واکسن کرونا رایگان باشد

 به گزارش شفاآنلاین:مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی و مشاور وزیر بهداشت معتقد است: «در پیشرفته‌ترین کشورها هم نمی‌شود همه جمعیت را به‌صورت هم‌زمان واکسینه کرد؛ لذا باید برنامه‌ریزی دقیق و معینی در خصوص واکسن کووید 19 انجام شود تا مشخص شود که توزیع و تزریق واکسن با چه اولویت‌بندی شروع خواهد شد.»

وی  اظهار کرد: «حتی تامین 80 میلیون سرنگ مخصوص این نوع واکسن که باید توسط سرنگ انسولین تزریق ‌شود هم پروژه‌ای سنگین است و این سوال مطرح است که چگونه می‌توان این میزان سرنگ را ساخت و ذخیره کرد؛ زیرا به فرض اینکه خود واکسن هم موجود باشد ساخت چیزی مانند سرنگ خالی برای 80 میلیون دوز یک معضل است؛ بنابراین اولین چیزی که بسیار مهم است این است که باید برنامه توزیع منطقی برای این نوع واکسیناسیون وجود داشته باشد.»

این اپیدمیولوژیست اضافه کرد: «البته این را هم باید در نظر گرفت که اکثر واکسن‌ها که در حال تولید هستند باید دو نوبت تزریق شوند؛ بنابراین تامین 160 میلیون عدد سرنگ مورد نیاز کار دشواری خواهد بود و باید این آمادگی را داشته باشیم که دو بار واکسن را تزریق کنیم.»

هدف اصلی، حفاظت از جامعه است نه تک‌تک افراد

یونسیان با بیان اینکه در این بیماری هم مانند هر بیماری واگیردار دیگری هدف اصلی و اولیه حفاظت از جامعه است و نه تک‌تک افراد جامعه، اظهار داشت: «یک قاعده کلی وجود دارد که بر اساس آن 80 درصد معلول‌ها از 20 درصد علت‌ها ناشی می‌شوند؛ بنابراین اعتقاد بر این است که در این موضوع بخصوص هم برخی مبتلایان وجود دارند که به آنها افراد انتشاردهنده ویروس در سطح وسیع گفته می‌شود زیرا نشان داده شده که 80 درصد انتقال‌ها توسط 20 درصد مبتلایان رخ می‌دهد؛ پس می‌توان گفت که قسمت اعظم بیماران در زنجیره انتقال نقش پررنگی ندارند.»

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: «این افراد شامل کسانی می‌شوند که با افراد بسیاری در ارتباط هستند. برای مثال صندوقدار فروشگاه‌های بزرگ که در یک روز ممکن است صدها نفر با آنها در تماس باشند یا کادر بهداشت و درمان یا آرایشگران و افرادی ازاین‌دست. ازاین‌رو شناسایی این قبیل افراد بسیار مهم است تا بدانیم که چه افرادی در زنجیره انتقال نقش بیشتری دارند. حال اگر 10 تا 20 درصد افراد جامعه را به شکل دقیق و مشخص شناسایی کنیم و به آنها واکسن بزنیم کارایی بسیار زیادی خواهد داشت تا اینکه 40 درصد افراد جامعه را به شکل رندم و واکسن بزنیم زیرا احتمال اینکه افرادی که در تماس با دیگران نیستند به دیگران بیماری را منتقل کنند کم است و حتی احتمال اینکه خود آنها بیماری را بگیرند هم ضعیف است زیرا این افراد در معرض تماس با افراد دیگر نیستند.»

یونسیان ادامه داد: «ازاین‌رو دو گروه از جمعیت، به‌عنوان افراد دارای اولویت هستند؛ اولویت نخست، کارکنان ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی و درمانی؛ زیرا هم با بیماران در تماس هستند و ممکن است مبتلا شوند و اگر مبتلا شوند احتمال انتقال بیماری از سوی آنها به دیگران بالا خواهد بود و نکته مهمی هم که در خصوص آنها وجود دارد این است که اگر این افراد از میدان خارج شوند جامعه با مشکلات بزرگ‌تری مواجه خواهد شد. لذا این افراد باید در رده نخست دریافت واکسن قرار خواهند گرفت.

در رده دوم افراد اولویت‎دار برای دریافت واکسن هم کسانی قرار دارند که در صورت ابتلا عوارض بسیار شدیدتری را تجربه خواهند کرد که خود آنها نیز شامل چند گروه خواهد شد. در گروه نخست سالمندان و افراد مسن که خطر مرگ در بین آنها بالاتر است قرار خواهند داشت و در رده‌های بعدی افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل فشارخون، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، بیماری‌های ریوی و... این افراد هم جزو گروه‌هایی هستند که باید در صدر فهرست دریافت‌کنندگان واکسن قرار گیرند و به‌درستی شناسایی شده و به‌تدریج که واکسن در کشور توزیع می‌شود در اولین نوبت دریافت باشند.»

