شفاآنلاین>سلامت>دسترسی نامناسب مردم و بویژه در مناطق محروم به خدمات درمانی چیزی نیست که بتوان آن را پنهان کرد و به سبب اهمیت موضوع و تاثیر مستقیم آن بر سلامت و جان مردم، انتظار می‌رود هرچه سریعتر رسیدگی به آن در دستور کار مسئولین حوزه سلامت قرار گیرد.
به گزارش شفاآنلاین:عمده دلایل کارشناسان و مسئولین مربوطه حول چرایی پیدایش این معضل به دو دسته تقسیم می‌شود. دسته اول معتقدند کمبود پزشک دلیل اصلی عدم دسترسی مردم مناطق محروم به پزشکان است. استناد آن‌ها به آمار سازمان بهداشت جهانی مبنی بر اختلاف فاحش سرانه پزشک ایران نسبت به کشورهای پیشرو در نظام سلامت و حتی کشورهای جنگ زده منطقه است. آن‌ها معتقدند ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته‌های پزشکی طی یک دهه اخیر آنگونه که باید افزایش نیافته و دلیل این اتفاق را پزشک و ذینفع بودن مسئولین تصمیم گیر در این زمینه عنوان می‌کنند.
با این حال در سوی دیگر اما متولیان اصلی حوزه سلامت در کشور از جمله وزارت بهداشت و درمان، سازمان نظام پزشکی و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که قریب به اتفاق آنان پزشک هستند معتقدند پزشک به اندازه کافی در کشور وجود دارد و دلیل دسترسی نامناسب مردم به پزشک، توزیع نامتناسب کادر درمان در کشور است.
بر همین اساس برنامه مخاطب خاص رادیو سلامت، موضوع برنامه اخیر خود را به آن اختصاص داد. این برنامه با حضور جهانگیری، معاون سازمان نظام پزشکی ، روح الامینی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و ویسکرمی نماینده مردم خرم آباد حضور یافتند و حول مسائل اصلی نظام سلامت از جمله کمبود پزشک و تعرفه‌های درمانی به گفتگو پرداخت.
تعداد فعلی پزشکان جوابگوی نیاز کشور نیست
روح الامینی درباره دلیل دسترسی نامناسب مردم به پزشک به ویژه در مناطق محروم گفت: در کشور ما از سال‌ها قبل برنامه ریزی شده بود که مردم از نظر دریافت خدمات درمانی شرایط مناسبی داشته باشند اما در مسئله تعداد پزشکان، برنامه ریزی آن روزها جوابگوی نیازهای فعلی نیست. چرا که در آن زمان تصور نمی‌شد که پزشکان به موضوعاتی مانند زیبایی و ترک اعتیاد ورود کنند.
وی در ادامه با اشاره به پایین بودن سرانه پزشک در کشور گفت: با توجه به استانداردها، نسبت نیروی کادر سلامت از پرستار تا هر حوزه پزشکی و پیراپزشکی به جمعیت باید نسبت فراگیرتری باشد. در نتیجه من با افزایش در همه رشته‌ها موافقم. همچنین در شرایط فعلی یکی از مشکلات این است که دسترسی‌ها عادلانه و توزیع بر اساس آمایش سرزمینی نیست. برای مثال در همین تهران که بیست درصد جمعیت کشور را در مساحت محدود دارد عمدتا تمرکز در نقاط خاصی از شهر است و در مناطق پیرامونی مانند پردیس یا اسلامشهر و شهریار و نواحی حتی به اصطلاح برخوردار در شمال شهر یا روستاهای شمال شهر دسترسی به پزشک کمتر است، درحالیکه باید برای همه آحاد مردم در همه کشور دسترسی به پزشک وجود داشته باشد. مردم این مشکلات را با تمام وجود لمس می‌کنند نکته دوم این است که نسبت به تناسب جمعیت به ازای هر هزار نفر شاخص‌هایی که داریم باید بهبود پیدا کند.
عضو کمیسیون بهداشت افزود: بعضی از مطب‌ها گاهی تا پاسی از شب درحال فعالیت هستند. این فردی که این خدمات را می‌دهد باید زمان مناسبی برای استراحت داشته باشد تا بتواند شرایط را مدیریت و تشخیص درست داشته باشد. برای این موضوع مشکل این است که ما هنوز به متوسط نیازمان در بخش‌های مختلف نرسیدیم.
توزیع نامتناسب پزشکان، نظام سلامت را بدقواره کرده است
روح الامینی در انتقاد به مهاجرت پزشکان از مناطق محروم عنوان کرد: ما آمایش سرزمینی مناسبی در ارتباط با رشته‌های مختلف حوزه سلامت قائل نیستیم و اهدافی که ایجاد کردیم و بست‌هایی که سال‌های خیلی دور برای طرح خارج از مرکز داشتیم الان متاسفانه استحکام مناسبی ندارد و شاهد مهاجرت از مناطق پیرامونی به مراکز استان‌های بزرگ هستیم. در بسیاری از استان‌های محروم، نیروها پس از مدت کوتاهی به هر علتی به مراکز شهرهای بزرگ و تهران و در تهران هم به نقاط خاصی از تهران می‌روند.
