دکتر علی عبداللهی -متخصص جراحی عمومی، فلوشیپ جراحی پستان از آمریکا
گاهی شاهد هستیم که اطرافیان افراد مبتلا به سرطان به دلایل مختلف طول عمر کمتری نسبت به بیمار سرطانی خود دارند. هیچگاه در طول مسیر درمان سرطان نمی توان نا امید شد.
شفاآنلاین>سلامت>امروزه اگر چه اکثر بیماریهای بشر تحت الشعاع اپیدمی مرگبار ویروس کووید۱۹ قرار گرفته اما انواع سرطان ها همچنان قربانی میگیرد؛ سرطان تیرویید طی سالهای اخیر محدوده سنی را شکسته و حتی در دهه سوم زندگی نیز مشاهده میشود. این در شرایطی است که به دلیل تغییرات هورمونی در دوران یائسگی، مشکلات تیروییدی و سرطان بیشتر مشاهده میشود. آنچه بیان شد بخشهایی از گفتگوی اختصاصی پایگاه اطلاع رسانی شفا آنلاین با دکتر علی عبداللهی متخصص جراحی عمومی، فلوشیپ جراحی پستان از آمریکا، عضو هیات مدیره و بازرس جامعه جراحان ایران، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و عضو کالج بین المللی جراحان آمریکا است که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
- لطفا در ابتدا بفرمایید، چرا به رشته جراحی و آن هم بطور اختصاصی سرطان علاقه پیدا کردید؟
از سال سوم پزشکی عمومی در شیراز بود که به شدت علاقه مند شدم تا در مسیر جراحی سرطان گام بردارم و به منظور کمک به نجات و درمان بیماران مبتلا ادامه تحصیل دهم و شاید هم بخشی دیگر بخاطر آموزه های مرحوم پدرم که یکی از جراحان سرشناس و پیشکسوت ایران بود.
بسیاری از مردم با شنیدن نام سرطان وحشت میکنند. اگر چه دومین علت مرگ در کشور ما سرطان ها است ولی وجود به موقع یک جراح در کنار بیمار مبتلا به سرطان جهت خارج کردن دقیق و صحیح بافت سرطانی، اولین و مهمترین گام برای نجات جان بیماران در کنار تشخیص به موقع محسوب میشود. بسیاری از دوستان من در رشته های ترمیمی و پلاستیک ادامه تحصیل دادند ولی من احساس کردم، ادامه تحصیل در مسیر نجات جان بیماران سرطانی بسیار مهم تر و مفید تر است. رشته تخصصی کمک کننده به جامعه از نظر من، همین جراحی سرطان است. در مسیر تحصیل متوجه شدم که سرطان پستان در ایران بسیار شایع است و در برخی انواع خود حتی رتبه اول علت مرگ را دارد. دیدگاه پیشگیری از سرطان و انجام بررسی های غربالگری نیز همیشه در برنامه های علمی آموزشی و بخصوص در مطب توسط من مطرح و مورد توجه بوده است.
- گفتید که مرحوم پدرتان جراح بودند. آیا در دوران کودکی هم گرایش به جراحی داشتید ؟
بله. آن زمان که دانش آموز بودم، مرحوم پدرم وقتی از سر کار به منزل باز می گشت مقدار نخ بخیه ، روده ، جگر و قلب گوسفند برایم می آورد تا با همدیگر انواع بخیه زدن، طریقه برش بافت و نحوه جلوگیری از خونریزی را بطور آموزشی تمرین کنیم. تقریبا هر جمعه با نخ بخیه، پنس و قیچی... با پدر مشغول بودیم. با پنس و قیچی روده گوسفند را برش میدادیم و مجدد با نخ بخیه میدوختیم. این تفریح کودکانه انگیزه و علاقه ای در من ایجاد کرد تا آرزویی در سر داشته باشم؛ با خود میگفتم: یعنی میشود که روزی بتوانم بطور واقعی انسانهای بیمار را جراحی و مشکلات آنان را رفع کنم؟
کتب رفرانس (مرجع) آناتومی بدن را با مرحوم پدرم در دوران دبیرستان مطالعه و مرور کردیم. همین آشنایی و علاقه ام به درمان بیماریها از طریق جراحی ، مسیر را برایم هموارتر کرد. پزشکی برای من فقط در یک رشته مفهوم داشت و آن هم جراحی بود.
پدرم علاقه خاصی به جراحی داشت و همین علاقه را نیز در من ایجاد میکرد. آن دوران شیمی درمانی در سرطان مانند امروز گسترش نداشت بلکه محور اصلی و خط اول درمان سرطان، جراحی بود؛ با تشخیص به موقع و شناسایی محل دقیق بافت و انجام یک جراحی مناسب میتوانیم زندگی دوباره به بیمار سرطانی که در مسیر مرگ قرار دارد هدیه نمود. همین زمینه اصلی ادامه تحصیل و فعالیت حرفه ای من به عنوان جراح سرطان بود.
