به مناسبت هفتم تیرماه، روز مشاوره و آزمایش اچ‌آی‌وی

کد خبر: ۲۳۵۶۴۶

تاریخ انتشار: ۱۱:۳۰ - ۰۶ تير ۱۳۹۸ - 2019June 27

اگر چه، نخستین آمارهای شیوع ایدز در ایران و در استان ما در حدود سال‌های اوایل دهه‌ی ۷۰ اعلام شد و اولین اعلام‌ها اعدادی کمتر از ۲۰۰ مورد را گزارش کردند اما وزارت بهداشت، از همان زمان نسبت به گسترش شیوع آن در اثر توجه نکردن به رعایت بهداشت فردی و اجتماعی، هشدار می‌داد

شفا آنلاین>اجتماعی>7 تیرماه در تقویم بهداشتی کشور، روز مشاوره و آزمایش اچ‌ای‌وی نام‌گذاری شده است. در حدود ۲۵ سال پیش که اولین جرقه‌های بروز و شیوع بیماری ایدز در ایران روشن شد دیدگاه‌ها پیرامون این ویروس مهلک در کشورهای مختلف، بسیار گوناگون و متضاد بود.

از جمله در کشور ما برخی مسؤولین اجرایی و بعضی مقامات غیر مسؤول، این بیماری را نتیجه‌ی مشکلات فرهنگی کشورهای غربی و نیز روابط غیر متعارف جنسی، می‌دانستند و اگر چه وزارت بهداشت از همان آغاز بروز نشانه‌های این بیماری، دیدگاه علمی نسبت به موضوع داشت و در تمام اظهار نظرها و اعلامیه‌های رسمی خود جوانب علمی موضوع را رعایت می‌کرد اما دیدگاه‌های نادرست علمی، در کنار این برون‌دادهای علمی همچنان استمرار داشت.

در سال‌های بعد که این بیماری و تهاجم این ویروس، راه‌های انتقال آن، غیر قابل علاج‌ بودن آن – به یافته‌های دانشی آن روز - ، منشأ بروز و شیوع جغرافیایی، دلیل انتقال آن به انسان، تنوع ویروس و جهش‌های آن در محافل علمی جا افتاد و بحث‌های دانشگاهی پیرامون آن وسعت گرفت، رفته رفته، دیدگاه‌های غیر علمی و سنتی در اطراف آن کم‌رنگ شد و بالاخره این بیماری به عنوان یک بلیه‌ی بهداشتی که راه‌های پیشگیری و درمان دارد، در سطح عموم مسؤولان و مقامات فرهنگی پذیرفته شد.

پنهان کردن ابتلا به این ویروس از سوی فرد مبتلا و اطرافیان و نیز طولانی بودن دوران نهانگی ویروس، از مشکلاتی بود که به مطالعات و بررسی‌های علمی صدمه می‌زد و مانع بزرگی در راه واقع‌بینی نسبت به این بیماری ایجاد می‌کرد. اگر چه راه های انتقال، به تدریج روشن‌تر شدند اما اینکه این ویروس از طریق مایعات بدن بویژه خون و حتی مایعات لنفی قابل انتقال به سایرین هستند مورد توافق همه بود.

به موازات پیشرفت‌های علمی، رفته رفته، بحث‌های بازتری نسبت به ایدز مطرح شد و در سال‌های دهه‌ی هشتاد کار آگاه‌سازی و حساس‌سازی نسبت به انتقال ویروس اچ‌آی‌وی، تقریبا جنبه‌ی عمومی یافت و کار تبلیغات آگاه‌سازی به رسانه‌ها هم کشید.

اما نگرانی که آن موقع به عنوان مهم‌ترین راه انتقال ویروس ایجاد شده بود، همانا اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک بود که آمارهای آن زمان ۶۵ درصد موارد ابتلا را از این طریق برآورد می‌کردند و بعدا با راهکارهایی که وزارت بهداشت ارائه کرد و توسط این وزارت‌خانه و برخی سازمان‌های حمایتی مانند بهزیستی، در مورد جامعه‌ی معتادان تزریقی اجرایی شد خطر انتقال از این مسیر کاهش یافت.