وی تاکید کرد: وزارت بهداشت و نظام پزشکی باید روی این موضوع دقت کنند چرا که ما تعصب صنفی نداریم و ارائه خدمت به مردم به هر چیزی ارجحیت دارد. این رها شدگی و بدقوارگی حالت کاریکاتوری به بخش سلامت داده است و خودش ایجاد کننده مشکل است.
عضو کمیسیون بهداشت در پایان با انتقاد از هزینه‌های بالای درمان در کشور گفت: ما به لحاظ اقتصاد سلامت سبد ثروتمندی نداریم. مردم که نا محدود نمی‌توانند پرداخت کنند. این‌ها باید کاهش پیدا کند و این نیازمند این موضوع است که توزیع و دسترسی عادلانه به نسبت جمعیت در بخش‌های مختلف کشور داشته باشیم. اگر به دلیل فشار صنفی یا هر موردی از این قبیل به این به هم ریختگی دامن زده شود فاصله و شکاف اجتماعی بسیار بیشتر می‌شود. از طرف دیگر باید داشته‌ها را درست مدیریت کنیم تا به بهینه سازی منابع کمک شود و حق مردم ما کیفیت بالاتر خدمات است. کیفیت و دسترسی و قیمت تمام شده بسیار مهم است. برای اینکه کیفیت خدماتی که اصحاب سلامت اراده می‌دهند بهبود یابد باید تعداد پزشکان بالاتر رود و انحصار را در تربیت نیروی انسانی کنار بگذاریم.
بایستی دسترسی به پزشک را در رشته‌های پایه بالا ببریم
در ادامه برنامه، جهانگیری معاون سازمان نظام پزشکی در پاسخ به چرایی درمان محور شدن نظام سلامت و عدم توجه به نکات پیشگیرانه گفت: اگر به سطوح پیشگیری نگاه کنیم می‌بینیم که این موضوع به خوبی انجام نشده است حالا اگر در بخش درمان هم خوب عمل نکنیم ممکن است فرد بمیرد در حالی که این موضوع پذیرفته نیست. در جاهایی که ضرورت بیشتری حس می‌شده اقدامات بیشتری انجام گرفته است. در کشور ما با توجه به بودجه‌هایی که اختصاص پیدا کرده در بخش درمان بهتر عمل شده است.
وی در ادامه افزود: در بخش دیگر باید بدانیم هر چیزی که در گذشته کاشتیم الان در حال درو هستیم. پزشکی جامع‌نگر و جامعه‌نگر را خیلی سال هست که انجام می‌دهیم اما آیا این اتفاق افتاده است؟ در تمام دنیا حدود 85 درصد خدمات را پزشک عمومی انجام می‌دهد زیرا هم رسانه هم سیاست گذار و هم مبانی روی این اعتماد سازی کار کرده‌اند اما آیا در ایران هم به پزشک عمومی اعتماد می‌کنند؟ ساختارها باید ساخته شود و ما استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود نکرده ایم.
جهانگیری درباره نبود پزشک متخصص در بسیاری از مناطق محروم عنوان کرد: در رشته‌هایی مانند اطفال، زنان، بیهوشی و داخلی که رشته‌های پایه هستند، توسعه بر اساس نیاز هست و دسترسی را باید بالا ببریم. توسعه خدمات بر اساس یک سری شاخص‌ها صورت گرفته و زمانبندی خاص خودش را دارد اگر این ساختار ارائه خدمت را درست نچینیم هرچقدر توسعه ایجاد کنیم بحث مهاجرت از محیط پیرامون به مرکز اتفاق می‌افتد. چون شرایط را درست مهیا نکرده ایم همیشه کمبود‌هایی وجود خواهد داشت.
تاخیر در پرداخت تعهدات موجب کوچ پزشک از مناطق محروم می‌شود
وی ادامه داد: به عنوان مثال اگر به اندازه ای که لازم است در همه شهرها متخصص گوش و حلق و بینی بگذاریم ایا همه در همان شهر می‌مانند؟ با ایجاد ساختار ارائه خدمت متناسب و نظام ارجاع مناسب می‌توانیم ساختار خدمتی مناسبی ایجاد کنیم.
