براساس آمار‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین آمار‌های اتاق بازرگانی تهران حدود ۴۵ هزار استارت‌آپ در کشور مشغول به فعالیت هستند. بر این اساس ایران از لحاظ تعداد استارت‌آپ در صدر کشور‌های غرب آسیا، در مقام پنجم قاره آسیا و بیست و یکمین کشور جهان از ۱۸۸ کشور قرار دارد.
شفاآنلاین>اجتماعی>با وجود افزایش صدور ویزای استارت‌آپ در سال گذشته از سوی کشور‌های صنعتی، فقط حدود ۶۰ استارت‌آپ از ۴۵ هزار استارت‌آپ ایرانی اقدام به مهاجرت کردند. با وجود تبلیغات گسترده‌ای که مؤسسات مهاجرتی کانادایی و امریکایی برای جذب متخصصان ایرانی در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی دارند، آمار‌ها نشان می‌دهد که استارت‌آپ‌های ایرانی رغبتی به مهاجرت ندارند. براساس آمار‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین آمار‌های اتاق بازرگانی تهران حدود ۴۵ هزار استارت‌آپ در کشور مشغول به فعالیت هستند. بر این اساس ایران از لحاظ تعداد استارت‌آپ در صدر کشور‌های غرب آسیا، در مقام پنجم قاره آسیا و بیست و یکمین کشور جهان از ۱۸۸ کشور قرار دارد.
مصادره ایده و خلاقیت
استارت‌آپ یا کسب و کار نوپا (Startup) پروژه‌هایی است که در جریان آن، یک ایده خام، به کمک تلاش و کوشش یک گروه از نخبگان و متخصصان به تولید یک محصول می‌انجامد و زمینه برای فروش آن محصول فراهم می‌شود.
بسیاری از کشور‌های پیشرفته جهان و در رأس آن‌ها کانادا، ایالات متحده، استرالیا، نیوزلند و انگلیس هم برای جذب نخبگان دیگر کشور‌ها ویزای استارت‌آپ را طراحی کرده‌اند. در یکسال اخیر هم مؤسسات مهاجرتی زیادی از کانادا و اروپا اقدام به تبلیغات گسترده برای متخصصان فعال در استارت‌آپ‌ها و جذب محصول تولیدی آن‌ها انجام داده‌اند. استارت‌آپ ویزا‌ها بخشی از ویزای اقامت هستند که با هدف جذب کارآفرینان، به خدمت گرفتن نوآوری دیگر کشور‌ها از سوی کشور‌های صنعتی جهان طراحی شده‌است. در واقع ویزای استارت‌آپ برای آن دسته از کارآفرینان و دانشجویان دارای ایده و خلاقیت است که دارای مهارت و پتانسیل لازم برای ایجاد کسبوکار و مهاجرت هستند. این افراد درصورتی که از یک‌سو دارای ابتکار و خلاقیت باشند و از سوی دیگر بتوانند برای شهروندان کشور مقصد کار ایجاد کنند و بتوانند در مقیاس جهانی به رقابت بپردازند، می‌توانند برای دریافت ویزای استارتاپ اقدام کنند.
رقابت قدرت‌های جهانی بر سر نخبگان
بنابر اطلاعات منتشر شده از سوی رصدخانه مهاجرت ایران که مهم‌ترین مؤسسه پژوهشی و مطالعاتی در زمینه مهاجرت‌های بین‌المللی است، شیلی نخستین کشوری بوده که در سال ۲۰۱۰ اقدام به راه‌اندازی ویزای استارت‌آپی کرده‌است. در این سال رتبه شیلی در شاخص جهانی نوآوری ۵۱ و در شاخص جهانی جذب استعداد و کارآفرینی این کشور به ترتیب ۴۰ و ۱۹ بوده‌است. یک سال بعد هم یعنی در سال ۲۰۱۱ انگلستان ارائه ویزای استارت‌آپی را آغاز کرد. در این سال رتبه انگلستان در شاخص جهانی نوآوری، جذب استعداد و کارآفرینی به ترتیب ۵، ۹ و ۴ بود. در سال ۲۰۱۲ ایرلند نیز به راه‌اندازی برنامه استارت‌آپ کارآفرینی (STEP) به جرگه کشور‌های ارائه‌دهنده ویزای استارت‌آپی پیوست. در همین سال انگلستان ویزای درجه یک کارآفرینان فارغ‌التحصیل را راه‌اندازی کرد. برزیل، کانادا، سنگاپور، کره‌جنوبی و اسپانیا نیز در سال ۲۰۱۳ به جمع کشور‌های ارائه‌دهنده استارت‌آپ‌ویزا اضافه شدند.
