تقلای متقلبانه
در سال‌های نه‌چندان دور کمتر کسی نامی از مکمل‌های ورزشی و غذایی شنیده بود و استفاده از این محصولات محدود به برخی ورزشکاران میشد، اما چند صباحی است که این نوع مکمل‌ها بازار پررونقی برای خود پیدا کرده و در مناطق مختلف همچون باشگاه‌های ورزشی و داروخانه‌ها به وفور عرضه می‌شوند.
شفاآنلاین>سلامت>مکمل‌های ورزشی و غذایی؛ محصولاتی که سلامت و کیفیت آنها همواره محل نگرانی است، اما به‌تازگی و با گسترش بحران کرونا فروشگاه‌های آنلاین اقدام به عرضه این محصولات کرده و مکمل‌ها را در فضای مجازی و در قالب پلتفرم‌های اینترنتی به فروش می‌رسانند.
به گزارش شفاآنلاین: در سال‌های نه‌چندان دور کمتر کسی نامی از مکمل‌های ورزشی و غذایی شنیده بود و استفاده از این محصولات محدود به برخی ورزشکاران میشد، اما چند صباحی است که این نوع مکمل‌ها بازار پررونقی برای خود پیدا کرده و در مناطق مختلف همچون باشگاه‌های ورزشی و داروخانه‌ها به وفور عرضه می‌شوند.
تولید 80 درصد مکمل‌ها در داخل
اگر تاریخچه تولید مکمل‌ها در کشور را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که تا سال 89 بیش از 80 درصد بازار داخلی این محصولات در اختیار برندهای وارداتی بود و شاهد وجود انواع متنوعی از محصولات وارداتی در بازار بودیم، اما با شکلگیری صنعت تولید مکمل‌های ورزشی و غذایی در کشور، تولید این محصولات هم سرعت و شتاب بیشتری گرفت و امروزه که در خصوص صنعت تولید انواع مکمل در ایران صحبت میکنیم این صنعت بیش از 80 درصد نیاز کشور را در داخل تولید می‌کند و تنها 20 درصد از سهم بازار به محصولات وارداتی اختصاص یافته است.
به گفته تولیدکنندگان در این موارد هم بیش از نیمی از مکمل‌های وارداتی دارای مشابه داخلی هستند و نیازی به واردات آنها نیست، ولی این واردات برای پوشش نیاز آن دسته از مصرف‌کنندگانی است که اصرار بر مصرف مکمل‌هایی با نام خارجی دارند، اما امکان تامین نیاز کل کشور از محل تولیدات با کیفیت داخلی وجود دارد.
در کنار گام‌های بلندی شرکت‌های داخلی برای تولید مکمل‌های ورزشی و غذایی در سال‌های اخیر، حمایت‌های وزارت بهداشت از تولید داخل هم به‌صورت چشمگیری افزایش داشته است. البته بر اساس اعلام مسئولان این وزارتخانه در حال حاضر به مکمل‌ها هیچ‌گونه ارز دولتی تعلق نمی‌گیرد و برای واردات این نوع محصولات ارز نیمایی تخصیص داده می‌شود. ضمن اینکه واردات هرگونه مکمل که دارای نمونه تولید داخل باشد ممنوع است.
از این موضوع هم نباید غافل شد که همچنان شاهد ورود مکمل‌های قاچاق به بازار هستیم؛ مکمل‌هایی که نفس تولیدکنندگان داخلی و حتی در مواردی مصرفکنندگان را هم گرفته است. از طرف دیگر نگرانی همیشگی در خصوص مکمل‌ها این است که این محصولات قابلیت آلوده شدن به مواد غیرمجاز ازجمله مخدرها را دارند چراکه اصولا ساختار مکمل‌ها به گونهای است که به دلیل تعدد موادی که در آنها استفاده می‌شود و تفاوتهای ماهیتی که این مواد با یکدیگر دارند، امکان تقلب هم در کیفیت آنها و هم افزودن موادی که به‌اصطلاح غیرقانونی هستند، وجود دارد.