معاون سازمان نظام پزشکی درباره راهکارهای اجرا شده برای ماندگاری پزشکان در مناطق محروم گفت: با اجرای طرح تحول سلامت و پرداختی‌های تمام وقت جغرافیایی این ماندگاری در مناطق اتفاق افتاد و شرایط بهتر شد اما با عدم پرداخت به موقع مجدد همه چیز به حالت قبل برگشت زیرا نیامدیم به تعهداتی که در مراحلی ایجاد کرده بودیم عمل کنیم. این عدم ثبات و برنامه و خیلی از مسائلی که در کنار هم قرار می‌گیرد انگیزه را دچار مشکل می‌کند. یک پزشک تا زمانی که به فوق تخصص برسد 35 تا 40 ساله است. این فرد هم بلاخره زندگی و مسائل خاص خودش را دارد. اینکه به اجبار مجبور به گذراندن طرح هستند بی انگیزگی ایجاد می‌کند.
ضرورت تصویب قوانین با جنبه جرم انگاری برای تخلف وزارت بهداشت در توزیع پزشک
مهرداد ویس کرمی نماینده خرم آباد در پاسخ به این پرسش که نقش توزیع نامناسب پزشکان در شرایط نامناسب فعلی پررنگ‌تر است یا کمبود پزشک گفت؟ این بحث نیاز به بررسی آماری دارد ولی من فکر می‌کنم هر دو مورد نقش یکسانی داشته باشند. باشد اما توزیع پزشک شاید نص جدید‌تری دارد اگر توزیع پزشک عادلانه نباشد. تربیت پزشک به سختی می‌تواند مشکل را حل کند. باید یک انگیزه ایجاد کرد که یک پزشک فارغ التحصیل شده در جاهایی که مورد نیاز جامعه است بتواند مشغول به کار شود و این امکان در حال حاضر وجود ندارد و توزیع پزشکان مناسب نیست. هم اکنون خیلی از پزشکان به شغل‌های دیگری مشغول شدند یا این که در شهرهای بزرگ متمرکز شدند و ترجیح می‌دهند کارهای دیگری انجام دهند تا این که به طبابت بپردازند.
وی در ادامه تاکید کرد: باید از لحاظ کاری زمینه ای فراهم کنیم و قوانینی بگذاریم که پزشکان بتوانند در مناطق محروم مشغول به کار شوند و مردم از آن‌ها بیشتر استفاده کنند. یکی از اعتراض‌های دانشجویان تعهدی این است که برای آن‌ها امکاناتی در نظر گرفته نشده است دانشجو ۷ سال تحصیل کرده و از لحاظ ازدواج و تشکیل خانواده به مشکل خورده بعد از تحصیل هم توقع دارید ۲۲ سال در یک منطقه محروم خدمت کند در حالیکه بحث مسائل خانواده ، فرزندان و امکانات هم اینجا وجود دارد. ما اگر بتوانیم برای همین افراد امکانات و امتیازاتی در نظر بگیریم مثل این که پزشک بتواند تخصص بگیرد اما اجبار کنیم که در مناطق محروم بیشتر خدمت کند و دیگر اینکه باید جلوی رانت‌ها و قوانینی که نانوشته وجود دارد و اجازه نمی‌دهد تا افرادی که تعهد دادند به تعهدشان عمل کنند گرفته شود. اگر بخواهیم عادلانه رفتار کنیم باید یک قوانین بازدارنده وجود داشته باشد.
کوچ 30 درصدی فارغ التحصیلان مربوط به مناطق محروم به مراکز استان
ویس کرمی با تایید این مطلب که فارغ التحصیلان مربوط به ۳۰ درصد مناطق عملا بعد از فراغت از تحصیل، در مناطق محروم نیستند و به طریقی به مراکز استان‌ها آمده‌اند؛ گفت: یکی از چیزهایی که خلل در قوانین ما ایجاد کرده استثناهایی است که گذاشته می‌شود. یک قانونی تعیین می‌شود ولی اینقدر استثنا برایش گذاشته می‌شود و روابط پنهانی که وجود دارد باعث می‌شود که دیگر آن قانون بی ارزش شود.
نماینده مردم خرم آباد ضمن اشاره به ضرورت وجود قوانین بازدارنده برای ماندگاری پزشکان افزود: به نظر باید قوانین باز دارنده وجود داشته باشد که اگر کسی وساطت کرد و فرد، تهعدات قانونی خود را انجام نداد این رفتار جرم تلقی شود. برای تربیت یک پزشک هزینه ی زیادی از طرف بیت المال انجام می‌شود. پس برای شخصی که از قوانین تبعیت نکرده باید جریمه ای گذاشته شود. وقتی روابط در کاری باشد قوانین دچار مشکل می‌شود.
وی در پایان ضمن تاکید بر اینکه اصلاح نظام پرداخت در وزارت بهداشت نیاز به تغییر رویکر اساسی دارد گفت: پرداخت‌ها را باید به سمت مناطق محروم برد تا فرد بداند وقتی که برای مناطق محروم می‌گذارد تلف نمی‌شود و یک بحث دیگر امکانات است وقتی پزشک امکانات نداشته باشد کارآمدی خودش را از دست می‌دهد.
