال گذشته افزایش چشمگیری در مصرف مکملها دیده شده است و میزان مصرف آن در جنس دختر و پسر برابر بوده است
هدف از مصرف مکملها برای کودکان چیست؟
پس از پایان دو سالگی مصرف مکملها با اهداف مشخصی مانند بهبود وضعیت سلامت، حفظ سلامتی،مکمل در رژیم غذایی، جلوگیری از ایجاد مشکلات در سلامتی و تقویت سیستم ایمنی زیر توسط کودکان مصرف میشود و اما در موارد با شیوع کمتر به علت حفظ سلامت استخوانی،تقویت دندانها و جلوگیری از پوسیدگی،تامین انرژی بیشتر،سلامت پوست،درمان آنمی،بهبود سلامت ذهنی و بهبود عملکرد سیستم گوارشی، مکمل مورد نیاز کودکان بوده است.
بیشترین مکملی که مصرف میشود کدام است؟
مولتی ویتامین مینرال و مولتی ویتامینها و در درجه بعدی مصرف مکملهای ویتامین سی،کلسیم و مکملهای گیاهی است
چند در صد از این مکملها توسط پزشکان تجویز شده اند؟
در صد کمی مثلا 15 درصد از مکملها توسط پزشکان تجویز و توصیه به مصرف شده اند.
مصرف مکمل در کودکان زیر دو سال به چه دلیل ضروری است؟
درکشور ما براساس نتایج بررسی های کشوری انجام شده کمبود آهن وکم خونی ناشی ازآن درکودکان زیر 2 سال کشور شایع است و اثرات نامطلوب فقر آهن در دوران جنینی و 2 سال اول زندگی کودک بر رشد و تکامل مغزی غیر قابل جبران است. اگر چه کمبود آهن می تواند در تمام مراحل زندگی سبب کاهش قدرت ادراک و یادگیری گردد، ولی اثرات نامطلوب کم خونی در دوران شیرخوارگی و اوایل کودکی غیر قابل جبران است. تکامل و هماهنگ شدن حرکات کودکان کم خون به تاخیر می افتد و این کودکان در مدرسه نیز یادگیری کمتری دارند. ضریب هوشی این کودکان 5 تا 10 امتیاز کمتر از حد طبیعی برآورد شده است. افزایش مرگ و میر در اثر بیماری به ویژه سرخک در کودکان مبتلا به کمبود ویتامین A گزارش شده است و خطر ابتلا به بیماری های تنفسی و اسهالی در این کودکان 2 تا 3 برابر بیشتر است. اختلال در سیستم خون سازی، کاهش رشد و افزایش ابتلا به بیماریها به دلیل کاهش قدرت ایمنی بدن از دیگر عوارض و پیامدهای کمبود ویتامین A میباشد. کمبود ویتامین D نیز درشیرخواری منجر به بیماری ریکتز یا راشیتیسم می شود.
مکمل های موردنیاز کودکان شیرخوار چیست؟
درکشور ما کودکان شیرخوار مکمل آهن، ویتامین A و D را براساس دستور عمل های موجود باید به طور روزانه مصرف کنند.درمورد مکمل آهن، براساس دستور عمل وزارت بهداشت، برای کلیه شیرخوارانی که با وزن طبیعی متولد میشوند (اعم از شیر مادر خوار و یا شیر خشک خوار) دادن قطره آهن از پایان 6 ماهگی و یا همزمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان 24 ماهگی به میزان روزانه 5/12 میلی گرم آهن المنتال توصیه میشود. برای پیشگیری ازکمبود ویتامین Aو Dدر کشور ما بر اساس برنامه کشوری تجویز روزانه قطره مولتی ویتامین و یا قطره A+D از روز 3 تا 5 پس از تولد تا حداقل 12 ماهگی به میزان روزانه 25 قطره که معادل 1500 واحد بین المللی ویتامین A و400 واحد بین المللی ویتامین D است، باید انجام شود. استفاده از نور مستقیم آفتاب (نه از پشت شیشه) به مدت 10 دقیقه در روز نیز برای تامین ویتامین D، بطوری که صورت و دست و پای کودک در معرف آفتاب قرار گیرد توصیه میشود.
آیا فقر آهن اثری در ابتلای بیشتر به بیماریهای عفونی دارد؟
در کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن میزان ابتلا به بیماری های عفونی بیشتر است زیرا سیستم ایمنی آنها قادر به مبارزه موثر با عوامل بیماری زا نیست و نیز در کودکان،اصلاح آنمی فقر آهن در جلوگیری ازایجاد تشنج موثر است.