به‌عبارت‌دیگر این دست از فرآورده‌ها به‌نوعی هستند که زمینه افزودن مواد غیرمجاز به آنها وجود دارد و وقتی این مواد افزوده شدند امکان شناسایی آنها راحت نخواهد بود؛ بنابراین در تولید مکمل‌ها به دلیل هدفگذاری که از مصرف آنها وجود دارد و همچنین تغییراتی که مصرفکننده تمایل به دیدن آنها دارد مانند شادابی، افزایش انرژی، ارتقای سلامت، کاهش وزن، افزایش اشتها و از این قبیل تغییرات در جهت تسریع روند تاثیرگذاری در زمینه مورد نیاز از نظر تمایل و دلیل مصرف و همچنین زمینه مناسب از نظر شکل تولید در این فرآورده‌ها، احتمال تقلب وجود دارد.
ازاین‌رو اصرار بر این است که این فرآورده‌ها در داخل تولید شوند زیرا از یک سو نظارتی بر روند تولید فرآورده‌های خارجی وجود ندارد و نمی‌توان در مورد کیفت آنها اطمینان حاصل کرد و از سوی دیگر تولیدکنندگان داخلی به این دلیل که در جهت توابع قانونی کشور فعالیت می‌کنند و کوچک‌ترین انحراف و یا تقلب آنها باعث خواهد شد که اصل سرمایه آسیب ببیند، انگیزهای برای تقلب در بازار ندارند درحالی‌که تولیدکنندگان محصولات غیراستاندارد در کشورهای دیگر چنین تهدیدی را احساس نمیکنند. همچنین وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هم بر فعالیت شرکت‌های داخلی در این حوزه نظارت و بازرسیهای مستمر دارند و تمام موادی که در تولید استفاده می‌شود تحت نظارت وزارت بهداشت وارد شده و امکان ندارد مادهای استفاده شود که نظام ثبت و ضبط بر آن حاکم نباشد.
معضل تولید تحت لیسانس
مشکل دیگری که در سال‌های اخیر شاهد آن بودیم تولید تحت لیسانس مکمل‌ها در کشور است. موضوعی که عباس کبریایی‌زاده، رئیس سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی ایران هم از آن گلایه‌مند است و می‌گوید: «متاسفانه برخی افراد متقلب محصولاتی را از شرکت‌های گمنام یا دست چندم اروپایی، آمریکایی یا هندی و چینی به ایران منتقل کرده و با عنوان تحت لیسانس در حال تولید آن هستند که این موضوع نوعی فریب است.»
به گفته او گاهی مشاهده می‌شود که شرکت‌های ایرانی با برندهای خودساخته‌ای که در آمریکا یا کشورهای دیگر و صرفا برای ایران تولید می‌شوند، همکاری‌هایی را شکل می‌دهند و تحت پوشش آن داعیه‌دار تولید تحت لیسانس می‌شوند. این در حالی است که در چنین فرایندی نه دانش فنی، نه تکنولوژی و نه ارتقای کیفیت محصولات داخلی اتفاق می‌افتد و فقط بازار کشور و پول‌های مردم به بهانه تولید تحت لیسانس از چرخه صنایع داخلی، بیرون می‌رود.
کبریایی‌زاده تاکید دارد: «شرکت‌های معتبری هم در ایران هستند که به‌درستی فعالیت می‌کنند و اخیرا توانسته‌اند بازار منطقه را در اختیار خود بگیرند و من معتقدم شروع مثبت کردن طراز تجاری در این خصوص باشد. البته به‌طورکلی تولید تحت لیسانس در خصوص محصولاتی با اعتبار جهانی مفهوم پیدا می‌کند و امیدوارم در نظام سیاست‌گذاری به این نکته توجه داشته باشیم.»
رئیس سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی ایران نسبت به ابهام در سلامت مکمل‌های ورزشی هم ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید: «صنعت مکمل در کشور از ده سال پیش مورد توجه قرار گرفته و امروز به‌عنوان یک صنعت ویژه از آن یاد می‌شود که دستاوردهای مهمی به همراه داشته است.»
او با اشاره به فعالیت بیش از ۷۰ شرکت تولید مکمل در کشور، می‌افزاید: «این شرکت‌ها در زمینه تولید انواع مکمل‌های رژیمی غذایی نوزادان، اطفال، زنان، بیماران خاص، سالمندان و…، فعالیت دارند.» کبریایی‌زاده با اعلام اینکه تا ۱۰ سال قبل بیش از ۸۰ درصد مکمل‌های مصرفی در کشور وارداتی بود، اضافه می‌کند: «امروز بیش از ۸۵ درصد نیازهای کشور در داخل تولید می‌شود.»
