علی ابراهیمی
بدون تلاش برای بی‌خطر جلوه دادن ویروس جهش‌یافته، باید در نظر گرفت که واکسن فایزر-بیون‌تک به‌طور اصولی این امکان را دارد که خیلی سریع با گونه‌های جهش‌یافته ویروس منطبق شود.
شفاآنلاین>سلامت>خوشبختانه دو واکسن رایج و متداول که امروز کشورهای مختلف از آن استفاده می‌کنند با تکنولوژی mRNA ساخته شده و به گفته سازندگان آنها توانسته است بر روی ویروس جدید موثر باشد.
به گزارش شفاآنلاین:به باور کارشناسان حتی اگر نگرانی‌ها از احتمال اثربخش نبودن این واکسن جدی باشد تولید واکسن جدید با این روش بسیار سریع خواهد بود و به طرز باورنکردنی می‌توان واکسن جدید را ساخت. برای مثال شرکت بیون‌تک اعلام کرده است که می‌تواند ظرف شش هفته واکسن جدید را بسازد.
هرچند هنوز اثبات نشده که ویروس جهش‌یافته توانسته باشد از سد واکسن‌های جدید که ایمنی ایجاد کرده و نسبت به همه تحرکات حساسیت دارند عبور کند، ولی اگر هم بتواند این سد را بشکند اثربخشی فعلی واکسن‌ها که بیش از 80 تا 90 درصد است به 60 تا 70 درصد کاهش خواهد یافت.
البته نگرانی حال حاضر جهان این نیست که نمیتواند با یک ویروس جهش‌یافته‌تر مقابله کند بلکه دغدغه اصلی زمان است زیرا با یک بمب ساعتی مواجه هستیم و باید آن را خنثی کنیم؛ ازاینرو امروز زمان نظریهپردازیهای علمی نیست و باید دیپلماسی فعال و اجماع جهانی برای مقابله با ویروس جهش‌یافته شکل گیرد و دولت‌ها تماس مستقیم با یکدیگر برقرار کرده و تلاش کنند تا چالش جدید کنترل شود.
شناسایی دو گونه جدید و جهش‌یافته ویروس کرونا در انگلیس ابهامات زیادی را درباره ابعاد و رفتارهای ناشناخته این بیماری برای دانشمندان ایجاد کرده است.
ثبت جهش چندباره ویروس کرونا
درحالی‌که هنوز سوالات زیادی درباره گونه جدید ویروس کرونا که بیش از 10 روز پیش اعلام شد بی‌پاسخ مانده است، وزیر بهداشت انگلیس روز چهارشنبه هفته گذشته از شناسایی گونه جدید با سطح عفونی بیشتر از گونه‌های دیگر ویروس خبر داد و اوضاع را بشدت نگران‌کننده توصیف کرد.
به گفته مت هنکاک، این گونه اولین بار در آفریقای جنوبی کشف شد و نسبت به انواع قبلی جهش‌یافته‌تر و قدرت سرایت بیشتری دارد. وی با بیان اینکه گونه جدید با سرعت خطرناکی در حال گسترش است، مناطق بیشتری از انگلیس را تحت پوشش بالاترین سطح محدودیت‌های کرونایی قرار داد.
گونه جهش‌یافته قبلی از ویروس کرونای عامل بیماری کووید ۱۹ که به‌تازگی شیوع سریع آن در بریتانیا اعلام شده، نگرانی‌های شدیدی را به‌ویژه در میان همسایگان اروپایی این کشور به وجود آورده و برخی از آنان ارتباطات ترابری خود با بریتانیا را قطع کرده‌اند. البته این رویه به کشورهای همسایه انگلیس محدود نشده و امروز بیش از 60 کشور جهان ارتباطات زمینی و هوایی خود را با این کشور به حالت تعلیق درآورده‌اند.
