خیلی از زوج‌ها فكر می‌كنند حاملگی از طریق آی‌وی‌اف سقط نمی‌شود، در صورتی كه روند بارداری پس از لقاح حاصل از آی‌وی‌اف مثل لقاح طبیعی است و سرنوشت از دست رفتن جنین به‌طور نامحسوس و محسوس در آی‌وی‌اف هم وجود دارد.
شفاآنلاین>سلامت>مدت زمان زیادی از تحولی بزرگ در حوزه درمان ناباروری تحت عنوان پزشكی شخصی یا ژنومی نمی‌گذرد؛ تحولی كه حاصل آن بهره‌گیری از تكنیك‌های نوین ژنتیک برای درمان آن دسته از زوجین ناباروری است كه تلاش‌شان برای آی‌وی‌اف، چند بار با شكست مواجه شده است و با بهره‌گیری از روش پزشكی شخصی و غربالگری ژنتیک جنین‌شان می‌توانند بر عوامل شكست مكرر آی‌وی‌اف یا سقط مكررغلبه كنند و صاحب فرزند شوند.
به گزارش شفاآنلاین:به بیان دیگر در این تكنیك با انتخاب جنین سالم از لحاظ تعداد كروموزوم‌ها، احتمال بارداری موفق افزایش می‌یابد. گرچه پرهزینه‌بودن مراحل بهره‌گیری از این تكنیك از نقاط ضعف آن برای استفاده تعداد زیادی از زوجین نابارور محسوب می‌شود. اما ارزشمندی آن در پایان‌دادن به ناكامی ناشی از سقط‌های مكرر سبب شد با دكتر سهیلا انصاری‌پور، جراح و فلوشیب زنان، زایمان و ناباروری و عضو هیات علمی‌پژوهشگاه و مركز درمان ناباروری و سقط مكرر ابن سینا گفت‌وگو كنیم.
چرا در برخی زوجین نابارور، آی‌وی‌اف با شكست مكرر مواجه می‌شود؟
باروری حاصل لقاح یك اسپرم و تخمك و جایگزینی آن در رحم است. به بیان دیگر در یك حاملگی طبیعی، اسپرم و تخمك سالم لقاح می‌كنند، در رحم جایگزین می‌شوند، حاملگی اتفاق می‌افتد و به زایمان نوزاد منتهی می‌شود. معمولا لقاح در یك چرخه ماهیانه در 25درصد موارد و در سنین بین 20 تا 35 سالگی اتفاق می‌افتد و هرچه سن از این دوره بالاتر برود میزان لقاح پذیری هم كاهش می‌یابد.
پس ما به‌طور طبیعی دوره لقاح‌پذیری كوتاهی داریم. یعنی از هر 100 زوجی كه ازدواج می‌كنند در صورتی كه سالم باشند، در ماه اول ازدواج فقط 25 نفرشان باردار می‌شوند و 75 نفرشان باید تا یك سال منتظر باشند. به‌همین دلیل هم تعریف نازایی را اتفاق‌نیفتادن بارداری پس از گذشت یك سال در نظر می‌گیرند.
با این حال بعد از این‌كه لانه‌گزینی جنین اتفاق افتاد، حتی جنینی كه لقاح پیدا كرده ممكن است سقط شود. یعنی در 15 درصد زوج‌های طبیعی نیز یك‌بار سقط ممكن است در 12 تا 15 درصد مواقع اتفاق بیفتد. این در واقع سقط بالینی است. اما سقطی كه به‌طور نامحسوس است حتی در 50 درصد موارد هم ممكن است اتفاق بیفتد.
آیا علت موفق نبودن ٦٠ تا ٧٠ درصد موارد آی‌وی‌اف وجود مشكلات ژنتیك در جنین است؟
این طور تصور می‌شود كه یكی از شایع‌ترین دلایل شكست آی‌وی‌اف وجود جنین غیرطبیعی از نظر كروموزومی است. معمولا لقاح در آی‌وی‌اف صورت می‌گیرد، اما به‌دلیل نقص كروموزومی‌جنین، رشد طبیعی در داخل رحم اتفاق نمی‌افتد و سقط صورت می‌گیرد. خیلی از زوج‌ها فكر می‌كنند حاملگی از طریق آی‌وی‌اف سقط نمی‌شود، در صورتی كه روند بارداری پس از لقاح حاصل از آی‌وی‌اف مثل لقاح طبیعی است و سرنوشت از دست رفتن جنین به‌طور نامحسوس و محسوس در آی‌وی‌اف هم وجود دارد.
این از دست رفتن بارداری در 80 درصد از موارد به‌دلیل جنین غیرطبیعی است. البته این‌كه رحم دچار اشكال است یا جنین، همچنان جای بحث دارد. ولی با توجه به این‌كه به‌نظر می‌رسد همان وقایع طی سقط در حاملگی طبیعی و بارداری حاصل از آی‌وی‌اف اتفاق می‌افتد، می‌توان نتیجه گرفت موارد سقط در مورد جنین‌های غیرطبیعی در هر نوع بارداری رخ می‌دهد.