از تلاش سنگاپور تا بلیت فرانسه
در سال ۲۰۱۶ هم کانادا با ارتقای ویزای پنج‌ساله آزمایشی به ویزای دایم استارت‌آپی، این طرح را آغاز کرد. در این میان کشور سنگاپور نوآوری‌های بیشتری برای جذب نخبگان دانشگاهی دیگر کشور‌ها انجام داد و موفقیت‌های بیشتری هم به‌دست آورد.
استرالیا هم با راه‌اندازی ویزای کارآفرینی نخبگان به جمع کشور‌های ارائه‌دهنده ویزای استارت‌آپی پیوست. ویزای کارآفرینی استرالیا برای آن دسته از صاحبان مشاغل، کارآفرینان و متخصصانی است که کسبوکار آن‌ها موفق و پررونق بوده یا در زمینه مدیریت اجرایی در سطوح عالی دارای سوابق درخشانی هستند و اولویت آن‌ها همواره سهولت و سرعت انجام امور است.
ویزای کارآفرینی استرالیا هر ساله متقاضیان بسیاری در بین متخصصان دیگر کشور‌ها دارد. دولت فرانسه نیز با ارائه بلیت فناوری فرانسه امکان مهاجرت فناوران را به این کشور از طریق این ویزا فراهم کرد.
مهاجرت ۱۴ استارت‌آپ ایرانی
بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه مهاجرت ایران در مورد ایرانیانی که از طریق ویزای استارت‌آپی از کشور خارج شده‌اند، می‌گوید: «طبق مطالعات انجام‌شده و آمار‌های به دست آمده، در سال گذشته میلادی، متخصصان ایرانی ۶۱ درخواست را برای دریافت ویزای استارت‌آپی ارائه داده‌اند که از این تعداد تنها ۱۴ طرح موفق به اخذ این ویزا شد. همچنین طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ میلادی ایران با ۵۷ مورد اجازه اقامت کارآفرینی، در انگلستان را دریافت کرده‌اند که بیشترین مجوز اقامت ایرانیان با ۲۶ مورد مربوط به سال ۲۰۱۷ است.»
به گفته وی طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ میلادی فقط ۱۲ استارت‌آپ ایرانی درخواست تأیید‌شده برای اخذ ویزای استارت‌آپی ایتالیا داشته‌اند. همچنین طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میلادی، ۱۱ طرح استارت‌آپی از ایران موفق به دریافت ویزای استارت‌آپ کانادا شد.» آمار‌هایی که همگی نشان از بی‌میلی استارت‌آپ‌های ایرانی برای مهاجرت به دیگر کشور‌ها را نشان می‌دهد.
استفاده ایران از مزیت منطقه‌ای
صلواتی با بیان اینکه اجرای سیاست توسعه استارت‌آپ‌ها در ایران با هدف شکل‌گیری اکوسیستم استارت‌آپی، افزایش حجم نوآوری و رشد اقتصادی صورت گرفته‌است، گفت: «به نظر می‌رسد این سیاست در شکل‌گیری این اکوسیستم موفق بوده، اما همچنان تا دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی مبتنی‌بر کسب‌و‌کار‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپی راه زیادی است. از این‌رو با توجه به اینکه بسیاری از کشور‌ها با هدف رشد و توسعه بین‌المللی و منطقه‌ای، از طریق سیاست‌های مهاجرتی مانند استارت‌آپ‌ویزا به جذب و نگهداشت مهاجرین نوآور کارآفرین می‌پردازند، این امکان برای ایران وجود دارد که خصوصاً با استفاده از مزیت منطقه‌ای خود در حوزه فناوری و نوآوری از این قابلیت استفاده کند؛ چراکه سرریز دانش ناشی از ورود استارت‌آپ‌های خارجی به کشور می‌تواند بر یادگیری بیشتر، کاهش نرخ شکست استارت‌آپ‌های داخلی و افزایش رقابت میان این نوع استارت‌آپ‌ها اثر‌گذار باشد.»
ایران با حدود ۴۵ هزار استارت‌آپ پس از کشور‌های ژاپن، چین، سنگاپور و هند در جایگاه پنجم آسیا قرار دارد. کشورمان در بین ۱۸۸ کشور جهان هم بالاتر از کشورهایی همچون دانمارک و نروژ و کره‌جنوبی در جایگاه بیست و یکم جهان قرار دارد.
روزنامه جوان
نظرشما
آخرین اخبار