هرچند گونه جدید از کرونا اولین گونه جهش‌یافته از ویروس همه‌گیر شده فعلی نیست، اما سرعت انتقال آن تا ۷۰ درصد بیشتر از سرعت انتقال گونه قبلی شیوع یافته در بریتانیاست. آنگونه که دولت این کشور اعلام کرده این ویروس می‌تواند نرخ بازتولید ویروس که با حرف «R» معرفی می‌شود به میزان ۴ درصد افزایش دهد که این افزایش نرخ بازتولید می‌تواند خطر شیوع سریع این گونه را در کشورهای دیگر نیز افزایش داده و کنترل همه‌گیری کرونا را بیش‌ازپیش دشوارتر کند.
البته با وجود آغاز اجرای تدابیر جدید کشورهای اروپایی از هلند گرفته تا بلژیک و ایتالیا برای قطع رفت‌وآمد با بریتانیا، این نگرانی و پرسش عمومی به وجود آمده که آیا نوع جهش‌یافته ویروس کرونا افزون بر مسری‌تر بودن، موجب بروز نوع شدیدتر بیماری کووید ۱۹ در مبتلایان هم می‌شود؟ و گذشته از این آیا جهش رخ داده به معنای ناکارآمدی واکسن‌های کشف‌شده علیه کووید ۱۹ هم خواهد بود؟
تلاش ویروس‌شناسان برای اطمینانبخشی به مردم
ازاینرو با آغاز گمانه‌زنی‌ها درباره جدی بودن خطر ویروس جهش‌یافته جدید و احتمال بی‌اعتمادی مردم به واکسن‌های موجود، محققان ویروس‌شناسی در تلاش هستند تا با استدلال‌های علمی سعی در طبیعی جلوه دادن اوضاع برآیند و اعلام کنند که علیرغم قدرت انتشار بالای ویروس جدید، میزان مرگ‌ومیر آن بالا نیست و واکسن‌های موجود کارایی لازم را دارند.
سوزان هاپکینز ازجمله متخصصان فعال در مرکز بهداشت عمومی بریتانیا است که در مصاحبه با شبکه اسکای‌نیوز گفت: «مدل‌سازی امپریال کالج لندن امکان مقایسه میزان مسری‌تر بودن این نوع را با انواع قبلی فراهم کرده و به نظر می‌رسد ۷۰ درصد عدد مناسبی برای بیان میزان افزایش سرعت سرایت ویروس جدید باشد؛ هرچند که این سرعت در جنوب شرقی بریتانیا ۴۳ درصد و در لندن و شرق بریتانیا به ترتیب ۶۲ و ۵۹ درصد بوده است.»
هاپکینز خاطرنشان کرد: «با توجه به عدم افزایش معنی‌دار میزان مرگ و میر ناشی از بیماری کووید ۱۹ طی هفته‌های اخیر، به نظر نمی‌رسد که ویروس جدید خطرناک‌تر و یا مرگبارتر شده باشد. ضمن اینکه هنوز شواهد قطعی در مورد دشوارتر شدن درمان و یا مقاومت ویروس در برابر واکسن کرونا هم به دست نیامده است.»
او با تاکید بر اینکه واکسن‌ها موجب تحریک سطحی از سیستم ایمنی بدن می‌شوند که با نوع جهش‌یافته ویروس‌ها مقابله می‌کند، یادآور شد: «نتایج قطعی در مورد آثار واقعی ویروس مسری‌تر کرونا ظرف دو هفته آینده و به دست آمدن نتایج تحقیقات تازه امپریال کالج لندن و چند موسسه همکار این دانشگاه مشخص خواهد شد.»
یوان برنی، معاون مدیر آزمایشگاه شناسایی زیست مولکولی اروپا هم به نشریه گاردین گفت: «اگر نوع جدید ویروس کرونا تاثیر زیادی بر شدت بیماری داشت تاکنون شواهدی در خصوص آن به دست می‌آمد.» برنی اضافه کرد: «با وجود رشد چشمگیر سرایت ویروس، میزان بیماران بستری شده در بیمارستان‌ها افزایش چشمگیری پیدا نکرده است.» او هم خاطرنشان کرد: «واکسن‌ها علیه انواع مختلف یک ویروس آزمایش می‌شوند و در حال حاضر دلیلی برای ناکارآمد شدن واکسن کووید ۱۹ وجود ندارد.»