نگرانی از سلامت زنجیره تامین
کبریایی‌زاده به وضعیت مکمل‌های مصرفی در کشور هم اشاره کرده و می‌گوید: «به‌رغم اینکه چندین شرکت داخلی در زمینه تولید مکمل‌های ورزشی فعال هستند، اما همچنان نمی‌توانیم در زمینه سلامت زنجیره مکمل‌های ورزشی اطمینان داشته باشیم.»
او با انتقاد از آشفتگی در سیاست‌های ارزی برای شرکت‌های تولید مکمل در کشور، می‌افزاید: «اگرچه ارز نیمایی برای این شرکت‌ها در نظر گرفته شده است، اما متاسفانه در زنجیره تامین ارز قرار ندارند.» کبریایی‌زاده در ارتباط با قیمت‌گذاری مکمل‌ها در کشور هم می‌گوید: «سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی مرجع قیمت‌گذاری نیست و فقط کار کارشناسی انجام می‌دهد. البته بیش از ۹۵ درصد قیمت‌ها مورد توافق طرفین است.»
کبریایی‌زاده درباره قاچاق مکمل‌ها نیز می‌گوید: «بحث قاچاق مسئله مبتلا به جامعه است. به نظر من سالم‌ترین زنجیره تامین این فرآورده‌ها تامین آنها از طریق تولیدکنندگان داخلی است زیرا آنها مواد اولیه خود را از منابع مورد تایید وزارت بهداشت تهیه می‌کنند. از طرفی سامانه ره‌گیری و اصالت فرآورده‌ها بر روی تمام مکمل‌ها نصب شده و همه شرکت‌های تولیدی مکمل از سامانه تی‌تک استفاده می‌کنند.»
رئیس سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی غذایی با تاکید بر اینکه داروخانه‌ها تنها مرجع فروش مکمل‌ها هستند، تصریح می‌کند: «خطرناک‌ترین رفتار در حوزه مکمل‌ها آن است که مردم این فرآورده‌ها را از بازار سیاه تهیه کنند.»
او با اشاره به معضل فروش مکمل‌ها در کوچه مروی تهران هم می‌گوید: «ما این مشکل را در حوزه دارو در ناصرخسرو داشتیم و وقتی‌که با نیروی انتظامی به آنجا می‌رفتیم درنهایت به یک سری کارگر بی‌سواد می‌رسیدیم. در همان زمان در خیابان ناصرخسرو یک مرکز اطلاع‌رسانی قرار دادیم و داروخانه‌های مهم در آنجا غرفه زدند و این قائله جمع شد. به‌هرحال وقتی ۱۲ هزار داروخانه در کشور وجود دارد و ۴۵ شرکت پخش و توزیع، فرآورده‌ها را توزیع می‌کنند و وزارت بهداشت سعی کرده زنجیره سالمی را ایجاد کند، مردم خودشان باید مراقب سلامتی‌شان باشند.»
کبریایی‌زاده می‌افزاید: «متاسفانه مرگ‌ها و آسیب‌های زیادی را در سطح کشور داریم که به دلیل مصرف فرآورده‌های تقلبی و یا سوءمصرف آنها ایجاد می‌شود؛ وگرنه چرا یک جوان ۲۴ ساله باید شب بخوابد و صبح بلند نشود.»
برخورد با پلتفرم‌های اینترنتی
در کنار این هشدارها، به‌تازگی معضل دیگری هم در این حوزه به وجود آمده و آن افزایش تبلیغ و فروش مکمل‌های غذایی و ورزشی در فضای مجازی و پلتفرم‌های اینترنتی همزمان با شیوع بحران کرونا است. موضوعی که سخنگوی سازمان غذا و دارو را هم به واکنش واداشته است.
کیانوش جهانپور با تاکید بر اینکه فروش دارو و انواع مکمل‌های ورزشی و تغذیه‌ای در فضای مجازی ممنوع است، می‌گوید: «تنها داروخانه‌های اینترنتی دارای مجوز از سازمان غذا و دارو مجاز به عرضه این فرآورده‌ها هستند.»
