عقرب گزيدگي
با گرم شدن هوا موارد عقرب گزيدگي افزايش مي‌يابد. عقرب‌هاي خشك‌زي در مناطق خشك كوهستاني و صحرايي در زير سنگ‌ها، كلوخ‌ها يا حفره‌هاي كوچك زندگي مي‌كنند. سم تعدادي از عقرب‌ها از نظر پزشكي خطرناك است و باعث علائم و عوارض متنوعي در فرد آسيب‌ديده مي‌شود كه گاهي موجب مرگ افراد، بويژه كودكان كمتر از شش سال مي‌شود. با توجه به اينكه در بعضي موارد تاخير در تشخيص و درمان مناسب ممكن است باعث بروز عوارض خطرناكي در فرد شود، در ابتدا مهم است كه تشخيص عقرب‌گزيدگي درست باشد. به طور عمده عقرب‌ها روزها مخفي مي‌شوند و شب‌ها به فعاليت مي‌پردازند. گاهي عقرب‌ها به طور اتفاقي وارد لباس‌ها و يا كفش‌ها شده و فرد را مي‌گزند. لذا توصيه مي‌شود كه قبل از خواب، رختخواب‌ها و ملزوماتش را بررسي كنيد.
زنبور گزيدگي
گزيدگي زنبورهاي زرد، سرخ و عسل معمولا دردناك است، ولي خطرناك نيست. خطرناك‌ترين و عمده‌ترين عامل آلرژي، نيش زنبورهاي وحشي است. علائم گزش زنبور بستگي به ميزان سم، حساسيت بدن به زهر و تا حدي محل گزيدگي دارد و مي‌تواند به صورت يك واكنش عادي و معمولي، مسموميت، حساسيت‌هاي عمومي وسيع و حتي در موارد نادر به شكل واكنش‌هاي شديد رواني باشد. در بيشتر موارد، نيش زدن زنبور باعث ورم و درد در محل، به‌دليل يك واكنش سمي غيرحساسيتي به زهر زنبور مي‌شود. واكنش‌هاي حساسيتي به نيش زنبور ممكن است خفيف و با درد و قرمزي موضعي پوست همراه باشد. در عين حال ممكن است واكنشي عمومي‌تر به همراه ورم، كهير و قرمزي باشد. واكنش آلرژي نسبت به سم زنبور در طول ده دقيقه پس از گزيده شدن به وجود مي‌آيد. واكنش‌هاي شديد حساسيتي تهديدكننده حيات در افراد داراي آلرژي شديد، در افراد مسن، افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي و در موارد گزش‌هاي متعدد ممكن است رخ دهد. در موارد واكنش‌هاي خفيف به سم زنبور فقط مصرف قرص‌هاي آنتي هيستامين كافي است، در حالي كه در موارد واكنش‌هاي شديدتر يا شوك حساسيتي (آنافيلاكسي) ممكن است براي احياي بيمار به تزريق آدرنالين، آنتي هيستامين، كورتون و تزريق سرم توسط پزشك نياز باشد. همه افرادي كه به نيش زنبور آلرژي دارند، بايد دستبندهاي هشدار پزشكي (كه وجود حساسيت روي آن ثبت شده است) و نيز يك سرنگ خودكار تزريق آدرنالين همراه داشته باشند. اقدامات اوليه در گزش‌هاي معمولي زنبور عبارتند از: محل زنبور گزيدگي را با آب و صابون بشوييد. در مورد نيش زنبور عسل، برداشتن سريع نيش از روي زخم، براي جلوگيري از ورود بيشتر سم به زخم ضروري است. روي محل زنبورگزيدگي، كمپرس سرد يا كيسه محتوي يخ قرار دهيد و به طور پي در پي هر 15 دقيقه يكبار كيسه يخ را از روي پوست‌برداريد. از قراردادن مستقيم يخ روي پوست خودداري نماييد و از گرم كردن محل گزش بپرهيزيد. اگر فرد زنبورگزيده مشكل تنفسي داشت و يا ورم شديد و سريع در محل گزش بروز كرد، بايد به پزشك مراجعه نماييد.