مسیر فرایند عملیاتی کاهش این طریقه‌ی انتقال، چنین بود که افرادی به صورت داوطلبانه یا به حالت مأموریت اداری و رسمی، به محل‌ها و پاتوق‌های تجمع معتادان یا مراکز کاهش آسیب می‌رفتند و سرنگ‌های رایگان و مواد بهداشتی جنسی را بین آنها توزیع می‌کردند تا خطر انتقال از مسیر خون یا مایعات بدن افراد آلوده را کاهش دهند و در این مسیر، موفقیت‌های زیادی بدست آمد.

این موفقیت‌ها در نتیجه‌ی توزیع سرنگ و نیز آگاه‌سازی معتادان و آموزش آنها و همچنین راه‌اندازی مراکز کاهش آسیب اعتیاد که در آنها خدمات بهداشتی رایگان به معتادان ارائه می‌شد، بیشتر گردید.

به مدد این کمک‌ها و نیز با اقدامات دانشگاه‌های علوم پزشکی، خوشبختانه، منحنی انتقال از طریق خون آلوده‌ی افراد معتاد به سایرین دچار سقوط شد اما به موازات آن، انتقال از راه‌های تماس جنسی ناایمن، اعم از همجنس و غیر همجنس، رشدی صعودی را تجربه کرد.

کارشناسان وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی، در همه‌ی این سال‌ها، مانع اصلی در راه کاهشی کردن این طریق انتقال را محدود بودن گستره‌ی تبلیغات و مشاوره‌های پزشکی و بهداشتی به افراد آلوده و سایر شهروندان می‌دانستند.

متأسفانه دوره‌ی شیوع ویروس ایدز در کشور ما مقارن با افزایش تغییرات اجتماعی و کاهش آمار ازدواج‌های قانونی بود که خود مانع مضاعف فرهنگی بر سر راه تبلیغات و اطلاع‌رسانی ایجاد می‌کرد. تفصیل موضوع چنین است که از آنجا که بیشتر مسائل بهداشتی و علمی و یا تغییرات اجتماعی منجر به مشکلات بهداشتی در کشور ما، با نگاه سنتی و غیر علمی نگریسته می‌شود و گاه این نگاه، به اشتباه، رنگ مذهبی نیز به خود می‌گیرد، لاجرم همیشه بر سر راه عملکردهای بهداشتی و فرایندهای خودمراقبتی، مانع ایجاد می‌کند.

مثلا وقتی که به خاطر سخت شدن ازدواج‌های قانونی، بیکاری نسل جوان، کم‌توانی اقتصادی، عدم تربیت نسل توانمند در پذیرش مسؤولیت زندگی مشترک و برخی دلایل عمیق دیگر اجتماعی، ازدواج قانونی و رسمی کاهش می‌یابد و روابط جنسی نامتعارف یا همباشی‌های غیر شرعی رونق می‌گیرد برخی مسؤولین بدون توجه به اینکه ایجاد یا بروز این پدیده‌ی اجتماعی،‌ هیچ ارتباطی به مسؤولین بهداشت و درمان کشور ندارد و آنها کماکان موظف به اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی نسل جوان و جمعیت در معرض خطر هستند، به خاطر اینکه تصور می‌کنند صحبت کردن از ازدواج سفید و یا آگاهی دادن بهداشتی به عاملان این پدیده‌ی اجتماعی، باعث به رسمیت‌ شناختن یا شیوع بیشتر این رفتار نادرست می‌شود، از این کار ممانعت می‌کنند و یا ترجیح می‌دهند این اطلاع‌رسانی به صورت محدود یا غیر رسمی انجام شود.

