دوقطبی «خرید یا تولید» واکسن

شفاآنلاین>سلامت>‎مدتي است که خبرهاي مربوط به واکسن توليد داخل در همه رسانه‌ها به‌طور مرتب منتشر مي‌شود، به‌طوري‌که روزي نيست که شما خبر، گفت‌وگو يا گزارشي درباره توليد واکسن داخلي نخوانيد، نبينيد يا نشنويد. چند روز پيش هم فاز اول کارآزمايي انساني اين واکسن با حضور داوطلبان آغاز شد. ترديدي نيست که توانايي کشور ما در حوزه پزشکي زبان‌زد دنياست. ترديدي نيست که بخش قابل توجهي از پزشکان و پژوهشگران اين حوزه که در اروپا و آمريکا مستقر هستند، فرزندان نخبه اين مرز و بوم هستند. اينکه ما توانسته‌ايم به بسياري از دستاوردهاي فني و علمي هم دست يابيم قابل انکار نيست. اکنون بسياري از داروها در کارخانه‌هاي داروسازي داخلي و با کيفيت مشابه خارجي در حال توليد است، اما نکته‌اي که در اين روزها توجه بخشي از مردم را جلب کرده، دوقطبي «خريد يا توليد» واکسن است. بخشي از مردم تاکيد مي‌کنند که خبرهايي که از واکسن توليد داخل منتشر مي‌شود، براي مديريت افکار جامعه است و دلايلي هم براي آن مي‌آورند، ازجمله ناتواني دولت در خريد واکسن به خاطر محدوديت‌هاي مالي و تحريم‌ها. اما اينکه اين محدوديت‌هاي مالي چيست، هدف نگارنده از نوشتن اين سطور نيست، اما فرايند توليد واکسن به لحاظ فني، فرايندي زمان‌بر است و دوم آن‌که مشاهدات و گزارش‌ها حاکي از آن است که در صورت توليد چنين واکسني، سرمايه اجتماعي از دست رفته آشکار و نهان در گفتار مردم، آنها را از تزريق چنين واکسني برحذر مي‌دارد؟. اگر کسي مدعي است که در مورد بي‌اعتمادي مردم، سياه‌نمايي مي‌شود، بايد به اين پرسش پاسخ دهد که چرا اولين داوطلب کارآزمايي واکسن، فرزند رئيس نهاد متولي توليد واکسن، آن هم در برابر دوربين‌هاي خبري است؟ به جز جلب اعتماد مردم، پاسخ ديگري مي‌توان متصور بود؟قصد نگارنده آيه ياس خواندن براي زحمت‌کشان عرصه توليد واکسن نيست، اما زماني که هنوز در مراحل ابتدايي اين کارآزمايي هستيم، سخن از صادرات واکسن ايراني به ميان مي‌آيد که ضرب‌المثل ايراني «سنگ بزرگ علامت نزدن است» را در ذهن تداعي مي کند. عزيزان، بزرگان، متخصصان و غيرمتخصصان نظردهنده! پروژه توليد واکسن ملي، پروژه خودروي ملي نيست که بتوان با آزمون و خطاهاي متعدد طي چند سال آن را به نتيجه رساند. گفته مي‌شود که در توليد واکسن ايراني از روش «ويروس ضعيف‌شده» استفاده شده است. سوال اين است که ويروس ضعيف ‌شده، کدام ويروس است؟ ويروس اوليه ووهان(SARS-CoV-2)، ويروس آفريقاي جنوبي(V2. 501)، ويروس نيجريه (P681H) يا ويروس انگليس(VUI-202012/01)؟ چه استراتژي براي جهش‌هاي گاه و بي‌گاه اين ويروس چموش در نظر گرفته شده است؟‎ صرف‌نظر از هزينه‌هاي مالي بايد به اين موضوع توجه شود که مساله اصلي، جان ميليون‌ها انسان بي‌گناه است که با بلندپروازي‌هاي بدون منطق احتمالي، ممکن است از دست برود. اين روزهاي سخت در تاريخ اين کشور ثبت خواهد شد و آيندگان قضاوت خواهند کرد که مديران کشور چگونه بحران کرونا را مهار کردند.‎به گفته دست اندرکاران، اگر مشکلي پيش نيايد، در بهترين حالت، در خرداد 1400 مي‌توانيم شاهد توليد انبوه واکسن ايراني کرونا «کووايران» باشيم. اگر تنها بر رويکرد «توليد» تاکيد شود، تا آن زمان شاهد چند «جان» از دست رفته و چند «خانواده عزادار» خواهيم بود. فقط يک نظرسنجي ساده، روشن خواهد کرد که مردم با کدام رويکرد موافق هستند؛ توليد واکسن، خريد واکسن يا توليد و خريد همزمان. پيشي‌بيني نگارنده اين است که گزينه سوم در رتبه اول قرار مي‌گيرد. ذکر اين نکته هم ضروري است که اگر ما بتوانيم با استفاده از توان داخلي، واکسن کرونا را توليد کنيم، در سال‌هاي آينده هم مي‌توانيم آن را در داخل و خارج از کشور عرضه کنيم و از منافع بهداشتي و مالي آن(چه با ريال چه با يورو) منتفع شويم. چراکه کرونا بر اساس فکت‌هاي علمي پس از مدتي تبديل به يک بيماري بومي مانند آنفلوآنزاي فصلي مي‌شود و تا سال‌ها بعد اين واکسن، متقاضيان خود را خواهد داشت. مگر واکسن آنفلوآنزا همين الان هم متقاضي ندارد.آرمان ملی

عمادالدین قاسمی‌پناه ‎روزنامه‌نگار