الان وقتی بیمار سرطانی را جراحی میکنم و باعث میشوم که تخصص ام موجب جلوگیری از مرگ و افزایش طول عمر وی بشود به خود می بالم و از انتخاب ام در زندگی بابت ادامه تحصیل راضی میشوم؛ البته قدردان مرحوم پدرم هستم که بذر این احساس را در وجود من کاشت تا امروز ثمر دهد و بتوانم موجب نجات جان بیماران سرطانی شوم. گاهی شاهد هستیم که اطرافیان افراد مبتلا به سرطان به دلایل مختلف طول عمر کمتری نسبت به بیمار سرطانی خود دارند. هیچگاه در طول مسیر درمان سرطان نمی توان نا امید شد.
- تخصص جراح عمومی با جراح سرطان چه تفاوتی دارد؟
باید با بافت با احترام رفتار کرد. در گذشته میگفتند که بافت اهمیت ندارد، بافت روح ندارد ولی من خلاف این نظریه را به وضوح دیدم؛ اگر با بافت مانند یک موجود زنده مواجه شد و برخورد کرد به راحتی میتوانیم سلولها و توده سرطانی را از قسمتهای سالم جدا کرده و بیمار را بیمه کنیم. در برش و اقدامات جراحی باید به نسج احترام گذاشت. من به عنوان جراح دوره دیده سرطان احساس میکنم که بافت سرطانی هنگام جراحی با من حرف میزند و زنده است؛ حس نمیکنم که توده سرطانی یک تکه گوشت و بافت مرده است بلکه حس میکنم با من حرف میزند و این میشود که درست انتخاب میکنم و بافت بیمار را از قسمت سالم با دقت بسیار بالایی که به نفع مریض است، جدا میکنم و این نکته ای است که باید نسبت به آن دقت داشت.
واقعیت داخل رشته و نمود در بیرون یا اجتماع متفاوت است. از بیرون که به موضوع نگاه می کنید شاید عده ای معتقد باشند که امکانات تشخیصی و تصویر برداری های پزشکی نقش مهمتر و پایه ای در تشخیص و درمان دارند ولی وقتی وارد رشته و مسیر درمان می شوید، می بینید که وجود جراح متبحر و دوره دیده سرطان، نقش کلیدی و حیاتی در درمان دارد. امروزه میتوان بیمار سرطانی را ابتدا شیمی درمانی و سپس جراحی کرد ولی در اصل جراحی و خارج کردن توده سرطانی، حرف اول را در موفقیت درمان میزند.
- آیا میتوان گفت که جراحی عمومی، پایه اصلی و مادر سایر رشته های جراحی است؟
بله. جراحی عمومی به اعتقاد من، جراحی مادر است. امروزه مردم به دنبال بالاتر از فوق تخصص هر رشته و هر بافت و ارگان هستند. جنرال سرجری یا جراحی عمومی، رشته ای مادر و پایه است و در واقع امور مربوط به جراحی نواحی سر و گردن، توده های تیرویید و عمقی گردن، توده های ریوی، پستان ها ، معده، روده کوچک و بزرگ، دستگاه گوارش ، انواع فتق ها، ضایعات جدار شکم، سنگهای صفراوی، هموروئید، آسیب ها و جراحات ... توسط پزشکان دانش آموخته این رشته قابل رسیدگی و درمان است. مردم تلقی میکنند که در هر قسمت از بدن حتما باید به دنبال فوق تخصص آن قسمت باشند... ! در واقع اینطور نیست، بلکه اصلی ترین رشته جراحی عمومی است ولی در سایر موضوعات و امراض نیزگرایش ایجاد شده است. بسیاری از این گرایشات تخصصی در کشورمان به اشتباه فوق تخصص معرفی و قلمداد می شود در صورتی که این گرایش ها تحت تخصص یا در اصطلاح ساب اسپشیالیتی محسوب میشوند و پزشک در آن زمینه تبحر بیشتری پیدا کرده است. به اعتقاد من نباید جایگاه و اهمیت جراحی عمومی فراموش شود چون مادر همه رشته های جراحی است. در گذشته هم بیماران توسط جراحان عمومی بین سایر همکاران خود تقسیم میشدند.