کریس ویتی، مشاور ارشد دولت بریتانیا در امور بهداشت و درمان هم به شبکه اسکای‌نیوز گفت: «در حال حاضر هیچ مدرکی مبنی بر افزایش مرگ‌ومیر ناشی از سرایت ویروس جدید کرونا یا بی‌تاثیری واکسن‌ها و درمان‌های تاییدشده بر آن وجود ندارد.»
فدریکو جورجی، محقق دانشگاه بولونیای اسپانیا که تحقیقات خود را طی یک سال گذشته بر انواع جهش‌یافته ویروس کرونا متمرکز کرده به نشریه ساینسدیلی گفت: «درمان‌های فعلی کووید ۱۹ ازجمله واکسن احتمالا در برابر تمام گونه‌های ویروس موثر است.»
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ایران هم گفت: «هر تغییری که در پروتئین هدف واکسن کرونا ایجاد شود، این نگرانی و سوال را ایجاد می‌کند که آیا واکسن‌هایی که در حال ورود به بازار هستند همچنان کارایی لازم را دارند؟»
او با بیان اینکه بین ۱۰ تا ۲۰ تغییر در ساختار کرونا ویروس جهش‌یافته شناسایی شده است، افزود: «تئوری‌هایی وجود دارد که نشان از تحت تاثیر قرار گرفتن واکسن در مقابل این ویروس جدید دارد و آنچه مشخص است حکایت از قدرت انتقال این ویروس نسبت به سویه‌های قبلی دارد.»
وعده واکسن سازان از ایمنی واکسن‌ها
از سوی دیگر شرکت‌های تولیدکننده واکسن کرونا هم در تلاش برای اثربخش نشان دادن واکسن‌ها بودند و خبر از آغاز تست واکسن بر روی نوع جدید ویروس دادند. برای نمونه دو شرکت فایزر و مدرنا در اطلاعیه‌ای اعلام کردند که عملکرد واکسن‌های خود را بر روی نوع جهش‌یافته کروناویروس که به‌تازگی در انگلیس و چند کشور دیگر شیوع پیدا کرده، بررسی می‌کنند.
در اطلاعیه شرکت مدرنا آمده بود: «بر اساس اطلاعات موجود انتظار می‌رود واکسن کروناویروس تولیدی این شرکت بر روی نوع جدید کروناویروس که به‌تازگی در انگلیس شناسایی شده اثربخشی لازم را داشته باشد. البته در هفته‌های آینده تست‌های دیگری انجام خواهد گرفت تا این موضوع مورد تایید قرار گیرد.»
شرکت فایزر هم اعلام کرد: «در حال جمع‌آوری داده هستیم تا مشخص شود چگونه نمونه خون افراد واکسینه شده با واکسن کروناویروس، قادر به خنثی‌سازی نوع جدید این ویروس است.»
پس از اطلاعیه شرکت فایزر شرکت بیون‌تک که شریک فایزر در تولید واکسن کرونا است و محصول مشترک آنها در ۴۵ کشور جهان ازجمله ایالات‌متحده آمریکا، کانادا، بریتانیا و ۲۷ عضو اتحادیه اروپا مجوز استفاده گرفته است، خبر از امکان تولید واکسن جدید در شش هفته برای مقابله با گونه جهش‌یافته کرونا داد.
اوگور شاهین با اعلام این خبر گفت: «واکسن فایزر-بیون‌تک امکان ایجاد ایمنی در برابر نوع جدید ویروس را دارد و اگر لازم باشد واکسن جدید را در شش هفته خواهیم ساخت.»