بررسی ژنتیک جنین پیش از آی‌وی‌اف به كدام دسته از زوجین نابارور توصیه می‌شود؟
در سه گروه تعداد جنین‌های غیرطبیعی بیشتر است؛ به‌دلایلی مثل بالارفتن سن مادر یا در مواردی كه اختلال شدید اسپرم وجود دارد. همچنین در كسانی كه سابقه سقط مكرر داشته‌اند، درصد تشكیل جنین غیرطبیعی به‌دنبال انجام میكرواینجكشن (لقاح مصنوعی) بیشتر است. به‌همین علت بحثی تحت عنوان تشخیص ژنتیک پیش از لانه‌گزینی مطرح شد كه به‌تدریج از نظر تكنیكی پیشرفت كرد تا جایی كه امروزه می‌توان جنین‌ها را از نظر كروموزومی، قبل از انتقال به رحم بررسی كرد.
یعنی در آی‌وی‌اف جنین‌هایی بررسی شوند كه به‌ظاهر سالم هستند. به جای این‌كه 10 جنین و دو یا چهار مورد از آنها در هر نوبت آی‌وی‌اف انتقال پیدا كند كه فقط نیمی‌از آنها سالم هستند، فقط جنین‌های سالم انتخاب شوند و تك‌تك به رحم انتقال پیدا كنند تا به این ترتیب احتمال حاملگی موفق افزایش و احتمال دوقلویی و چند قلویی طی فرآیند آی‌وی‌اف كاهش یابد.
این روش، انقلابی در آی‌وی‌اف به‌پا كرده و از نظر تئوری روشی ایده‌آل محسوب می‌شود. ولی به‌نظر می‌رسد هنوز مشكلاتی
وجود دارد. نخست این‌كه سلولی كه برای بررسی ژنتیک از جنین گرفته می‌شود، مؤید سالم بودن كامل جنین نیست. دوم این‌كه در برخی موارد، جنین‌های سالم به‌صورت كاذب ناسالم تشخیص داده می‌شوند.
با این حال سه گروهی كه گفته شد به‌عنوان نامزدهای این روش از سوی متخصصان انتخاب شدند. اما گروه دیگری از متخصصان نیز معتقد بودند خانم‌ها در سنین طبیعی باروری از این روش بیشتر سود می‌برند و این چالش‌ها در به‌كارگیری تكنیك بررسی ژنتیک جنین پیش از لانه‌گزینی همچنان مطرح است.
در صورت بهره‌گیری از این تكنیك ژنتیک، موفقیت آی‌وی‌اف چقدر افزایش می‌یابد؟
اوایل كه این روش معرفی شد، موفقیت 80 درصدی آی‌وی‌اف را گزارش داد، اما در ادامه مشخص شد از نظر آماری این نتایج دقیق نیست. اما بدون شك این روش تا 15درصد موفقیت 35 درصدی آی‌وی‌اف را افزایش می‌دهد. به این ترتیب آی‌وی‌اف به موفقیت 50 درصدی دست می‌یابد.
این روش در پژوهشگاه ابن‌سینا هم در چند سال اخیر ارائه می‌شود؛ به‌ویژه برای زوج‌هایی كه مشكل ژنتیک دارند.
احتمال بالای بروز نقایص ژنتیک در لقاح با آی‌وی‌اف
از دكتر انصاری پرسیدم: آیا پس از دو مرتبه شكست درمان ناباروری (آی‌وی‌اف) باید به وجود مشكلات ژنتیک در جنین
شك كرد؟
این متخصص زنان و زایمان و ناباروری در پاسخ گفت: وقتی نازایی پیش می‌آید یعنی به‌دلایلی در لقاح تخمك و اسپرم یا در لانه‌گزینی مشكلی وجود دارد. یعنی یا اسپرم نمی‌تواند حركات طبیعی را طی كند یا كیفیت تخمك نامناسب است. با روش‌های كمك باروری این اختلالات به‌نوعی برطرف می‌شود، میكرواینجكشن صورت می‌گیرد، اسپرم طبیعی‌تر انتخاب می‌شود و در آزمایشگاه لقاح یافته و جنین در رحم گذاشته می‌شود. اما ممكن است همچنان اسپرم و تخمكی كه لقاح پیدا كرده از نظر ژنتیک ناسالم باشد. یعنی تخمك و اسپرم از نظر ظاهری سالم باشند ولی در لقاح حاصل از آی‌وی‌اف، احتمال بروز نقایص ژنتیک جنین بالاست.جام جم
نظرشما
آخرین اخبار