طبق آمار سازمان بهزیستی کشور، حدود یک میلیون پانصد هزار نفر در ایران، دارای معلولیت هستند.
شفاآنلاین>سلامت> کرونا در ایران به یکسالگی خود نزدیک میشود، کرونا در این یکسال بیش از یک میلیون و 450 هزار نفر را در ایران به خود مبتلا و جان بیش از 58 هزار نفر را ستانده است. اگرچه تبعات این ویروس تنها به بیماری محدود نشد بلکه مشکلات اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و .. زیادی را نیز در پی داشت. در این میان جامعه معلولان کشور نیز از این فشارها دور نبوده و دچار مشکلات زیادی در این رابطه شدهاند. چنانچه برخی کرونا را بار سنگینی تلقی کردند که بر دوش معلولان تحمیل شده است.
به گزارش شفاآنلاین:از همان روزهای نخست شیوع پاندمی کرونا در ایران نهادهای مرتبط به بیماری دستورالعملهای خاصی برای پیشگیری از شیوع بیماری در سراهای نگهداری معلولان و مراکز توانبخشی آنان اجرا کردند تا این گروه از جامعه در برابر بیماری ایمن باشند. محمد تقی جغتایی مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی در این رابطه اظهار کرد: «در زمان کرونا نحوه ارائه خدمات توانبخشی برای افراد ارائه کننده خدمات توانبخشی طراحی و ابلاغ شد و همچنین دستورالعمل هایی در زمینه مراقبت از معلولین نیز تدوین شد که این موضوع باعث شده است که در کشور ما افراد معلولی که در مراکز ارائه خدمات توانبخشی و یا مراکز نگهداری شبانه روزی هستند، میزان افراد درگیر با کرونا نسبت به سایر کشورها کمتر باشد.»
تفاوت نوع معلولیت و چالشهای پیش رو
اگرچه این پروتکلها در مورد افراد معلول حاضر در مراکز نگهداری اجرا شد، اما بسیاری از این افراد در منازل شخصی و تحت نگهداری خانواده بوده یا خود سرپرست خانوار هستند. بنابراین مشکلات این خانوادهها به دلیل افزایش هزینهها دوچندان شد.
از سوی دیگر تفاوت نوع معلولیت یا میزان آن در میان افراد نیز خود موجب شده تا سطح مشکلات کرونا و فشارهای ناشی از آن متفاوت باشد.
طبق آمار سازمان بهزیستی کشور، حدود یک میلیون پانصد هزار نفر در ایران، دارای معلولیت هستند. حدود 39 درصد از این تعداد، دارای معلولیتهای جسمی حرکتی بوده، حدود 15 درصد نیز ناشنوا هستند و 12 درصد این تعداد را نیز نابینایان شامل میشوند. اگرچه با احتساب، معلولین اعصاب و روان، معلولین ذهنی، افراد دارای اوتیسم و افراد دارای لکنت، با آمار متفاوتی رو به رو خواهیم شد با این حال هریک از این گروهها تجارب مختلفی را در دوران کرونا پشت سر گذاشتهاند.
عدم تولید فیلمها و پیامهای آموزشی و بهداشتی ویژه افراد ناشنوا، یکی از مشکلات و دغدغههای این گروه از معلولان در اوایل شیوع بیماری بود ضمن اینکه افراد ناشنوایی که مبتلا یا مشکوک به کرونا بودند، هیچ راه ارتباطی در بیمارستانها، با پزشکان و پرستاران نداشتند. ناشنوایان برای خرید و برقراری ارتباط با فروشندهها، مجبور بودند ماسک خود را بردارند تا هر دو متوجه منظور یکدیگر شوند.
نابینایان و کم بینایان نیز از همان روزهای نخست مشکلات خاص خود را داشتند، سهیل معینی فعال حقوق نابینایان در این رابطه اظهار کرد: «ایام کرونا روی زندگی افراد معلول هم اثرگذار بوده وهمان محدودیتهایی که برای همه بوده برای ما هم بوده اما از جهاتی جلوههای دیگری هم داشته است. از جمله اینکه افراد برای آموزش و توانبخشی به یک سری مراکز تردد داشتند که در دوران کرونا بسته شده و خیلی از آنها اگر تا پیش از این تلاشی برای بیرون آمدن از خانه و شکستن حلقههای انزوا داشتند، در دوران کرونا متحمل نوعی عقب نشینی شدند که تاثیرات بسیار منفی روی زندگی افراد معلول گذاشته است و محدودشان کرده است.»
وی افزود:« درباره نابینایان شرایط کمی متفاوتتر است چون آنها به دلیل اینکه به نسبت دیگران وابستگی بیشتری به حس لامسه دارند، بیشتر در معرض آلودگیهای کرونایی بودند و دستشان خواسته و ناخواسته به سطوح میخورد یا عصایی که هرروز با آنها بیرون میآید و هرروز با آنها همراه است، دائما با سطوح تماس دارد.
برای همین افراد نابینا باید بیشتر از بقیه مردم دستهایشان را ضد عفونی کنند و کمتر میتوانند از دستکش استفاده کنند چرا که به حس لامسهشان احتیاج دارند.»
