کنترل هیجانات منفی و سرگردان فوتبالی

 آن اتفاق با تمام پیامدها و عواقبش و تصویری که در سطح بین‌الملل ایجاد کرد، گذشت. این‌بار اما تکرار آن اتفاق در فضای مجازی و غیرمجازی بسیاری را نگران کرده است. به‌طور حتم، اصلاح رفتارهای پرخاشجویانه تماشاگران فوتبال کار چندان دشواری نیست به این شرط که بدانیم فوتبال همچون سایر ورزش‌ها تنها یک فعالیت ورزشی صرف نیست و با خود یک هویت جمعی به‌همراه دارد. هویتی که نشان‌دهنده فرهنگ، آداب و رسوم و احساس تعلق و همبستگی به یک جامعه است. هویت جمعی که پشت فوتبال قرار دارد و شاید مهم‌ترین حامی آن است، به دلیل شکل گرفتن صنعت فوتبال همواره در معرض دید عموم است. این امر موجب شده تا بسیاری از قضاوت‌ها درمورد یک ملت یا فرهنگ بر اساس همین برخوردها صورت گیرد. اگر چه تا چند سال پیش تنها رفتارهای قابل مشاهده افراد در محیط ورزشگاه‌ها مورد این نوع قضاوت‌ها قرار می‌گرفت، ورود فضاهای مجازی و فعالیت گسترده جوانان در این فضا در سال‌های اخیر موجب شده است تا تمرکز بسیاری بر این عرصه قرار گیرد و ملاک‌های قضاوت بیشتر به این سمت حرکت کند. به اعتقاد من، بروز رفتارهای هتاکانه در حوزه مجازی خطرناک‌تر از حوزه‌های غیرمجازی است زیرا در این فضا‌ها افراد می‌توانند با هویتی گمنام هیجانات منفی و سرگردان خود را در حمایت از یک تیم یا کشور به بدترین شکل نشان دهند و به دیگران حمله کنند. این درحالی است که به دلیل ماهیت فضای مجازی رفتارهای اینچنینی پایدارتر و ماندگارترند و می‌توانند ضربات سخت‌تری را به فرهنگ یک جامعه و تصور موجود از جامعه وارد کنند. نباید فراموش کنیم از لحاظ روانشناسی، هر چیزی که قابل پیش‌بینی نباشد با خود هیجاناتی را به همراه دارد. این هیجانات اغلب منفی هستند و نیاز به کنترل دارند. از این‌رو لازم است تا در جامعه آموزش‌هایی مبنی بر کنترل هیجانات منفی به شهروندان به‌ویژه جوانان ارائه شود تا آستانه تحمل افراد بالا رود و از میزان تخریب‌ها کاسته شود. از سوی دیگر، تقویت و برجسته‌کردن رفتارهای سازمان‌یافته متمدنانه می‌تواند به امر بازدارندگی رفتارهای خشونت‌آمیز و هیجانات منفی کمک کند. به‌طور حتم، خشونت‌های فیزیکی و کلامی را با ارتقای اخلاق اجتماعی و تاکید بر اهمیت وجدان و همدلی می‌توان کنترل کرد. آموزش رفتارهای مناسب به بازیکنان و آگاهی آنان از جایگاهی که به‌عنوان نماینده یک کشور در عرصه بین‌المللی دارند و همراهی آنان برای تشویق مردم به انجام رفتارهای حمایت‌گونه در چارچوب اخلاق نیز مسلماً در کنترل خشونت‌ها و هیجانات منفی که بخشی جدایی‌ناپذیر از فوتبالند موثر و کارآمد است. همزمان با شروع بازی‌های جام جهانی 2014 که ایران نیز در آن شرکت دارد، به‌عنوان یک ایرانی امیدوارم این‌بار با خردورزی و عقلانیت بیشتر حمایت خود را از تیم ملی کشورمان نشان دهیم.

*حسن عشايري- روانشناس عصبی