جراحی عمومی دوره چهار ساله دارد که در صورت تمایل دانش آموختگان به تحصیلات تکمیلی تر و تبحر بیشتر درآن حوزه ، میتوانند در آن رشته دوره و آموزش بیشتری ببیند؛ دوره های تکمیلی انواع مختلف دارد که فلوشیپ، شناخته ترین مقطع آن است و در مجموع همه از جراحی عمومی منشاء میگیرد. سابقه رشته جراحی بصورت آکادمیک به تلاشهای زنده یاد پروفسور یحیی عدل از پایه گذاران جراحی در کشور باز میگردد. به مرور و تدریجی جراحی از دانشگاه علوم پزشکی تهران با تلاش های این استاد فقید و همکاران خود بخصوص فارع التحصیلان دانشگاه های خارج از کشور در سایر دانشکده های پزشکی تسری یافت وبدین ترتیب جراحی آکادمیک و نوین راه اندازی و در سراسر کشور گسترش پیدا کرد؛ با این تلاش ها و اقدامات هدفمند در گذشته اکنون تمام انواع جراحی ها در کشور و توسط جراحان ایرانی قابل انجام و در حال انجام است و دیگر نیازی به اعزام بیماران به خارج از کشور وجود ندارد.
یکی دیگر اقدامات ارزنده و ماندگار در این عرصه مربوط به استادانی مانند دکتر ایرج فاضل است که علم را در سراسر کشور توزیع کردند؛ در اصل این بزرگواران بطور انحصاری با رشته های پزشکی و جراحی برخورد نکردند. استادانی که دانش خود را بدون هیچ چشم داشتی هدیه کردند. اکنون دانشجویان من از من نیز سبقت گرفتند و در سراسر کشور جراحان صاحب نامی هستند که این رخداد افتخاری برای من محسوب میشود. مهمترین هدف من خدمت به مردم است و اگر مباحث مالی و اقتصادی میان بیمار و پزشک در میان نباشد بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد. اگر چه حق الزحمه پزشکان بسیار غیر منطبق با جایگاه تخصصی و تحصیلات آنان در مقایسه با سایر رشته ها و حرفه ها است! شما درآمد و دستمزد یک تعمیرکار خودرو را با یک پزشک مقایسه کنید... ! گاهی دستمزد یک تعمیر موتور خودرو از یک جراحی سرطان بالاتر و بیشتر است ولی من معتقد ام که زیبایی علم ونجات جان یک بیمار با پول قابل مقایسه نیست. من دوران طبابت پدرم را فراموش نمیکنم، بیماران بجای حق الزحمه عمل جراحی به ایشان پول ، کالا یا مواد غذایی میدادند و ایشان نیز با کمال تشکر از آنان میپذیرفت. برای پدرم تفاوتی نداشت که در برابر جراحی و کاری که برای بیمار انجام داده است، بیمار چگونه پاسخ میداد؛ بیمار اگر داشت میپرداخت و اگر نداشت حتی در حد توان خود (یک شانه تخم مرغ ) پدرم درمان لازم را انجام میداد و آبروی بیمار را زیر پا نمی گذاشت. متاسفانه این مساله به تدریج در جامعه فراموش شد و به دلیل مسایل اقتصادی و جبر زمانه ارتباط مالی بین بیمار و پزشک برقرار شد ؛ ولی نباید فراموش کرد که از سوی دیگر امروزه گاهی اوقات دیده میشود که در صورت عدم دریافت حق الزحمه و دستمزد، بیمار به دانش و تخصص پزشک معالج خود شک میکند! اینکه بیمار تصور کند که هرچه پزشک حق الزحمه بیشتری بگیرد عمل بهتری انجام داده اشتباه است ولی متاسفانه در برخی افراد این ذهنیت ایجاد شده است.
- جامعه جراحان شما را به عنوان بازرس هیات مدیره انتخاب کرده است. آیا آنجا توجه به این موضوعات مطرح است؟
بله. البته توسعه و انتقال علم و دانش بوسیله برقراری سمینارها و میزگرد ها، میان پزشکان همیشه مهمترین هدف جامعه جراحان ایران بوده است ولی در جلسات مختلف و حتی میزگردهای علمی به اینگونه موضوعات صنفی و اجتماعی، فرهنگی نیز توجه میشود. پیشنهادات و نظرات همکارانم در جلسات هیات مدیره مکتوب و به ارگانهای ذیربط از جمله وزارت بهداشت یا سازمان نظام پزشکی، مجلس شورای اسلامی، کمیسیون بهداشت و درمان و... اطلاع رسانی میشود و گاهی در قالب درخواست مطرح و مورد رسیدگی موثر و مناسب قرار میگیرد ولی گاهی نیز به بررسی بیشتر و گذشت زمان نیاز است اما سعی کرده ایم همه چیز به نفع بیماران، جامعه و کشور باشد.