مار گزيدگي
مارگزيدگي به عنوان يكي از فوريت‌هاي پزشكي محسوب مي‌شود. اقدامات فوري كه در مار گزيدگي بايد انجام دهيد عبارتند از: بيمار را آرام كنيد و از حركات بيش از حد او جلوگيري كنيد ومحل گزيدگي را تميز نماييد. عضو گزيده شده توسط مار را بايد بي حركت و هم سطح يا كمي پايين‌تر از سطح قلب نگه داشت. بستن يك نوار محكم و پهن به اندازه 3 تا 4 انگشت بالاتر از محل گزيدگي مار بويژه اگر محل گزيدگي در دست‌ها يا پاها باشد. بستن نوار نبايد آنقدر سفت باشد كه جريان خون اندام را مختل كند. اگر ورم باعث سفت شدن نوار شد، آن را باز كنيد و از محلي بالاتر ببنديد. هر 10 تا 15 دقيقه يكبار، به مدت يك دقيقه نوار را باز كرده و دوباره ببنديد. اين كار بايد تا زمان آماده شدن پادزهر ادامه يابد. در مارگزيدگي بايد از سرد كردن عضو با آب سرد يا يخ خودداري كرد، چون باعث كاهش جريان خون و از بين رفتن بافت مي‌شود. هرچه سريع‌تر فرد مارگزيده را به بيمارستان منتقل كنيد و زمان را با تلاش براي كشتن و يا گرفتن مار از دست ندهيد. اگر طي 5 تا 7 سال اخير فرد مارگزيده، واكسن كزاز تزريق نكرده است، به پزشك اطلاع دهيد. جهت خنثي نمودن سم مارها از پادزهر يا ضد سم استفاده مي‌شود. پادزهر بايد در موارد واكنش‌هاي شديد مانند شوك، اختلالات انعقاد خون، نارسايي تنفسي و جهت جلوگيري از مرگ مورد استفاده قرار بگيرد. پادزهر زماني بيشترين اثر را دارد كه طي 12 ساعت اول پس از مارگزيدگي تزريق شود.
سم حشره دراكولا
حشره دراكولا نه نيش مي‌زند و نه گاز مي‌گيرد، بلكه تركيبات سمي ترشح مي‌كند كه باعث ايجاد زخم‌هاي پوستي و چشمي مي‌شود. سم حشره دراكولا باعث ايجاد صدمات بافتي، زخم و تاول مي‌شود. علائم به صورت قرمز شدن موضعي، جوش‌هاي كوچك همراه با خارش و در انتها پوسته پوسته شدن پوست مي‌باشد. له شدن حشره دراكولا روي پوست يا خاراندن پوست سبب انتشار سم و تشديد زخم‌هاي روي پوست خواهد شد. درمان قطعي براي سم حشره دراكولا وجود ندارد و عارضه بعد از مدتي خودبخود خوب مي‌شود. براي كاهش عارضه پوستي سم حشره دراكولا، مي‌توان در ساعات ابتدايي، با آب و صابون معمولي محل عارضه را شستشو داد. استفاده از الكل سفيد روي موضع آلوده به سم حشره دراكولا مي‌تواند در كاهش علائم موثر باشد.
گزيدگي آبزيان
شنا كردن در فصل بهار و حتي اواخر اسفند، ممكن است خطر گزيدگي آبزيان را افزايش دهد، چرا كه جفتگيري و تخم‌ريزي بسياري از آبزيان در اين هنگام صورت مي‌گيرد. اختاپوس، توتياي دريايي، مرجان، ستاره دريايي، شقايق دريايي، ماهيان سمي و بسياري گونه‌هاي ديگر هستند كه مي‌توانند براي گردشگران مشكلات بسياري فراهم آورند. اما يكي از شايع‌ترين گزيدگي‌ها كه در خليج‌فارس و جزاير آن گزارش مي‌شود، گزيدگي فرد به واسطه عروس دريايي است. اگر با بدن برهنه وارد آب شده باشيد، به‌راحتي از سوي اين جانور گزيده مي‌شويد. در ظرف چند دقيقه، در محل گزش عروس دريايي، تورم، سرخي، التهاب و سوزش بسيار شديد احساس مي‌شود كه بتدريج به سردرد، درد عضلاني، تهوع، استفراغ، تشنج، تب و مشكلات قلبي ريوي و بلعي منتهي خواهد شد. اگر در منطقه زيست عروس دريايي غواصي يا شنا مي‌كنيد، حتما يك شيشه سركه سفيد در كيف كمك‌هاي اوليه خود داشته باشيد تا هنگام گزيدگي محل مورد صدمه را با سركه بشوييد. توجه داشته باشيد كه هرگز محل صدمه ديده را با آب شيرين شست‌وشو ندهيد، چرا كه سبب پخش سم به داخل بافت پوستي بدن مي‌شود.
نيره ولدخاني
باتشکر