مشکلات آموزشی معلولان
مشکلات معلولان در حوزه آموزش نیز یکی از مشکلاتی است که همچنان به عنوان یک نگرانی به ویژه برای دانشآموزان نابینا مطرح است، شیوع کرونا تمام آموزشها را آنلاین و مجازی کرد اما این وضعیت برای دانشآموزان نابینا و ناشنوا چندان مطلوب نیست. معینی با اشاره به نرم افزار شاد که آموزش و پرورش برای آموزش به دانشآموزان در دوره کرونا در نظر گرفته است، گفت: «نرم افزار شاد که بستر آموزش از راه دور است اصلا برای این افراد قابل دسترس نیست و بسیاری از این افراد تحت همین مشکلاتاند و بارها و بارها به مدیر آموزش و پرورش نامه زدیم و انتقادهای رسمی کرده و این مسئله مطرح شد که به مشکلات و نیازهای ویژه دانش آموزان و دانشجویان نابینا توجه شود. بسیاری از دانش آموزان نابینا از بسترهای آموزش مجازی محروماند و از آن طرف اساتید نابینای ما در دانشگاه به علت اینکه فضاهای آموزش مجازی دسترسی پذیر نیست نتوانستند از این سرویسها استفاده کنند و وابسته به دیگران شدند.»
وی تاکید کرد: «همه این مشکلات تمهیدات و تدابیر میتوانست حل شود، وقتی یک وزارتخانه آموزش از راه دور را در دوران کرونا راه اندازی میکند، قاعدتا باید مسئولان نیازهای افراد شرایط خاص را لحاظ کنند و در نظر بگیرند که افراد نابینا هم باید بتوانند از این سیستم استفاده کنند.»
لزوم اینترنت رایگان برای معلولان
از سوی دیگر همانگونه که گفته شد کرونا چالشهای اقتصادی و شغلی بیشماری را نیز برای برای جامعه معلولان کشور به همراه آورد. در زمانی که بسیاری از مشاغل مجازی شد بسیاری از آنان مجبور شدند از این طریق به کار خود ادامه دهند به همین دلیل هزینههای اینترنت این افراد افزایش پیدا کرد. به همین دلیل انجمن حمایت از حقوق معلولان خواستار در اختیار گذاشتن اینترنت رایگان به معلولان شد.
علی همت محمودنژاد، مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان در این رابطه با بیان اینکه بسیاری از زیرساختهای ارتباطی برای معلولان قابل استفاده نیست، به ایسنا، گفت: «باتوجه به گسترش روز افزون مشاغل تحت وب و تناسب این مشاغل با توانمندیهای افراد دارای معلولیت، تضمین دسترسی این افراد به محیط مجازی میتواند بر کاهش بیکاری به طور فزایندهای موثر باشد.»
وی ادامه داد: «این تمثیل معالفارغ نیست اگر بگوئیم، همانگونه که وزارت نفت به معلولان سهمیه بنزین اختصاص میدهد، اختصاص اینترنت رایگان مطالبهای بهحق برای معلولان است. از آنجایی که با ظهور ارتباطات تصویری نوظهور، ارتباط ناشنوایان با یکدیگر و خانوادههایشان تسهیل شده و تاثیر شگرفی بر توانایی آنان داشته است، رایگان شدن اینترنت میتواند تاثیر مضاعفی بر این رویه مثبت داشته باشد.»
مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان افزود: «متاسفانه دسترسی نابینایان به نوشتههای مکتوب روزانه در کیوسک روزنامهفروشیها عملا امکانپذیر نیست و رایگان شدن اینترنت برای این گروه از جامعه، میتواند در استقلال و توانمندی آنان نقش خود را به خوبی نشان دهد.»
محمودنژاد با بیان اینکه شیوع ویروس کرونا و بالا بودن خطرپذیری افراد دارای معلولیت و عدم حضور آنان در جامعه، ضرورت داشتن اینترنت برای آموزش مجازی را دو چندان میکند، یادآور شد: «اگر وزیر ارتباطات به اهمیت رایگان شدن اینترنت برای معلولان که تبعیض علیه آنان روا داشته میشود، آگاه شود، به طور حتم برای رایگان شدن اینترنت معلولان از هیچ کوششی دریغ نخواهد کرد.»
وی با بیان اینکه در حال حاضر آموزش مراکز فنی و آموزشی بهزیستی بهصورت آنلاین انجام میشود، گفت: «در حال حاضر سامانه سازمان بهزیستی دارای تمام اطلاعات افراد دارای معلولیت و گروههای هدف خود براساس نوع معلولیت، شدت معلولیت و بسترگرا بودن و غیر بسترگرا بودن و... است و وزارت ارتباطات و فناوری به راحتی میتواند از طریق این سامانه افراد دارای معلولیت نیازمند به اینترنت رایگان را شناسایی کند.»
مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان یادآور شد: «اگر هم وزارت ارتباطات تصور میکند که اختصاص اینترنت رایگان برای یک میلیون معلول زیاد است، میتواند به گروههای هدف نیازمند مانند دانشآموزان و دانشجویان معلول، کارفرمایان معلول، انجمنهای معلول و... اینترنت رایگان اختصاص دهد.»
دغدغه واکسن کرونا
با ورود اولین محمولههای واکسن کرونا با توجه به در معرض آسیب بودن معلولان کشور در برابر بیماری کووید19 یکی از دغدغههای جامعه معلولان کشور و گروههای حامی حقوق آنها دسترسی این افراد به واکسن است.
حجتالاسلام حسن روحانی رئیس جمهور در بیستم دیماه 92 معلولان را همراه کادرهای درمانی در اولویت نخست دریافت واکسن کرونا دانست و گفت: « وقتی واکسن در اختیار ما قرار بگیرد در فاز اول، اجرای این واکسیناسیون برای حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر خواهد بود که متشکل از کادر درمان که در خط مقدم حضور داشته و افراد پرخطر هستند که در سرای سالمندان بوده یا جزو معلولین و جانبازان هستند. بنابراین افراد پرریسک و کادر درمانی، جزو فاز اول و گروه اول خواهند بود.» این درحالیست که جامعه معلولان کشور نیز جزء اولین گروههایی بودند که واکسن آنفلوانزا را دریافت کردند. روزنامه سپید