- امسال در اپیدمی کرونا مشکلات متعددی جهت خدمت رسانی بیماران بوجود آمد. شما چگونه تا این لحظه موضوع جراحی در دوران کرونا را مدیریت کردید؟
شاید بتوان گفت در طول حدود صد سال اخیر، مرضی که اینچنین جهانگیر باشد وجود نداشته است. مشکل مهم در ابتدا ابهامات و ناشناسی این بیماری بود؛ زمان صرف شد که جامعه پزشکی به ابعاد مختلف این اپیدمی پی ببرد. اوایل شیوع اپیدمی بعد از جراحی برخی بیماران متوجه ابتلا آنان میشدیم و متاسفانه این عارضه توانست با کاهش سطح دفاعی بدن و ضعف، پیامدهای ناگواری ایجاد کند. کاهش اعمال جراحی پیامد مهم اپیدمی کرونا است. ترس از انتشار ویروس و آلودگی سایر بیماران موجب کاهش عمل ها و در نهایت نیازمند مدیریت انجام جراحی ها ضروری و حیاتی شد. البته چون فعالیت اختصاصی من جراحی سرطان است، مجبور بودم برای این بیماران به دلیل جلوگیری از گسترش سریع بیماری در آنان، جراحی را با اختصاص زمان و دقت بیشتر و رعایت شدید اصول حفاظتی انجام دهیم.
تجربه عجیب و جالبی بود. اوایل می گفتند این بیماری افراد فقیر را بیشتر درگیر میکند بعدها دیدیم که ثروتمند وفقیر تفاوتی ندارد . در اصل باید متوجه شد که زندگی ارزش بسیاری از مسائل و نگرانی ها را ندارد. چه افراد ثروتمند و صاحب نامی با این ویروس آلوده شدند و فوت کردند.
به اعتقاد من باید صحیح زندگی کرد و زیاد به فکر پول و ثروت اندوزی و کار بیش اندازه و غیر ضروری نبود.متاسفانه اپیدمی کرونا تجربه تلخی است، دوستان و همکاران عزیزی از دست دادیم.
در مجموع با دقت در مدیریت پذیرش بیماران بر حسب ضرورت و نوبت دهی با فواصل مناسب در حال گذار از این دوران هستیم تا مسیر درمان و واکسیناسیون مناسب آن هموار شود. اگر چه درآمد پزشکان نیز مانند سایر حرف و شغلها کاهش خواهد یافت ولی اصلا مهم نیست بلکه مهم سلامتی است. بزگ ترین درس زندگی که کرونا به همه داد این بود که پول و درآمد اهمیتی نخواهد داشت؛ در مجموع جامعه پزشکی نمره خوب و قابل قبولی کسب کرد. من همچنان عملهای ضروری و غیر قابل اجتناب بیماران سرطان را با رعایت اصول حفاظتی انجام میدهم و عملهای انتخابی و غیر ضروری را نیز به تعویق می اندازم؛ البته با آمدن واکسن خبرهای خوبی خواهیم داشت ولی آنطور که از شواهد پیداست باید حداقل تا یکسال آتی منتظر بود، مراقبت کرد و با موضوع اپیدمی کرونا کنار آمد. البته نباید بی تفاوت بود، مطبها نباید اجازه بدهند که ازدحام بیماران در آن ایجاد شود. بیماران باید جهت نوبت دهی ویزیت و معاینه انتخاب شوند و بر اساس شرایط و ضروریات اقدامات لازم پذیرش و درمان برای آنان انجام گیرد. اگر کشور بتواند در تهیه و تولید واکسن ضد کووید 19 موفق عمل کند، میتوانیم بر این بیماری غلبه کنیم.
- بیشترین موارد مراجعه به شما طی سالهای خدمت اغلب چه افرادی هستند؟
بیماران در دو محور اصلی به من مراجعه میکنند. مهمترین موارد مراجعه در خصوص سرطان پستان است . من از تکنیکهایی استفاده میکنم که ابتدا بافت کمتری از سینه برداشت شود و سپس در صورت امکان و دارا بودن شرایط لازم، بازسازی میکنم. در برخی افراد احساس فقدان و نداشتن یک اندام یا عضو بدن از ابتلا به سرطان و مرگ بد تر و غیر قابل تحمل تر است. به همین خاطر خیلی از خانمها تمایل دارند که توده سرطان آنان به گونه ای خارج شده که ظاهر سینه با حالت طبیعی حفظ شود. امروزه به کمک شیمی درمانی و رادیوتراپی توانسته ایم که کمک فراوانی انجام دهیم. متاسفانه سرطان پستان بسیارشایع وفراوان شده است. آلودگی های شیمیایی و تغذیه ای با هورمون ها در ابتلا به سرطان موثر است ولی از همه مهمتر استرس و تنش های روحی نیز نقش فراوانی دارد. طبق آمار افراد در معرض استرس بیشتر سرطان میگیرند. گوشتها و غذاهای امروزی نسبت به سابق تفاوت دارد و متاسفانه افزودنی ها یا باقیمانده سموم و هورمون ها در آن زیاد است.
