امین جلالوند
این اتفاق نیز جز با سرمایه‌گذاری بیشتر روی مباحث آموزش و فرهنگ سازی به ثمر نخواهد نشست.
شفاآنلاین>سلامت>هنوز درمان قطعی برای بیماری ایدز وجود ندارد. عمده درمان‌ها برای این بیماری عفونی و مسری، شامل بهبود حال بیمار، افزایش کیفیت زندگی و افزایش طول عمر بیمار است. کارشناسان نظام سلامت همواره تاکید دارند که بهترین و کم هزینه‌ترین مسیر کنترل ایدز، پیشگیری و آموزش است.
به گزارش شفاآنلاین:حدود 40 سال از پیدا شدن اولین نشانه‌های بیماری ایدز در جهان می‌گذرد و تاکنون نیز تلاش‌ها برای ساخت واکسن این بیماری به سرانجام نرسیده است. اولین مورد ثبت شده ایدز در ایران به حدود 33 سال قبل برمی‌گردد. در طول چند دهه اخیر، کادر درمان در ایران، همپای کشورهای توسعه یافته موفق شده است که در مسیر درمان این بیماری گام بردارد و در زمینه درمان، کشور ما را می‌توان یکی از کشورهای موفق در این حوزه دانست.
طول عمر بیماران مبتلا به ایدز در ایران در طول چند دهه اخیر به شدت افزایش یافته است و حتی این روزها بسیاری از این بیماران دارای طول عمر طبیعی هستند. قطعا این دستاوردها، یک شبه به دست نیامده است. تلاش و پشتکار جامعه پزشکی در مسیر کنترل ایدز، حالا میزان امید به زندگی را در بین این بیماران افزایش داده است.
جامعه پزشکی امیدوار است که با توسعه پیشگیری و آموزش خودمراقبتی، میزان ابتلا به این بیماری به طور مداوم کاهش پیدا کند. این اتفاق نیز جز با سرمایه‌گذاری بیشتر روی مباحث آموزش و فرهنگ سازی به ثمر نخواهد نشست.
جایگاه بالای پزشکان ایرانی در حوزه تحقیق و درمان ایدز
جامعه پزشکی درایران در طول چند دهه اخیر به دانش و تجربه بالایی برای کنترل ایدز دست یافته که این تجربه به نسل جوان‌تر پزشکان ایرانی نیز منتقل شده است.
سعید خوارزمی، متخصص بیماری‌های عفونی به جایگاه بالای پزشکان ایرانی در حوزه کنترل ایدز، اشاره می‌کند و می‌گوید: «با جرات می‌توان گفت هر درمانی که برای کنترل ایدز در کشورهای توسعه یافته اجرا می‌شود، همان درمان هم در کشور ما در حال اجرا است. حتی اگر بیماری زود تشخیص داده شود، می‌توان میزان ویروس در بدن بیماران را به صفر رساند. در نتیجه بیمار می‌تواند روند طبیعی زندگی‌اش را دنبال کند. حتی در مراحل پیشرفته بیماری نیز می‌توان بیمار را به زندگی برگرداند و طول عمر او را افزایش داد. این دستاوردها، ساده به دست نیامده است و محصول تلاش جامعه پزشکی است.»
او تاکید می‌کند: «کشور ما در زمینه درمان بیماران شناسایی شده، بسیار موفق عمل کرده است و می‌توان گفت در این زمینه به عنوان کشوری مطرح در جهان شناخته می‌شویم، اما هنوز در مرحله شناسایی بیمار با چالش جدی مواجه هستیم. بر اساس برنامه جهانی مقابله با ایدز، ما باید بتوانیم 90 درصد بیماران مبتلا به ایدز را شناسایی کنیم، سپس حداقل 90 درصد آنها را درمان کنیم و در گام سوم نیز باید 90 درصد سطح ویروس در بدن مبتلایان به صفر برسد. ما در گام دوم و سوم بسیار خوب عمل کرده‌ایم، اما در گام اول هنوز مشکل داریم. یعنی اگرچه با کمک جامعه پزشکی، 90 درصد بیماران شناسایی شده تحت درمان قرار می‌گیرند، اما در زمینه بیماریابی نتوانسته‌ایم که 90 درصد بیماران مبتلا را تشخیص بدهیم.»
