کلانشهرها و دغدغه‌ای به نام کودک

اما بر اساس یافته‌های علمی و پژوهش‌های انجام شده در حوزه‌های مختلف علوم انسانی، این گروه سنی به دلیل ویژگی‌هایی چون قدرت جذب اطلاعات از محیط، آمادگی ذهنی و تشنگی روانی برای دانستن، نیروهای تحرک و نوجویی، آسیب‌پذیری فکری و روانی و جسمانی، ناتوانی در کنترل احساسات و... نیازمند به توجه ویژه‌ای هستند.  هجوم بی‌رویه و مهاجرت‌های پیاپی از روستاها به شهر‌ها و از شهرهای کوچک به کلانشهرها، این مراکز جمعیتی را به مجموعه‌ای متورم از پاره فرهنگ‌های ناهمگون با ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل ناپایدار و بی‌نظم تبدیل کرده است. ویژگی‌های مثبت و منفی کلانشهرها، اداره امور این انباشته‌های جمعیتی، فرهنگی و اجتماعی بزرگ و رو به رشد را دشوار کرده است. از این رو کودکان در کلانشهرها با مخاطرات گوناگون رو به رو هستند.  تفاوت‌های اقتصادی، برج نشینی یا حاشیه نشینی، گوناگونی سطح سواد و سبک زندگی، مانع برخورداری و دسترسی همه کودکان به امکانات اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، آموزشی و علمی و اطلاعاتی، زیست محیطی و تفریحی شده است و در این میان
حاشیه نشینان، ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی و کودکان محلات فقیرنشین شهر از حاشیه امن کمتری نسبت به سایر همسالان خود برخوردارند ضمن آن‌که انواع سوءاستفاده از این گروه از کودکان، کام زندگی را بر آنان تلخ‌تر ساخته است.
بازماندگی از تحصیل به هر دلیل یا علتی که باشد، ظلم مضاعفی است که بر این گروه از کودکان روا داشته شده یا می‌شود. کودکانی که در خانواده‌های فقیر زندگی می‌کنند، ضمن تحمل مصایب ناشی از محرومیت‌ها به مراتب بیش از سایرین در معرض انواع آسیب و سوء رفتار قرار دارند. چالش‌های کودکان در خانواده‌های معتاد، کودکان خانه‌های فقیر، کودکان بد سرپرست و بی‌سرپرست، کودکان فراری، کودکان خیابانی، کودکان بازمانده از سوانح طبیعی، کودکان معلول و استثنایی، کودکان بیمار صعب العلاج، کودکانی که به هر نحو مورد سوءاستفاده اقتصادی، روانی، جسمی، جنسی و تکدی قرار گرفته‌اند، کودکان در معرض آسیب و کودکانی که به واسطه تعلق به خانواده‌های مرفه اما بی‌بند وبار، خود عامل یا موجب فساد‌های اجتماعی می‌شوند، همه و همه نیازمند توجه مدیریت یکپارچه و هماهنگ شهری است که خواهان فضیلت و حفظ ارزش‌ها و آرمان‌های انسانی و اسلامی است. کودک امروز نیازمند توجه به همه ابعاد زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی است و فراهم آوردن زمینه‌های سالم معاش، آموزش مهارت‌های زندگی اجتماعی و مهارت‌های حرفه‌ای فردی، جلو‌گیری از بهره‌گیری و بهره کشی در مشاغل کاذب، تکدی گری، مشاغل مخاطره‌آمیز و فسادآور از وظایف مسلم مدیریت یکپارچه و مسئولیت پذیر شهری است. بی‌تردید توسعه موزون و هماهنگ امکانات مناسب رشد کودکان شهر و تأمین حقوق آنان از جمله مواردی است که می‌تواند ضمن ایفای نقش مغفول مانده پیشگیری، درمان و بهبود شرایط زیست را نیز شامل شود و در این میان ساخت سامانسراهای کودکان همراه با توسعه خدمات مددکاری اجتماعی، یکی از ده‌ها اقدام مغفولی است که می‌تواند در کاهش آلام جامعه و انسجام بخشی به خدمات از طریق کار گروهی و خدمات مددکاری مؤثر باشد.

 فاطمه دانشور
رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران