شفاآنلاین-محققان می گویند: اکنون در کشور با توجه به دستاوردهای علمی مهم، دیگر مشکلی به نام ناباروری یا نبود توانایی لازم برای داشتن فرزند معنایی ندارد و افراد می توانند با بهره مندی از یکی از روش های نوین پزشکی این موهبت الهی را تجربه کنند.
به گزارش
شفا آنلاین،ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال ازدواج بدون جلوگیری از بارداری
را به عنوان ناباروری تعریف کرده اند. این مشکل بیشتر در زوجین جوان دیده
می شود و در گذشته به دلیل نبود پیشرفت های علمی و این تصور نادرست که عامل
ناباروری جنس مونث است، بسیاری از زندگی های مشترک را تهدید می کرد.
امروزه
به لطف پیشرفت های همه جانبه علمی در زمینه های پزشکی بالینی، روان شناسی،
تغذیه و ژنتیک دیگر این باورها کنار گذاشته شده است و به درستی می توان
عامل ناباروری را تشخیص و برای رفع آن یکی از روش های درمانی موجود را به
کار بست.
این روش های درمانی تا جایی پیشرفت کرده است که حتی می
توان جنین انسانی را در محیط آزمایشگاهی و خارج از رحم مادر پرورش و در
نهایت فرزندی به زوجین هدیه داد.
طبق نتایج مطالعات صورت گرفته،
ناباروری در 10 تا 15 درصد از زوج های ایرانی دیده می شود و علت آن می
تواند مربوط به زن یا مرد یا هر دو باشد. حدود 45 درصد از مشکلات ناباروری
مربوط به مردان و 45 درصد مربوط به زنان است و در حدود 10 درصد از زوج ها
نیز عامل ناباروری مشخص نیست؛ در این دسته از زوج ها هر دو نفر با توجه به
انجام آزمایش های موجود مشکلی ندارند ولی به علل نامشخصی صاحب فرزند نمی
شوند.
در دو دهه اخیر گام های بلندی در رابطه با تشخیص و درمان
ناباروری برداشته شده است و حدود 65 درصد از زوج های نابارور با استفاده از
روش های موجود صاحب فرزند شده اند.
اکنون برای رفع مشکل این دسته
از افراد در کشورهای مختلف به ویژه کشور ما، بیماران می توانند با بهره
مندی از این روش ها توان باروری خود را برای همیشه حفظ کنند.
یکی
از این روش ها نگهداری عوامل باروری و حفظ آنها در بانک هایی با عنوان بانک
اسپرم، تخمک، بافت تخمدان، بیضه و اعضای تناسلی و حتی جنین در برخی مراکز
تحقیقاتی و درمانی مانند پژوهشگاه رویان است.
دکتر روح الله فتحی
عضو هیات علمی گروه جنین شناسی پژوهشگاه رویان درباره وضعیت این بانک توضیح داد: هدف از تشکیل این بانک ها حفظ توانایی
باروری در افراد نیازمند از طریق نگهداری گامت های مردان و زنان است.
** بانک اسپرم
در این بانک، اسپرم مردان برای استفاده در زمان مناسب نگهداری و ذخیره سازی می شود.
فتحی
گفت: به عنوان نمونه در بیماران سرطانی که برای آنها درمان های دارویی،
رادیوتراپی و شیمی درمانی تجویز می شود، در اثر استفاده از این روش های
درمانی گناده های آنها آسیب می بیند و تولید اسپرم در بدن آنها ضعیف و حتی
ممکن است به صفر برسد.
وی افزود: این بیماران می توانند برای حفظ
قدرت باروری خود پیش از آغاز درمان، به آزمایشگاه مربوطه مراجعه کنند تا
اسپرم های آنها گرفته و فیریز و در بانک اسپرم نگهداری شود.
فتحی
گفت: سپس می توان هر زمان که زوجین مایل بودند در محیط آزمایشگاهی اسپرم را
با تخمک همسر ترکیب کرد و جنین آزمایشگاهی ایجاد و در نهایت این جنین
آزمایشگاهی را به بدن مادر منتقل کرد.
وی با بیان اینکه می توان از
این طریق توانایی باروری و پدر شدن را در یک فرد حفظ کرد، افزود: منجمد
کردن اسپرم جنبه های درمانی متفاوتی می تواند داشته باشد؛ به عنوان نمونه
اگر زوجی برای درمان ناباروری مراجعه کنند، باید در یک مقطع زمانی از مرد
اسپرم گرفته، با تخمک زن تلفیق و جنین آزمایشگاهی تولید شود. اما اگر در
زمان مناسب تخمک زن آماده نباشد، اسپرم فیریز می شود.