لزوم تنوع واکسن‌های خریداری شده

وی ادامه داد: «نکته دیگری که باید مدنظر قرار گیرد این است که واکسن‌ها باید از انواع مخالف خریداری شوند. برای مثال شرکت فایزر اعلام کرده است که واکسن این شرکت باید در دمای منفی 70 درجه حمل شود؛ البته می‌توان برای چند روز هم این واکسن را در دمای یخچال نگهداری کرد ولی این انتهای زمان مصرف است، اما پس باید برای جابجایی دمای بسیار پایین رعایت شود. ازاین‌رو اگر ما بخواهیم این واکسن‌ها را به نقاطی منتقل کنیم که امکان رعایت زنجیره سرد وجود ندارد به‌ظاهر در حال تقسیم واکسن به‌صورت برابر هستیم، اما در عمل واکسن را از بین برده‌ایم. لذا با این اوصاف واکسن این شرکت ممکن است به درد بسیاری از کشورها نخورد و باید منتظر شرکتی بمانند که مدعی است واکسن تولیدی آنها در دمای یخچال معمولی و یا دمای منفی 20 درجه نگهداری کرد.»

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه گفت: «بنابراین باید مناطقی از کشور را که می‌دانیم احتمال دسترسی به تجهیزات و فریزرهای با دمای پایین با تعداد مناسب و ذخیره برق کافی در آنها وجود دارد در نوبت دریافت واکسن‌هایی قرار دهیم که باید زنجیره فوق سرد واکسن رعایت شود، ولی مناطقی که این امکانات را ندارند نباید کاندید دریافت این واکسن کنیم و اصولا هم نباید همه کشور را با یک نوع واکسن پوشش دهیم به این دلیل که واکسن‌های متعددی در حال گرفتن مجوز هستند و از سوی دیگر تولید هر یک از این واکسن‌ها هم با ظرفیت محدود صورت می‌گیرد و نمی‌شود چندین میلیارد دوز واکسن از یک محل تامین کرد؛ بنابراین منطق این است که در خرید واکسن‌ها چه از شرکت‌های تولیدکننده و چه از طریق زنجیره کوواکس سازمان جهانی بهداشت به سراغ واکسن‌هایی برویم که امکان توزیع آنها در نقاط مختلف کشور وجود داشته باشد.»

وی در پاسخ به این پرسش که آیا میزان واکسن خریداری شده ایمنی لازم را برای کشور فراهم خواهد کرد؟ گفت: «هیچ کشوری نمی‌تواند ادعا کند که برای واکسیناسیون همه جمعیت خود آمادگی دارد؛ لذا اگر میزان 40 میلیون واکسن اعلامی وزارت بهداشت برای 20 میلیون نفر را هم در نظر بگیریم و این واکسن‌ها را در بین افرادی که امکان انتقال ویروس از آنها به دیگران بالاست، توزیع کنیم به‌اصطلاح عامیانه کمر بیماری را شکسته‌ایم؛ از سوی دیگر ما نگران نوجوانی که خطر بیماری کووید 19 از سرماخوردگی هم برای او کمتر است نیستیم بلکه نگرانی ما این است که این فرد ممکن است پدربزرگ و مادربزرگ خود را مبتلا کنند و اگر این بزرگسالان ایمن باشند نگرانی از بابت خانواده‎ها نخواهیم داشت.»

یونسیان افزود: «از سوی دیگر خطر نسبی بیماری کووید برای افراد در سنین مدرسه از آنفلوانزای معمولی هم بسیار پایین‌تر است درحالی‌که میزان خطر در افراد مسن هزار برابر بیشتر از کودکان است. البته مرگ‌ومیر چند کودک و نوجوان در سنین پایین هم مهم است، اما این اعداد در مقایسه با چندین هزار نفری که بیماری را گرفته و بهبود یافته‌اند عدد بسیار ناچیزی است.»

وی تاکید کرد: «با تزریق واکسن برای این میزان از افراد جامعه هم می‌توان گفت که ایمنی تامین خواهد شد. البته نباید نگاه صفر و یک داشت و تصور کرد که امروز چون واکسن تزریق نشده همه در معرض خطر هستند و روز دیگر که واکسن در دسترس قرار گرفت همه بهبود خواهند یافت.»