آیا مصرف مکملها دردرمان بیماریهای عفونی مانند اسهال خونی اثری دارد؟
یک دوز ویتامین آ "200000" واحد در مناطقی که کمبود ویتامین آ وجود دارد شدت بیماری را کاهش میدهد و همچنین مصرف روزانه 20 میلی گرم روی المنتال برای 14 روز طول دوره بیماری اسهال را کاهش میدهد و وزنگیری را در دوره نقاهت بهبود میبخشد و باعث افزایش ایمنی اکتسابی در مقابل شیگلا میشود و میزان بروز بیماری اسهال در کودکان دچار سوء تغذیه را کاهش میدهد ونیز کمبود ویتامین آ میزان مرگ و میر در بیماریهای سرخک،مالاریا و بیماریهای اسهالی را افزایش میدهد و همچنین کمبود زینک باعث افزایش مرگ و میر در بیماریهای اسهالی و پنومونی میشود.
آیا مصرف مکملها در نوزادان نارس متفاوت است؟
درمورد مکمل آهن، برای کلیه شیرخوارانی که با وزن کمتر از 2500 گرم متولد میشوند (اعم از شیر مادر خوار یا شیر خشک خوار) از زمانی که وزن آنها دو برابر وزن هنگام تولد میرسد تا پایان 24 ماهگی قطره آهن به میزان روزانه 5/12 میلی گرم آهن المنتال توصیه میشود. قطره مولتی ویتامین ویا A و D درکودکان نارس مانند کودکان طبیعی از روز پانزدهم باید
داده شود.
آیا مصرف مکمل درکودکان شیرمادرخوار وشیرخشک خوار متفاوت است؟
لازم است تمام کودکان اعم ازاینکه با شیرمادر ویا شیرمصنوعی تغذیه شوند ازمکملهای آهن ویتامین A و D ویا مولتی ویتامین استفاده کنند. بعضی ازمادران فکر میکنند که کودکان شیرخشک خوار نیازی به مکمل ندارند درحالی که باید بدانند شیرخشکهای موجود دربازار غنی شده نیست به عبارت دیگر، آهن، ویتامین A و D به آنها اضافه نشده است و مقادیری که برروی قوطی شیرخشک درج میشود، درحقیقت همان مقادیر طبیعی درترکیب شیرخشک است که نیاز بدن شیرخوار را برآورده نمیکند ولازم است این ریزمغذیها به صورت مکمل و روزانه به آنها مطابق با پروتکلهای وزارت بهداشت داده شود.
جهت مصرف مکمل درطول روز برای کودک، چه زمانی مناسبتر است؟
مکمل آهن را نباید همزمان با وعده شیر کودک به وی داد زیرا کلسیم موجود درشیر، ازجذب آهن جلوگیری میکند. برخی ازمادران از تیره شدن رنگ دندان شیرخوار ازدادن قطره آهن به شیرخوار خودداری میکنند اما این کار لطمه غیرقابل جبرانی به رشد وتکامل مغزی شیرخوار ودرنتیجه کاهش ضریب هوشی وی وارد میکند که قابل جبران نیست.همچنین بین مصرف مکمل آهن و روی حداقل باید نیم ساعت فاصله باشد تا از اختلال جذب جلوگیری شود. به مادران توصیه میشود که قطره آهن را در یک قاشق مرباخوری ریخته و در عقب دهان کودک بریزند و سپس مقداری آب به او بدهند تا از تیره شدن رنگ دندانها جلوگیری شود و علاوه بر آن به مادران یادآوری میشود که قطره آهن موجب تغییر رنگ مدفوع کودک میشود که موجب نگرانی نیست و میوهها و آب میوهها بخصوص مرکبات موجب افزایش جذب آهن میشوند و میتوان قطره آهن را همراه با آنها که متناسب با سن کودک باشد توصیه کرد. درمورد مولتی ویتامین و یا قطره و پس از وعده شیر ویا غذای کمکی مشکلی ایجاد نمیکند.
به طور کلی مصرف مکملها چه اثری بر درمان یا پیشگیری از بیماریها دارند؟
در پایان متذکر میشوم که مصرف برخی مکملها و ترکیبات گیاهی بدون تجویز پزشک و اطلاع از تداخلات آنها با سایر داروهای مصرفی بیمار میتواند باعث ایجاد عوارض خطرناک شود.به طور مثال مصرف هم زمان ترکیبات آلوورا با داروی گلیبن کلامید در بیماران مبتلا به دیابت باعث ایجاد هایپوگلایسمی میشود و همچنین در مصرف بیش از حد باعث ناراحتیهای گوارشی و نفریت میشود یا مصرف گریپ فروت باعث افزایش اثرات ترکیبات بلوکرهای کانالهای کلسیم میشود