خوارزمی خاطرنشان می‌کند: «ایران در حوزه تحقیقات ایدز نیز بسیار موفق عمل کرده است و به طور مثال، بیمارستان امام خمینی را می‌توان یکی از قطب‌های مهم تحقیق و درمان بیماری ایدز در سطح منطقه دانست. در عین حال باید با فرهنگ‌سازی، آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها و همچنین حضور وسیع‌تر در رسانه‌ها در مسیری گام برداریم که در وهله اول، میزان ابتلا به بیماری ایدز کاسته شود و در وهله دوم، فردی که رفتار پرخطر انجام داده است، به این بینش برسد که باید برای حفظ سلامت خودش و اطرافیانش، هرچه سریع‌تر آزمایش «HIV» انجام دهد. هرچقدر تشخیص بیماری سریع‌تر باشد، به همان نسبت هم فرآیند درمان کاملا سریع‌تر و با نتیجه مطلوب‌تر طی خواهد شد. این اطلاعات مهم باید به گوش همگان برسد. در این مسیر، باید در جهتی گام برداریم که آموزش خودمراقبتی در برابر ایدز به صورت فراگیر و بدون رودربایستی انجام شود. همچنین نیاز است که از این بیماری نیز انگ‌زدایی شود تا همگان رفتاری انسانی با بیماران مبتلا به ایدز داشته باشند.»
چرا ابتلا به ایدز در ایران، روند افزایشی دارد؟
با وجود تلاش جامعه پزشکی برای کنترل بیماری ایدز، هرساله آمار مبتلایان این بیماری افزایش پیدا می‌کند.
مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران درباره علت روند رو به افزایش ایدز در ایران می‌گوید: «اطلاع مردمی درباره بیماری ایدز بسیار کم است و کم کاری رسانه ها در ارائه آگاهی مستمر و شفاف بسیار مشهود است. در نتیجه نبود اطلاع رسانی صحیح، این بیماری نوعی انگ اجتماعی به شمار می‌رود که همین عامل باعث پنهانکاری و مراجعه نکردن مبتلایان برای انجام آزمایش و تست شده است. بر همین مبنا نمی‌توان بیماران را کشف و شناسایی کرد. کنترل بیماری ایدز با مراجعه مبتلایان امکان‌پذیر است و در غیر این صورت نمی‌توان به دنبال این بیماران گشت.»
او با بیان اینکه اکنون ۴۰ هزار مبتلا به ایدز در کشور شناسایی و تحت درمان هستند، تاکید می‌کند: «این در حالی است که کل مبتلایان ۶۰ تا ۷۰ هزار مورد تخمین زده می‌شود. در نتیجه نبود اطلاع‌رسانی صحیح، این بیماری نوعی انگ اجتماعی به شمار می‌رود که همین عامل باعث پنهانکاری و مراجعه نکردن مبتلایان برای انجام آزمایش و تست شده است. بر همین مبنا نمی‌توان بیماران را کشف و شناسایی کرد.»
محرز یادآور م شود: «نزدیک به ۴۰ سال از اپیدمی ایدز می‌گذرد و هنوز هم کشورهای زیادی درگیر پیشگیری، کنترل و درمان این پاندمی هستند. کشورهای توسعه یافته توانسته‌اند بخوبی ایدز را کنترل کنند. متاسفانه در ایران که در تقسیم‌بندی منطقه جغرافیایی مدیترانه به شرقی و شمال آفریقا، جز شمال آفریقا محسوب می‌شود، هنوز روند ابتلا به ایدز رو به بالا است، در حالی که قاره آفریقا توانسته این بیماری را تا حدودی کنترل کند. تعداد زیادی در ایران هنوز نمی‌دانند مبتلا هستند یا خیر. در حالی که باید جهت تست مراجعه کنند، اما از ترس انگ اجتماعی، بیماری خود را پنهان می کنند.»
محرز در خصوص تعداد مراکز تست ایدز در کشور هم تاکید می‌کند: «بیش از ۲۰۰ مرکز در سراسر کشور وجود دارد که هم تست و هم مشاوره ایدز رایگان زیر نظر پزشک متخصص انجام می‌شود، در این مراکز، در صورت مثبت شدن تست مراجعه کننده، به نزدیکترین درمانگاه یا مرکز درمان ایدز معرفی می‌شود و داروی رایگان در اختیار او قرار می‌گیرد، اما متاسفانه مردم به دلیل ناآگاهی از این خدمات، از مراجعه سرباز می‌زنند.»
او اظهار می‌کند: «بیماری ایدز از سه روش تماس جنسی با فرد مبتلا، استفاده از سرنگ مشترک آغشته به خون آلوده و مادر باردار به جنین منتقل می‌شود. به دلیل ناآگاهی از نحوه انتقال ایدز، هراس از افراد مبتلا زیاد است، در حالی که این افراد در محیط کار هرگز ناقل نیستند، زیرا این بیماری با تماس‌های عادی منتقل نمی‌شود. البته ایدز دیگر کشنده نیست و بیماران به صورت سرپایی درمان می‌شوند و در برخی موارد بسیار کم نیاز به بستری پیدا می‌کنند. این بیماری قابل درمان است. حتی افراد مبتلا می‌توانند ازدواج کنند، به شرط آنکه موضوع را به همسر آینده بگویند و تحت درمان باشند. در این شرایط که یکی از زوج‌ها مبتلا و دیگری مبتلا نباشد، برای بچه‌دار شدن محدودیتی ندارند.»
رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران درباره وضعیت مبتلایان به ایدز و احتمال ابتلای آنان به کرونا هم تصریح می‌کند: «اچ‌آی‌وی مثبت‌هایی که تحت درمان هستند بخاطر داروهایی که مصرف می‌کنند از فاکتورهای ایمنی بدنی بالایی برخوردار هستند و در نتیجه ابتلا به کرونای آنان بسیار اندک است، اما افرادی که بیماری خود را پنهان می‌کنند، در رده افراد با ریسک بالا قرار می‌گیرند. پس در صورت ابتلا به کرونا به شدت درگیر می‌شوند و شدت کرونا در این افراد به دلیل سیستم ایمنی بدنی پایین، بیشتر است.»
الگوی انتقال ایدز در ایران، دگرگون شده است
روش‌های ابتلا به ایدز در ایران در طی چند دهه اخیر، دچار تغییرات قابل توجهی شده است. یعنی از یک سو با افزایش آمار مبتلایان روبرو هستیم و از سوی دیگر، شیوه‌های انتقال بیماری نیز تغییر کرده است.
فریده افتخارزاده، متخصص بیماری‌های عفونی نیز درباره علل افزایش آمار مبتلایان به ایدز در ایران، خاطرنشان می‌کند: «در کشور ما تعداد آمار مبتلایان به بیماری ایدز رو به افزایش است. علل زیادی باعث این افزایش شده است. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به افزایش آمار تماس‌های جنسی خطرناک، افزایش آمار معتادان تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک اشاره کرد. خوشبختانه آمار انتقال ایدز از مادر به فرزند کاهش پیدا کرده است. همچنین انتقال ایدز از طریق تزریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده هم کم شده است. همچنین خون و فرآورده‌های خونی برای بررسی به آلوده بودن به ویروس HIV با اسکنر چک می‌شوند.»
همچنین این متخصص عفونی درباره راه‌های کنترل بیماری در مادران باردار مبتلا به ایدز نیز یادآور می‌شود: «در صورتی که ویروس HIV در مراحل ابتدایی شناسایی نشده و به موقع درمان نشود، متاسفانه ویروس از مادر به کودک انتقال پیدا می‌کند. پس اگر مادر مبتلا به ویروس HIV و ایدز به موقع مراحل درمان خود را شروع نکند و در صورت بارداری با پزشک مشورت نکند، منجر به تولد کودکی مبتلا به HIV می‌شود. برای خانم‌های باردار مبتلا به HIV و ایدز معمولا توصیه می‌شود که از روش سزارین استفاده شود تا زایمان‌های طبیعی. همچنین استفاده از داروهای پیشگیری باید از قبل از زایمان برای مادر شروع شود و به مدت چهار هفته پس از زایمان نیز به نوزاد داروهای پروفیلاکسی داده شود. همچنین این مادران نباید به هیچ عنوان به فرزند خود شیر دهند و شیردهی در این زمان ممنوع است. کودک باید در این بازه زمانی از شیر خشک تغذیه شود.»
او یادآور می‌شود: «خوشبختانه در سیستم آموزشی کشور ما روش‌هایی برای آشنا ساختن نوجوانان و جوانان در رابطه با بیماری ایدز و HIV شروع شده است، ولی متاسفانه این برنامه سرعت قابل قبولی ندارد. به عقیده من وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم موظف هستند درباره HIV و ایدز به نوجوان‌ها و جوان‌ها آموزش‌های لازم را بدهند و جوانان را از عواقب روابط پرخطر جنسی آگاه کنند تا روند ابتلا به بیماری ایدز در جامعه کاهش پیدا کند. همچنین باید به افرادی که به مواد مخدر تزریقی اعتیاد دارند هم سرنگ یکبار مصرف و بهداشتی داده شود تا حداقل به این طریق بتوان خطر ابتلا به ایدز در آنها را کاهش داد.»
با وجود تلاش گسترده جامعه پزشکی برای کنترل بیماری ایدز، تنها مباحث درمانی نمی‌تواند این بیماری را کنترل کند. درحقیقت، فرآیندهای درمانی فقط به شرط همراه شدن با آموزش، فرهنگ‌سازی، نهادینه شدن خودمراقبتی و اولویت بخشیدن به پیشگیری می‌تواند این بیماری را به زانو درآورد.
نظرشما
آخرین اخبار