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: «این احتمال هم وجود دارد که امروز نزدیک به 20 درصد از افراد جامعه آلودگی به بیماری را تجربه کرده باشند و این ابتلا، ایمنی نسبی در بسیاری از این افراد ایجاد کرده باشد و آنها تا چند ماه آینده احتمال ابتلای به بیماری نداشته باشند؛ بنابراین اگر بپذیریم که 20 درصد از افراد هم اینگونه در برابر بیماری ایمن شده‌ باشند و 20 درصد هم از طریق تزریق واکسن ایمن شوند به این معنا خواهد بود که اگر در شرایط قبل هر یک بیمار می‌توانست دو فرد جدید را مبتلا کند در این حالت هر فرد حداکثر یک فرد جدید را مبتلا خواهد کرد و در این صورت نصف جمعیت مصون خواهند شد.»

ظرفیت استثنایی تولید واکسن در کشور

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به امکان تولید واکسن در داخل اشاره کرد و گفت: «یکی از نقاط قوت کشور ما در تولید این است که ظرفیت ساخت به‌خصوص در بحث مهندسی معکوس در داخل بسیار بالا است و ما امروز بسیاری از داروها و واکسن‌های بیولوژیک را با کیفیت بالاتر در داخل تولید می‌کنیم و حتی در سنوات قبل هم این توانایی به اثبات رسیده و به‌دوراز هرگونه شعارزدگی واکسن‌های مورد نیاز همیشه در داخل تولید شده است.»

یونسیان افزود: «البته برخی از واکسن‌های کووید 19 هم که در حال ساخت در کشور هستند و یکی از آنها برای روز چهارشنبه نیز مجوز آغاز فاز مطالعات انسانی را هم دریافت کرده، آینده امیدبخشی دارند و به‌دوراز هرگونه شعاری امیدوار هستیم به‌صورت موازی با واکسن‌های خریداری شده خطوط تولید داخلی آنها هم راه‌اندازی شود.»

واکسن یک کالای عمومی است نه ملی

وی با اشاره به نگرانی‌ها درباره ملی‌گرایی در توزیع واکسن نیز عنوان کرد: «این نگرانی بی‌مورد نیست و بارها هم از سوی نهادهای بین‌المللی درباره آن هشدار داده شده است. حتی دبیرکل سازمان جهانی بهداشت هم این هشدار را داده که واکسن یک کالای عمومی است و نباید این کالا به یک محصول ملی تبدیل شود. البته اینکه گفته می‌شود واکسن یک کالای عمومی است از نگاه بشردوستانه هم نیست، اما نگرانی‌ها همچنان در این بخش وجود دارد.»

این استاد اپیدمیولوژی تصریح کرد: «اگر دولت‌ها بخواهند سلامت مردم خود را تضمین کنند باید همه شهروندان خود اعم از مردم خود و اتباع سایر کشورها را در برابر بیماری مصون کنند؛ لذا اگر دولت‌ها و ملت‌ها بخواهند در سلامت باشند باید همه مردم دنیا در برابر ویروس ایمن شوند چراکه امکان ابتلای مجدد آنها توسط افراد غیر ایمن وجود خواهد داشت، اما متاسفانه این نگاه در ذهن سیاست‌مداران دنیا به‌خوبی جا باز نکرده است.»

وی افزود: «البته نباید این را هم نادیده گرفت که برخی کشورها همچون کانادا چهار برابر جمعیت خود واکسن خریده کرده و آن را در اتحادیه کوواکس سازمان جهانی بهداشت برای توزیع بین کشورهای فقیر قرار داده‎اند.»

توزیع رایگان واکسن یک ضرورت است

یونسیان در پاسخ به این سوال که آیا واکسن باید به‌صورت رایگان توزیع شود؟ گفت: «همانطور که در خصوص واکسن باید نگاه ملی‌گرایانه را کنار گذاشت در این بخش هم می‌گوییم که حتی اگر دولت‌ها منافع خود جدای از ملت‌ها بدانند و بخواهند آن را تامین کنند باید تمام تلاش خود را به‌کارگیرند تا حداکثر واکسیناسیون را در حداقل‌ترین زمان ممکن انجام دهند.»

وی افزود: «البته ممکن است برخی دولت‌ها اعلام کنند که چون منابع مالی لازم را در اختیار ندارند می‌خواهند هزینه آن را از مردم بگیرند، اما این اقدام ممکن است سبب شود تا بخشی از جامعه واکسن را نسبت به دیگران دیرتر دریافت کنند که در نتیجه ‌این امر ممکن است دولت‌ها ده‌ها برابر مبلغ مورد نیاز برای خرید واکسن را صرف هزینه‌های درمان کنند؛ بنابراین عقل سلیم حکم می‌کند که دولت‌ها مبلغ کمتری را به‌عنوان سرمایه‌گذاری در این بخش هزینه کنند تا در آینده هزینه کمتری را متقبل شوند.»