فتحی ادامه
داد: افراد مجرد که دچار برخی بیماری های صعب العلاج می شوند و امکان آسیب
وارد شدن به توان باروری آنها وجود دارد، نیز می توانند برای حفظ قدرت
باروری پیش از شروع درمان اسپرم خود را در بانک اسپرم فیریز و نگهداری
کنند.
** انجماد اسپرم برای حفظ گونه های درحال انقراض حیوانی/اسبچه های خزر و پلنگ
ناظر
پژوهشی پژوهشگاه رویان اظهار داشت: همچنین روش منجمد کردن اسپرم برای حفظ
گونه های درحال انقراض جانوری نیز به کار برده می شود.
فتحی با
بیان اینکه به این طریق می توان به حفظ و ادامه نسل حیوانات کمک کرد، توضیح
داد: در این روش از جنس نر حیوانات در حال انقراض اسپرم گرفته و سپس با
تخمک ماده در محیط آزمایشگاهی لقاح داده و جنین آزمایشگاهی ایجاد و به بدن
گونه ماده منتقل می شود.
وی افزود: استفاده از این روش برای نخستین
بار با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست بر روی اسبچه های خزر (اسب های
مینیاتوری کاسپین) آغاز شده است؛ این اسب ها خاص ایران است که در حاشیه
دریای خزر زندگی می کردند و به دلیل توجه نکردن به آنها با خطر انقراض نسل
مواجه شده اند.
فتحی با بیان اینکه اسپرم این اسبچه ها در بانک
اسپرم حیوانات منجمد و نگهداری می شود، گفت: همچنین برای حفظ گونه پلنگ نیز
اقداماتی انجام شده است.
** اصلاح نژاد حیوانات و تکثیر نژادهای برتر
محقق پژوهشگاه رویان اظهار داشت: روش انجماد اسپرم همچنین برای اصلاح
نژادی و تولید نژادهای برتر حیوانات کاربرد دارد؛ به عنوان نمونه از این
روش برای پرورش برخی نژادهای برتر حیوانی مانند گاو هلندی در کشور می توان،
استفاده کرد. از آنجایی که انتقال حیوان از یک کشور به کشور دیگر مشکل است
می توان برای سهولت از این روش استفاده کرد.
فتحی با بیان اینکه در
مورد تکثیر نژادهای برتر حیوانات مزرعه سازمان های مختلف در کشور اقداماتی
را انجام داده اند، افزود: انتقال اسپرم این حیوانات نیز هزینه های زیادی
دربردارد بنابراین تلاش می شود نژادهای برتر حیوانات ایرانی پرورش و تکثیر
داده شود.
وی ادامه داد: ما گونه های گوسفندی در کشور داریم که
خاص ایران است و می توانیم آنها را تکثیر و حتی اسپرم آنها را به کشورهای
دیگر صادر کنیم. دانشگاه ها و سازمان های مختلف و جهاد کشاورزی اقداماتی را
در این زمینه انجام داده اند.
** بانک تخمک
جنین
شناسی در مورد بانک تخمک پژوهشگاه رویان توضیح داد: بانک تخمک محل نگهداری
تخمک های افرادی است که دارای مشکل باروری هستند و در زمان گرفتن تخمک
اسپرم همسر آنها به دلایل مختلف آماده نیست بنابراین از آنجایی که گرفتن
تخمک بسیار زمان بر، هزینه بر و مشکل است، تخمک افراد منجمد می شود تا در
زمان مناسب لقاح آزمایشگاهی انجام و جنین تشکیل شود.
فتحی گفت:
بانک تخمک همچنین محل نگهداری تخمک بیماران سرطانی و برخی بیماری های دیگر و
افراد مجرد مبتلا به اینگونه بیماری ها است که پیش از شروع درمان از آنها
گرفته و منجمد می شود.
ناظر پژوهشی پژوهشگاه رویان اظهار داشت: اکنون بیش از هزار نمونه تخمک در بانک تخمک رویان نگهداری می شود.
** بانک تخمدان
فتحی در مورد بانک تخمدان نیز اظهار داشت: در مورد بیماران سرطانی زمان
برای شروع درمان بسیار مهم است و از طرف دیگر ممکن است گرفتن تخمک برای
سلامتی آنها مضر باشد، بنابراین باید بافت تخمدان آنها پیش از شروع اقدامات
درمانی از بدن جدا، منجمد و در بانک تخمدان نگهداری شود.