دومین علت مراجعه به اینجانب سرطان و مشکلات مربوط به تیرویید است. به نظر من در سالهای اخیر تعداد مراجعات در این خصوص افزایش چشمگیر پیدا کرده است. متاسفانه آمار کشوری در جامعه نداریم ولی به احتمال قوی به تغذیه و استرس نیز مربوط میشود. اختلالات تیروییدی در کشور فراوان داریم . با پیش زمینه گواتر هم سرطان زیاد مشاهده میشود.
سرطانهای دستگاه گوارش بویژه روده بزرگ به دلیل صنعتی شدن و مشکلات تغذیه ای و یبوست بسیار زیاد شده است. سرطان معده نیز یر خلاف تصور، کاهش پیدا نکرده اما متاسفانه سرطان روده بزرگ بویژه در آقایان افزایش یافته است!
در این میان مساله اجابت مزاج خیلی مهم است و باید به آن توجه داشت. در طول روز باید جهت اجابت مزاج دستشویی رفت. کم خوردن نوشیدنی و مایعات ، سبزیها و میوه ها طی شبانه روز در ایجاد یبوست موثر است. سرطان روده با یبوست ارتباط مستقیم و سیر صعودی دارد.
- موضوع اپیدمی کرونا نیز به گسترش کم تحرکی و تغذیه نادرست، دامن زده است. نظر شما چیست؟
در مورد این بیماری بهترین توصیه تلاش برای افزایش سطح ایمنی بدن است. اینکه فقط مولتی ویتامین و مکمل بخوریم مفهومی برای ارتقاء سطح ایمنی ندارد. باید دانست که بهترین چیز مصرف مایعات و از همه بهتر آب است. البته مصرف ویتامین ث، ویتامین دی بسیار مهم است که میتوان جهت تامین آن مرکبات و لبنیات خورد یا بطور روزانه کمی از نور خورشید بهره گرفت و از خشکبار نیز استفاده کرد. بجای قرص مولتی ویتامین، خوردن سبزیجات و میوه ها خیلی ضروری و مهم است. طبق بررسی و پژوهش های انجام شده توسط محققان و یا در پایان نامه های دانشجویی، متاسفانه گزارش شده که بسیاری از افراد هفته ای فقط یک یا دو مرتبه سبزی و سالاد مصرف میکنند که این رفتار خیلی بد است. من معتقد ام خوردن سبزی و میوه در مقابل فواید و سودمندی، آنچنان بار اقتصادی و هزینه نخواهد داشت. سبزی خوردن، کاهو، خیار، هویج، شلغم، لبو... هزینه آنچنان نخواهد داشت. برخی از افراد سبزیجات نمی خورند ولی مولتی ویتامین های گران قیمت خارجی مصرف میکنند! توصیه اینکه اگر می خواهیم کرونا نگیریم باید سطح ایمنی را بالا برد؛ افزایش ایمنی بدن از خوردن مایعات ، سبزی ها و میوه ها آغاز میشود.
- جلوگیری و درمان یبوست چقدر برای سلامت افراد اهمیت دارد؟
متاسفانه در کشور هیچ کسی به فکر اهمیت اجابت مزاج و درمان یبوست نیست. توجه به این موضوع در دنیا آنقدر مهم مطرح شده که گفته میشود انجام اجابت مزاج دو مرتبه در شبانه روز خیلی بهتر و سود مندتر از یک مرتبه است، حال چه برسد به اینکه برخی افراد متاسفانه چندین روز یکبار این اقدام فیزیولوژیک و مهم را انجام میدهند!
حاصل هضم و جذب مواد غذایی در بدن ، مواد دفعی سمی یا در اصطلاح توکسیک به نام ادرار و مدفوع است. افزایش نیترات ، اوره، مواد زائد و کارسینوژن... در بدن پیرو یبوست مخاطره انگیز است. همانطور که زباله را شب هنگام از منزل خارج میکنید تا دفع و دور شود، مدفوع نیز همینطور است؛ تصور کنید چنانچه زباله ها چند روز از منزل خارج نشود چه اتفاقی می افتد؟ همین رخداد نیز در بدن اتفاق خواهد افتاد و مواد دفعی با بدن انسان رفتار بد و پیامدی نا گواری خواهند داشت. روده انسان دقیقا مانند همین مثال زباله خانگی است و هرچه سریعتراز مواد دفعی تخلیه شود بهتر است. این نکته برای جلوگیری از ابتلا به سرطان سینه نیز مهم است.