مدیرعامل بیون‌تک که در یک نشست خبری سخن می‌گفت، افزود: «ما از نظر فنی می‌توانیم در شش هفته واکسن جدید را بسازیم. ضمن اینکه زیبایی فن‌آوری RNA پیام‌رسان این است که ما می‌توانیم مستقیما کار ساخت واکسنی را شروع کنیم که خود را شبیه به ویروس جهش‌یافته می‌کند.» شاهین تصریح کرد: «معتقدم واکسن تولیدی این شرکت در برابر گونه جهش‌یافته ویروس کارایی دارد، اما بااین‌حال برای اطمینان از موثر بودن آن به پژوهش‌های بیشتری نیاز است.»
به گفته شاهین آنتی‌ژنی که بنیان ساخت واکسن کرونای فایزر-بیون‌تک قرار گرفته از هزار و ۲۷۰ اسیدآمینه مختلف تشکیل می‌شود و در نمونه جهش‌یافته ویروس فقط ۹ عدد از آن تغییر کرده که کمتر از یک درصد است. او افزود: «بدون تلاش برای بی‌خطر جلوه دادن ویروس جهش‌یافته، باید در نظر گرفت که واکسن فایزر-بیون‌تک به‌طور اصولی این امکان را دارد که خیلی سریع با گونه‌های جهش‌یافته ویروس منطبق شود.»
متخصصان ژن‌شناسی از کنسرسیوم ژنومیکس کووید ۱۹ بریتانیا هم که سویه تازه را کشف کرده‌اند اعلام کردند: «این جهش‌ها نباید بر کارایی واکسن کووید اثرگذار باشد.» به اعتقاد آنها پادتنهایی که برای مقابله با
عفونتهای آینده در بدن تولید می‌شود همچنان ویروس را شناسایی می‌کند و آن را هدف می‌گیرد. بااین‌حال آنها هشدار داده‌اند که ویروس ممکن است در آینده جهش‌های بیشتری انجام دهد.
مژده آلمان درباره واکسن
دولت آلمان هم شامگاه یکشنبه 20 دسامبر اعلام کرد که کارشناسان اتحادیه اروپا به این نتیجه رسیده‌اند که واکسن‌های ضدویروس کرونا برای کنترل نوع جهش‌یافته جدید ویروس کووید 19 موثر است.
ینس اسپان، وزیر بهداشت آلمان در مصاحبه‌ای با کانال تلویزیونی ZDF، گفت: «بر اساس هر آنچه تاکنون می‌دانیم و به دنبال جلساتی که بین کارشناسان مقامات اروپایی برگزار شد، گونه جهش‌یافته جدید کرونا بر روی واکسن‌ها تولیدشده هیچ تاثیری منفی ندارد؛ بنابراین واکسن بر گونه جدید ویروس نیز فعال و موثر است.»
شگفتی سازی واکسن روسی
به‌تازگی هم مدیر مرکز تحقیقات ملی اپیدمیولوژی و میکروبیولوژی روسیه (گامالیا) خبر از ایمنی بخشی واکسن «اسپوتنیک-5» در برابر نوع جهش‌یافته ویروس کرونا داد. الکساندر گونتسبورگ، مدیر مرکز تحقیقات ملی روسیه که با همکاری وزارت دفاع این کشور نخستین واکسن کرونا با عنوان «اسپوتنیک-5» را تولید و به ثبت رسانده، اعلام کرد که این واکسن روسی هم افراد را در برابر نوع جهش‌یافته ویروس کرونا ویروس که در انگلیس ثبت‌شده محافظت می‌کند.
این دانشمند روس در پاسخ خبرنگاران دراین‌باره گفت: «مطمئنا واکسن «اسپوتنیک-5» در برابر این نوع جهش‌یافته از ویروس کرونا نیز مقاوم است و افراد واکسینه شده را از آن محافظت می‌کند.» به گفته او، این جهش فقط روی نقطه کوچکی از سطح پروتئین ویروس کرونا تاثیر می‌گذارد و در کارایی واکسن روسی برای مقاوم کردن بدن در برابر آن تغییری ایجاد نخواهد کرد.
سپید
نظرشما
آخرین اخبار