بدیهی است که به خاطر این نگاه‌های غیر علمی و بسته، منحنی انتقال ایدز، از اعتیاد به سمت روابط جنسی ناایمن شیفت می‌کند و این امر به نوبه‌ی خود، موجبات خنثی‌سازی کوشش‌های پیشگیرانه‌ی دانشگاه‌های علوم پزشکی یا دست کم، کم‌اثر شدن آنها را فراهم می‌سازد.

اکنون که در آستانه‌ی ۷۵ سالگی شیوع ویروس ایدز در جهان هستیم و در کشور خودمان نیز برخی آمارهای غیر رسمی از شیوع یک در هزاری جمعیت حکایت دارد – بنا بر برخی گزارش‌ها از جمله کنگره‌ی ایدز ۲۰۱۷، جمعیت مبتلایان به نزدیک ۶۵ هزار نفر رسیده و تخمین زده می‌شود که همین تعداد مبتلا نیز در مرحله‌ی نهانگی ویروس هستند - وقت آن رسیده که عاقلانه‌تر و علمی‌تر به این موضوع نگاه کنیم و از جوانان بخواهیم اولا فقط به شکل قانونی و شرعی روابط جنسی را برقرار کنند که امکان کنترل و مراقبت بهداشتی طرفین وجود داشته باشد و ثانیا در آغاز برقراری هر گونه تماس جنسی، از وسایل ایمن‌کننده استفاده کنند که احتمال انتقال ویروس اچ‌آی‌وی در این رابطه، به حداقل برسد.

متاسفانه، آمار زنان مبتلا به ویروس، که در آغاز دهه‌ی ۷۰ شمسی، فقط ۱۰ درصد بود و مردان سهم ۹۰ درصدی این ابتلا را داشتند اکنون به حالت برابر با مردان رسیده است و از آنجا که ۱۰۰ درصد باروری و بارداری توسط زنان مدیریت می‌شود خطر ابتلای جنین‌های بانوان مبتلا نیز در بین است که خود مصیبتی فراگیرتر و پرهزینه‌تر خواهد بود.

لذا ضرورت دارد که یک عزم ملی در جهت ایمن‌سازی محیط روانی جامعه پدید آید که اگر جوانانی در مسیر زندگی عادی خود، عمدا یا سهوا دچار خطای رابطه‌ی جنسی شدند به خاطر ترس از مجازات‌های قانونی یا شرعی، رابطه‌ی خود را پنهان نکنند و بلکه پیش از برقراری رابطه‌ی جنسی، با شهامت به مراکز بهداشتی بروند و ضمن دریافت راهنمایی‌های لازم، وسایل و امکانات بهداشتی ضروری را تهیه نمایند تا از خطرات انتقال ویروس از طریق تماس جنسی در امان باشند.

همچنین شایسته است در روز هفتم تیرماه که روز مشاوره و آزمایش ایدز نام گرفته، از مبتلایان، افراد مشکوک به ابتلا، کسانی که در صدد برقراری رابطه‌ی جنسی با شریک یا شرکای جنسی هستند، افرادی که چنین رابطه‌هایی را تجربه کرده‌اند و به طور کلی همه‌ی افراد جامعه که در محوطه‌ی ریسک زندگی می‌کنند با مراجعه به مراکز مشاوره و آزمایش اچ‌آی‌وی که توسط کارشناسان مراکز بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور اداره می‌شود و هیچ‌گونه نگاه شدید قانونی یا شرعی در آن وجود ندارد مراجعه نمایند و اگر مبتلا هستند مشاوره بگیرند که ادامه‌ی مسیر زندگی خود را چگونه طی کنند که خطر کمتری برای سایر شهروندان و اطرافیان و خانواده‌ی خودشان داشته باشند و اگر در محوطه‌ی ریسک هستند، با یک آزمایش ساده که نتیجه‌ی آن محرمانه است و فقط به خود شخص آزمایش‌شونده اعلام خواهد شد، از سلامت یا ابتلای خود اطمینان یابند.

نوشته شده توسط سردبيرخبروب دا