گفته میشود که فقط پنج درصد سرطان سینه ارثی است و حدود نود و پنج درصد آن به عوامل محیطی و زمینه های غیر وراثتی ارتباط دارد.
- غربالگری در تشخیص و درمان به موقع بیماری بخصوص سرطان چقدر مهم است؟
غربالگری به موقع به عنوان عامل مهم پیشگیر در سرطان بسیار مهم است. اغلب ما عادت کرده ایم که خودرو شخصی خود را چکاپ دوره ای انجام دهیم ولی چنین کار مشابه ای برای پایش سلامت بدن خود انجام نمی دهیم. اگر یک توده کوچک در سینه خانمی توسط سونوگرافی و ماموگرافی به موقع شناسایی و پیگیری شود، توسط جراحی و حذف این توده کوچک می توان از گسترش و بزرگی توده سرطان در بهترین زمان جلوگیری کرد؛ یا بوسیله انجام کولونوسکوپی روده بزرگ و یافتن یک پولیپ ، میتوان با جراحی و حذف آن از سرطان روده و گسترش آن جلوگیری کرد. ایجاد بسیاری از سرطانها اجتناب ناپذیر است، فقط میتوان به موقع شناسایی و درمان شود تا طول عمر بیشتری به بیمار هدیه کرد. البته در سرطان پستان خوشبختانه مدتی است که میبینیم بیماران در مراحل پایین تر و اولیه به ما مراجعه میکنند. این حاکی از بالا رفتن آگاهی هموطنان است و ما نیز میتوانیم خیلی کمک کنیم.
تمام بیماری ها نیازمند چکاپ و پیشگیری است. خانمی در 35تا40 سالگی سونوگرافی و ماموگرافی نمی کند در نتیجه غده در مراحل اول تشخیص داده نمیشود و پیشرفت میکند؛ در برخی افراد زمانیکه تیرویید در ناحیه گردن برجستگی دارد متاسفانه پیگیری نمی شود تا اینکه به گره ای سفت تبدیل شده تا به مرور روی تارهای صوتی اثر میکند.
لطفا در مورد تیرویید و امراض مهم مرتبط با آن در کشور بیشتر بگویید.
متاسفانه کم کاری تیرویید در کشور مان شایع است چون خاک و آب ایران کمبود ید دارد. کاهش ید در سطح مواد غذایی شایع است و مردم مواد غذایی حاوی ید نیزمصرف نمی کنند(ماهی و سبزیجات تازه مصرف نمی کنیم). سالها پیش طرح افزودن ید به نمک اجرایی شد؛ کمکی نکرد و اگر کمکی کرد، محسوس نبود ولی همچنان کمبود این ماده مهم مطرح است و متاسفانه بیماران فراوانی داریم.
متاسفانه ندول ها و گره های تیروییدی نیز در مردم کشور بسیار زیاد است. این مشکلات با پیگیری و پیشگیری، تغذیه و دارو برطرف میشود ولی بسیاری از بیماران به آن توجه نمیکنند.
در کشور ما گواتر گره ای و ندول های تیروییدی فراوان است و باید بررسی شود.
- مشکلات تیرویید در چه سنینی بیشتر مشاهده میشود؟
مشکلات تیرویید نزد خانمها و در سنین میانسال (30تا50سال) بیشتر دیده میشود. بین مردم اصطلاحی بنام "غم باد" داریم که در واقه تاثیر مسائل عاطفی ، فکری و عصبی روی تیرویید است. این همان عارضه و بیماری تیرویید است. بزرگی تیرویید بیشتر بصورت کم کاری و بعضی اوقات پرکاری خود را نشان میدهد. مسائل عصبی و عاطفی رکن مهم در بروز مشکلات تیرویید و سرطان است. کسانی که مسایل عاطفی و احساسی بیشتر آنان را ناراحت میکند بیشتر در معرض مشکلات تیرویید هستند.این مشکلات در صورت گسترش و درمان نشدن میتواند به سمت سرطانی شدن تیرویید پیش رود.
- از نظر تغذیه ای توصیه شما چیست؟
مصرف شیر و لبنیات، میوه ها، سبزی ها، غذاهای دریایی و ویتامین ها بسیار کمک میکند. گاهی این تنوع از مواد غذایی نیز پاسخگوی نیاز بدن فرد در کم کاری تیرویید نیست، بدین ترتیب پزشک قرص لووتیروکسین تجویز میکند که باید بیمار روزانه در صبحگاه و بطور ناشتا منظم مصرف کند تا جذب بیشتر و موثرتری داشته باشد. بر اساس آمار مصرف این قرص در جایگاه سوم و چهارم داروها در کشور قرار دارد. معاینه و لمس تیرویید و انجام سونوگرافی و آزمایش های منظم و مرتب بسیار مهم و ضروری است.