او در خصوص فروش مکمل‌های غذایی در فضای مجازی و برخی پلتفرم‌های اینترنتی، اظهار می‌کند: «به‌طورکلی فروش دارو و هرگونه مکمل تغذیه‌ای یا ورزشی نیز در فضای مجازی و پلتفرم‌های اینترنتی به‌جز داروخانه‌های آنلاین مجاز، ممنوع است.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو می‌افزاید: «تنها داروخانه‌های اینترنتی دارای مجوز، مجاز به فروش مکمل‌ها در پلتفرم‌های اینترنتی هستند و این داروخانه‌ها نیز برای فروش آنلاین باید از سازمان غذا و دارو یا معاونت‌های غذا و دارو دانشگاه‌های علوم پزشکی مجوزهای لازم را کسب کنند.» جهانپور با بیان اینکه هیچ تبعیضی در نحوه فعالیت این پلتفرم‌ها صورت نمی‌گیرد، تصریح می‌کند: «فروش مکمل در پلتفرم‌های مجازی به‌جز داروخانه‌های اینترنتی مجاز نیست و در صورت تخطی با متخلفان برخورد می‌شود.»
تکذیب توزیع مکمل‌های تقلبی درداروخانه‌ها
دراین‌بین متخلفان فروشگاه‌های اینترنتی هم بیکار نبوده و اقدام به پخش برخی شایعات کرده و داروخانه‌ها را متهم به فروش مکمل‌های تقلبی کرده‌اند. محمد بقایی، مشاور مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو با رد این ادعا، در خصوص فروش مکمل‌ها در داروخانه می‌گوید: «سیستم داروخانه در کشور کاملا تحت پوشش، کنترل و نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار داد و به شکل مرتب مورد بازرسی قرار می‌گیرد و گزارش‌های بازرسی به‌صورت مشترک بین نهادهای مختلف دست‌به‌دست می‌شود. حتی گاهی به سازمان تعزیرات حکومتی هم می‌رود و در اختیار نهادهای نظارتی دیگر قرار می‌گیرد؛ بنابراین این سیستم یک شبکه بسیار منظم و اصولی دارد.»
بقایی می‌افزاید: «من و همکارانم در سازمان غذا و دارو به‌هیچ‌عنوان منکر احتمال بروز تقلب در سطح داروخانه‌های کشور نیستیم، اما با اطمینان کامل می‌گویم بیش از 99 درصد داروخانه‌های کشور خدمات صادقانه ارائه می‌دهند چراکه جدا از بازرسی‌ها و نظارت‌هایی که صورت می‌گیرد، یک نفر به‌عنوان مسئول فنی دکتری داروساز سوگند یاد کرده و در داروخانه خدمت‌رسانی می‌کند.»
مشاور انجمن داروسازان ایران با تکذیب فروش 70 درصدی مکمل‌های تقلبی در داروخانه‌ها می‌گوید: «اینکه 70 درصد از مکمل‌های تقلبی در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد شایعه و کاملا نادرست است و در اثبات حرفم این مسئله را بازگو می‌کنم که داروخانه فقط کالاهایی را ارائه می‌دهد که با فاکتورهای رسمی خریداری شده و بارکد اصالت دارند. به همین دلیل سیستم‌های توزیع‌کننده مکمل‌های قاچاقی اصلا نمی‌توانند محصولات خود به داروخانه عرضه کنند و حتی اگر داروخانه‌ای بخواهد هم نمی‌تواند چنین تخلفی را انجام دهد؛ چون در اولین بازرسی شناسایی می‌شود.»
او می‌افزاید: «بنده با اطمینان کامل می‌گویم که داروخانه‌های سراسر کشور ما بسیار سالم هستند حتی این را در یک گزارش میدانی می‌توان دریافت و متوجه شد که داروخانه تنها داروهای دارای بارکد اصالت را به فروش می‌رساند.»
این مقام مسئول در سازمان غذا و دارو در ادامه به بعید بودن بروز چنین تخلفی در داروخانه‌ها اشاره کرده و می‌گوید: «وزارت بهداشت در مجموعه خود، دانشگاه علوم پزشکی دارد که بازرسان آن حداقل هرماه داروخانه‌ها را تصادفی و بدون نوبت و سرزده بازرسی می‌کنند بنابراین در این شرایط آیا داروخانه‌ای می‌تواند چنین تخلف وسیعی انجام دهد؟ از طرفی دیگر کشفیات نیروی انتظامی یکی دیگر از منابعی است که با مطالعه آن می‌توان دریافت که آیا چنین تخلفی در داروخانه‌ها انجام می‌شود یا باشگاه‌های بدن‌سازی؟»سپید
نظرشما
آخرین اخبار