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: «دولتی هوشمند و زیرک است که منابع مورد نیاز برای خرید واکسن را از هر محلی که امکان داشته باشد، تامین کند تا از مردم را در برابر بیماری واکسیناسیون کند. حتی ممکن است دولت‌ها اقدام به تعطیلی پروژه‌های عمرانی خود کنند تا در حداقل‌ترین زمان ممکن بیشترین میزان واکسن را برای مردم تامین کنند.»

وی در ادامه اضافه کرد: «برای مثال در گذشته که وضعیت اقتصادی کشور از شرایط فعلی به‌مراتب وخیم‌تر بود برای ریشه‌کنی آبله، مایه‌کوبی این بیماری بدون هزینه و به‌صورت اجباری انجام گرفت و والدین مجبور شدند تا فرزندان خود را برای دریافت واکسن در معرض واکسیناسیون عمومی قرار دهند. در آن ایام حتی برخی والدین به دلایل اعتقادی با این اقدام موافق نبودند، اما به این کار تن دادند و ما امروز به دست آورد ریشه‌کنی این بیماری رسیده‌ایم. پس اگر با این نگاه به موضوع بنگریم که فرد باید واکسن را دریافت کنند تا دیگران ایمن بمانند، نه‌تنها واکسن باید رایگان باشد بلکه بایستی دولت‌ها به شکل فعال و موثرتری در این زمینه به ایفای نقش بپردازند.»

یونسیان تاکید کرد: «البته هزینه واکسن هم هزینه زیادی نیست زیرا برخی از شرکت‌های تولیدکننده واکسن صحبت از 4 تا 5 دلار و یا در بدترین حالت بین 20 تا 30 دلار برای هر دوز واکسن می‌کنند حال اگر 5 دلار برای هر دوز در نظر گرفته شود و بخواهیم 100 میلیون دوز خریداری کنیم مجموع رقم هزینه‌ای 500 میلیون دلار خواهد بود یا حتی اگر 20 دلار هم هزینه هر دوز واکسن باشد برای خرید 100 میلیون واکسن باید درنهایت دو میلیارد دلار هزینه کنیم که این اعداد در برابر هزینه بسیار بالایی که نظام سلامت در این بخش هزینه می‌کند بسیار ناچیزی است.»

وی ادامه داد: «لذا این یک سرمایه‌گذاری است و اگر عاقلانه به آن نگاه شود دولت‌ها باید به جدیت آن را دنبال کنند و نه‌تنها آن را رایگان انجام دهند بلکه باید هزینه‌های جنبی واکسیناسیون را هم تقبل کنند و مردم حتی برای دریافت آن هم مراجعه‌ای نداشته باشند؛ زیرا شرایط حساس است و دولت باید برای ارائه واکسن به درب منازل مراجعه کند؛ مگر اینکه امکان اجرای این امر از لحاظ نیروی انسانی و زیرساخت‌ها فراهم نباشد.»

یونسیان افزود: «با این اوصاف همانطور که دولت در این بخش هزینه می‌کند حتی سازمان‌های بیمه‌گر هم می‌توانند به‌جای هزینه‌های چندین میلیونی تومانی برای هر بیمار و حتی با احتساب هزینه‌های چند صدمیلیونی برخی داروها همچون فاویپیراویر یا رمدسیویر و تخت‌های بیمارستانی و تخت آی‎سی‎یو می‌توانند با پوشش بیمه‌ای واکسن 3 تا 30 دلاری هزینه‌های خود را به حداقل برسانند.»

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان افزود: «متاسفانه هماهنگی بین‌بخشی از آن محل‌هایی است که ما همیشه در آن مشکل داریم؛ زیرا تا زمانی که شرکت‌های بیمه‌گر و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزارت اقتصاد و حتی صندوق ذخیره ارزی دور یک میز ننشینند نباید انتظار داشت وزارت بهداشت برنامه‌ریزی منسجمی در این بخش داشته باشد و همه هزینه‌های آن را هم تامین کند؛ بنابراین این امر یک انتظار بی‌مورد است و نتیجه‌ای جز شکست نخواهد داشت؛ زیرا ما از روز اول هم گفتیم که وزارت بهداشت نه‌تنها در ایران بلکه در همه‌ جای دنیا اختیار مدیریت کامل این بیماری را ندارد چراکه بیماری کرونا یک معضل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و منابع آن را نباید تنها از محل منابع وزارت بهداشت تامین کرد بلکه سایر نهادها هم باید در این بخش سرمایه‌گذاری کنند تا از ضرر و زیان‌های آینده خود بکاهند. البته امروز با 10 ماه تاخیر به این نتیجه رسیدیم و امیدواریم در بحث واکسن از این نتیجه عبرت گرفته باشیم.»روزنامه سپید