خستگی، افزایش وزن، چاقی و پف آلودگی، خواب زیاد، یبوست از مهمترین علائم اختلالات تیروییدی است.
در برخی افراد ندول ها یا همان گره های تیرویید در قالب گره های سرد و گره های گرم، خود را نشان میدهد. گره های سرد حدود ده درصد شانس بدخیمی دارد و باید آنرا عمل کنیم ؛ نمی توانیم صبر کنیم تا بزرگ شود و بعد عمل جراحی کنیم(گره سرد تیرویید: در آزمایشات اسکن تیرویید با مواد رادیو اکتیو، جذب مواد رادیو اکتیو در گره های تیروییدی سرد کم است). گره هایی که بزرگ باشد و مشکلات تنفسی و صوتی ایجاد کند باید جراحی شود. سالهای اخیر سرطان تیرویید مرزهای سنی را شکسته و حتی در دهه سوم زندگی هم مشاهده میشود.
- چه ارتباطی میان مشکلات و اختلالات هورمونی و سرطانها وجود دارد؟
اختلالات هورمونی موجب بروز تنش ها و مشکلات عصبی و عصبانیت میشود که این پیامد ناگواری به نفع بروز سرطان ها و مشکلات تیروییدی نیز محسوب میشود. یائسگی در کل ارگان های بدن بخصوص در غده تیرویید و بافت پستان تاثیر میگذارد. فرد باید ورزش و تحرک و تغذیه سالم را در این دوران در مسیر زندگی روزمره خود قرار دهد. سرطان سینه با کاهش هورمون کمتر میشود ولی مشکلات تیروییدی با کاهش هورمون ها در دوران یائسگی بیشتر میشود. از سوی دیگر مشکلات و اختلالات هورمونی، مشکلات دستگاه گوارش(یبوست یا اسهال) را نیز افزایش می دهد.
عوامل متابولیک و شیمیایی(هورمونی) در بدن انسان بسیار تاثیر گذاراست ومتاسفانه بازتاب اختلالات آن در سینه(پستان)، تیرویید و دستگاه گوارش بصورت بیماری مشهود خواهد بود. محققان روی تاثیر هورمون ها بر بدن در حال بررسی و پژوهش اند ولی متاسفانه مواد غذایی بویژه گوشت هایی که با هورمون پرورش یافته اند نیز در همین روند طبیعی هورمونی بدن اختلال ایجاد کرده و افراد را دچار بیماری میکند. باید تا جای ممکن از گوشت های قرمز و همچنین بویژه گوشت مرغ در طول هفته کمتر(هفته ای یک تا دو مرتبه) استفاده شود؛ باید دانست که از یک سنی به بعد مصرف گوشت جنبه سمی برای بدن افراد دارد. بهتر است ازانواع سبزی ها و میوه در فواصل غذایی بیشتر استفاده شود.
سرطان های دستگاه گوارش همچنان شایع و نیازمند توصیه ها و تذکر است. در این خصوص بیشتر بفرمایید.
ایجاد پولیپ و زخمهای دستگاه گوارش نباید مورد غفلت و بی توجهی قرار گیرد. باید به تغییرات اجابت مزاج زیر سن پنجاه سالگی توجه کرد. در صورت مشکوک بودن بالای سن پنجاه سالگی باید کولونوسکوپی انجام داد. ترش کردن معده و دل درد را فراموش نکنید و با انجام آندوسکوپی با نظر پزشک خود می توانید به سلامت این قسمت از بدن پی ببرید. برداشتن پولیپ های روده با جراحی و درمان زخمهای معده با دارو ضروری است. پیشنهاد میشود آقایان از سن پنجاه سالگی و خانم ها از پنجاه و پنج سالگی هر ده سال یکبار کولونوسکوپی انجام دهند.
توجه به رنگ مدفوع و اینکه رنگ مدفوع به سمت تیره باشد و یا خونی شدن آن بسیار مهم است. تغییر اجابت مزاج از یبوست به اسهال و برعکس باید مورد توجه قرار گیرد و بررسی شود.
بواسیر یا در اصطلاح همورویید در کنار عارضه فتق نیز شایع و در زمره کارهای درمانی جراحان است. در این خصوص نیز بفرمایید.
عضلات بدن نیازمند تلاش و فعالیتهای روزانه است. اگر این عضلات به تدریج و به دلیل کم تحرکی بخصوص در این ایام کرونا، ضعیف و شل بشود جدار داخلی بدن به دلیل فشار داخلی روده ها و یا هنگام فعالیتهای روزمره یا بلند کردن بار در معرض خطر پارگی قرار می گیرد. بیرون زدگی روده یا قسمتهای داخلی بدن از محل پارگی جدار داخلی شکم در پی ضعف عضلات و فشار زیاد درونی، منجر به پیامدهای ناگواری همچون سیاه شدن بخشی از روده که بیرون میزند خواهد شد و باید از این عارضه مشکل ساز با جراحی جلوگیری کرد. البته تنها راه پیشگیری ورزش و تقویت عضلات نواحی شکم است. درمان صرفا با یک جراحی خوب موفقیت خواهد داشت؛ استفاده از کمربندهای طبی موسوم به فتق بند نیز بطور موقتی و مقطعی پاسخ خواهد داد. افزایش وزن و سن نیز باعث تشدید و مشکلات بعدی فتق میشود. ورزشهای هوازی و بی هوازی و تقویت عضلات بدن بخصوص جدار شکم توصیه مهمی است. مهمترین علامت فتق دردهای مبهم جدار شکم و بیرون زدگی بخش از روده است که از طریق سطح پوست قابل لمس و معاینه خواهد بود. درد بخاطر گیر افتادن بخشی از روده در میان پارگی جدار شکم است که پیرو کم خون شدن بافت روده درد عارض میشود.
در مورد بواسیر توجه به تغذیه و پیشگیری از یبوست، مهمترین اقدام اولیه است و در نهایت اگر با تغذیه و دارو رفع نشد باید این عارضه را نیزتوسط جراحی بر طرف نمود.
سخن پایانی:
- مهمترین درسی که از مرحوم پدر، جناب دکتر افراسیاب عبداللهی در کار و زندگی گرفتید چه بود؟
پدر تاکید فراوانی به حفظ ارتباط اخلاقی و عاطفی با بیمار داشتند. مرحوم پدر ام میگفت: شاید حدود هفتاد درصد از موفقیت و تاثیر درمان همین نکته باشد و اینکه پزشک باید خود را جای بیمار فرض کند و مشکلات او را مشکلات خود بدانید. پدر میگفت: اگر کار درمانی خوب برای بیمار انجام دهی ولی برخورد مناسبی نداشته باشی، تاثیر آن کار خوب را از بین خواهد برد و برعکس. نکته دیگر اینکه اگر بیمار پول درمان نداشت خدای نکرده کم کاری برای او نکن. بیمار، بیمار است و ثروتمند یا فقیر تفاوتی ندارد. دقت در کیفیت عمل جراحی را فدای گذر زمان و پول نکن. به بافت و نسج بیمار احترام بگذار و تصور کن بیمار نزدیکترین فرد به توست. پدر توصیه کرد که اگر تبحر و مهارت لازم را نداری هرگز دست به چاقوی جراحی نبر؛ روزی جراح خوبی هستی که بدانی کدام بیمار را عمل کنی و به کدام بیمار دست نزنی. وی گفت اگر نمیتوانی بیمار را درمان کنی به همکار دیگر که تبحر و تجربه لازم دارد ارجاع کن .
پدرم درست میگفت؛ ما شاهد بودیم که جراحان بسیار خوب به دلیل اینکه میخواهند کار بیمار را سریع انجام دهند ، فرد را دچار عارضه کرده اند. سرعت در جراحی افتخار ندارد.
- آرزوی شما در پایان این گفتگو چیست؟
آرزوی من این است که هرچه سریعتر کلینیک های غربالگری انواع سرطان در همه نقاط کشور فعال شود و توسعه پیدا کند؛ مهمتر از همه اینکه کلینیک های غربالگری سرطان باید رایگان خدمت کنند. چکاپ مردم برای شناسایی به موقع بیماری باید رایگان شود. تشخیص به موقع و در مراحل اولیه حیاتی است.
چند سال پیش من یک سفر به چین داشتم. جهت غرباگری مردم آنجا در محل کار و زندگی افراد حضور پیدا می کردند و غربالگری فرد را انجام می دادند یا اینکه مرخصی با حقوق میدادند تا کارگر برای آزمایش چکاپ به مرکز مربوطه برود.
غربالگری یا در اصطلاح اسکرینینگ، منجر به کاهش هزینه ها در دراز مدت خواهد شد چون اگر دیر تشخیص داده شود باید علاوه بر هزینه عمل جراحی سنگین، هزینه جلسات مکرر و طولانی رادیوتراپی، شیمی درمانی و... را نیز متحمل شد. به امید آن روز.
گفتگو :رضا حسینمردی
نظرشما
آخرین اخبار