وی
افزود: این دسته از بیماران پس از طی دوره درمان، درخواست پیوند تخمدان را
می دهند و این بافت به بدن آنها پیوند زده می شود و فرد می تواند دوباره
قدرت باروری خود را به دست آورد.
فتحی ادامه داد: از این روش در
دنیا استفاده شده و تاکنون نزدیک به 30 تولد نوزاد از این طریق گزارش شده
است اما از آنجایی که داوطلبی برای این مورد نداشتیم تاکنون این روش در
کشور ما استفاده نشده است.
وی توضیح داد: در کشور اغلب زمانی
سرطان تشخیص داده می شود که بیماری پیشرفت کرده است بنابراین شرایط برای
برداشت بافت تخمدان مهیا نبوده است و در بسیاری موارد حتی این بافت نیز
درگیر سلول های سرطانی شده است.
فتحی گفت: در مواردی نیز ممکن است
پیوند این بافت به بدن بیمار سرطانی با مشکلاتی همراه باشد برای بررسی این
موضوع پروژه های تحقیقاتی در گروه جنین شناسی پژوهشگاه رویان طراحی شده
است که طی آن تخمک بالغ با کشت آزمایشگاهی بافت تخمدان در محیط آزمایشگاهی
رشد داده و منجمد می شود.
وی افزود: همچنین می توان بافت تخمدان را
به جای پیوند به بدن فرد به بدن یک حیوان پیوند زد؛ به این ترتیب تخمک بالغ
در بدن حیوان تولید می شود و سپس استخراج و در محیط آزمایشگاه با اسپرم
همسر فرد لقاح داده می شود.
فتحی تاکید کرد که این روش در سطح دنیا و در کشور ما مراحل تحقیقاتی است و تاکنون به مرحله بالین نرسیده است.
وی در مورد تعداد نمونه های موجود در این بانک اظهار داشت: درحال حاضر حدود 200 بیمار در رویان پذیرش شده اند.
** انجماد جنین
عضو هیات علمی گروه جنین شناسی پژوهشگاه رویان اظهار داشت: زمانی که در
محیط آزمایشگاه تخمک و اسپرم لقاح داده می شود ابتدا یک سلول است و سپس
تکثیر می شود و می توان در مراحل اولیه که جنین 4 یا 8 سلولی است، آن را
منجمد و نگهداری کرد.
فتحی افزود: با لقاح آزمایشگاهی تخمک و اسپرم
چندین جنین به دست می آید بنابراین چند جنین را به رحم مادر منتقل و مابقی
آن منجمد می شود.
وی ادامه داد: ممکن است بار اول باروری موفقیت
آمیز نباشد، بنابراین برای جلوگیری از تحمیل هزینه های باروری مجدد برای
خانواده ها و همچنین جلوگیری از چند قلوزایی، چند جنین را به رحم مادر
منتقل و مابقی را در بانک جنین نگهداری می شود.
به گفته فتحی، بانک جنین رویان در کشور ما بسیار فعال است و نمونه چند هزار جنین در این بانک نگهداری می شود.
** میزان موفقیت
محقق
پژوهشگاه رویان در مورد میزان خطا و موفقیت استفاده از روش های ذکر شده،
اظهار داشت: انجماد جنین و اسپرم صد در صد موفقیت آمیز است. در مورد بافت
تخمدان نیز این روش تا درصد بالایی موفقیت آمیز است اما از آنجایی که تخمک
یک سلول بزرگ و تعداد آن محدود است، گاهی مشکلاتی در زمینه استفاده از تخمک
منجمد شده به وجود می آید که البته خاص ایران نیست و در تمام کشورهای
پیشرفته نیز امکان بروز این مشکل وجود دارد.
** نبود اطلاع رسانی کافی به بیماران نیازمند
فتحی
در مورد اینکه آیا در مورد وجود این بانک ها به بیماران سرطانی در مراکز
درمانی اطلاع رسانی می شود تا بتوانند از خدمات آن استفاده کنند، گفت:
اطلاع رسانی کافی به عموم مردم در این زمینه صورت نمی گیرد در صورتی که می
توان با اطلاع رسانی گسترده در سطح عموم مردم از حذف توان باروری بیماران
پیشگیری و امکان فرزنددار شدن را به عنوان یک نیاز عاطفی آنها حفظ کرد.
به
گفته وی حتی برخی پزشکان و متخصصان از وجود چنین امکانات پیشرفته ای در
کشور بی خبرهستند و همین امر سبب می شود که ناخواسته افراد از موهبت
فرزندار شدن بی نصیب مانند .