بحث سالمندان موضوع نگران کننده‌ای است چرا که بیماری‌های متعددی که با افزایش سن به سراغ سالمندان می‌آید می‌تواند کیفیت زندگی آنها را از بین ببرد
شفاآنلاین>سلامت> افزایش جمعیت سالمندان در کنار کاهش توانایی‌های جسمی و روانی این گروه از جامعه و همچنین افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی نظیر مشکلات تنفسی، قلبی و عروقی، اختلالات مغزی، پوکی استخوان و اختلالات گوارشی باعث شده، متخصصین به اهمیت وضعیت درمان و پرستاری از سالمندان پی برده در راستای فراهم کردن امکانات لازم و ارائه خدمات اظهار نظر کنند.
به گزارش شفاآنلاین، از آنجا که بسیاری از کارشناسان معتقدند پرستاران می‌توانند بیشترین بار خدمات مراقبتی از سالمندان را برعهده داشته و به بهترین شکل ایفای وظیفه کنند در این زمینه با محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار (Nurse)گفت‌و‌گو کردیم که می‌خوانید.
با توجه به این‌که با افزایش سن و ورود به مرحله سالمندی برخی از توانایی‌های انسان کاهش می‌یابد و حتی برخی از سالمندان به بیماری‌های مزمن مبتلا می‌شوند موضوع مراقبت از سالمندان یکی از مهمترین موضوعات مرتبط با سالمندی به شمار می‌آید. لطفا بفرمایید برای مراقبت از سالمندان چه فعالیت‌هایی صورت گرفته است؟
بحث سالمندان موضوع نگران کننده‌ای است چرا که بیماری‌های متعددی که با افزایش سن به سراغ سالمندان می‌آید می‌تواند کیفیت زندگی آنها را از بین ببرد. معمولاً در کشورهای توسعه یافته قبل از بروز مشکلات(Difficulties)، تمهیدات لازم اندیشیده می‌شود از این رو آنها با برنامه‌های مشخص، سنجیده و مناسب به استقبال سالمندی رفته‌اند اما درحالی که شیب سالمندی در کشور ما نسبت به سایر کشورهای دنیا تند‌تر است به گونه‌ای که در مدت 15 تا 20 سال آینده به مرحله سالمندی خواهیم رسید متأسفانه هیچ برنامه‌ای برای این دوران تدارک دیده نشده است. نگاهی به برنامه‌های توسعه نشان می‌دهد در برنامه پنجم توسعه نامی از سالمندی و مشکلات ناشی از آن به میان نیامده است. در برنامه ششم توسعه نیز کمیسیون بهداشت به بحث پرستاری در منزل کرده اما وزارت بهداشت تاکنون برای عملیاتی شدن آن برنامه مشخصی ارائه نداده است و این جای نگرانی دارد. حقیقت غیرقابل انکار این است که کشور ما نیازمند برنامه‌های عاجل در زمینه سالمندی است تا دچار بحران نشویم.
اما در سال‌های اخیر از سوی وزارت بهداشت در این زمینه بحث پرستاری جامعه نگر مطرح شد. آیا در این مدت اقداماتی برای پیشگیری از بحران سالمندی انجام گرفته است؟
ببینید چند سال پیش وزارت بهداشت تنها در حد شعار به بحث پرستاری جامعه نگر پرداخته و تاکنون برنامه عملیاتی خاصی برای آن ارائه نداده است. این در شرایطی است که امروز زندگی صنعتی جایگزین زندگی سنتی شده است و بسیاری از خانواده‌ها در سایه زندگی مدرنیته و مشغله فراوان ناشی از آن به سمت کوچک شدن گام برداشته‌اند. نتیجه این تغییر این است که دیگر پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها نه تنها در کنار خانواده قرار نمی‌گیرند بلکه گاهی حتی به سربار خانواده یا جامعه هم تبدیل می‌شوند، چراکه سالمندان نیازمند توجه بیشتری هستند و یک بیماری مزمن می‌تواند بسیاری از کارکردهای آنها به عنوان عضو خانواده و جامعه را مختل کرده وآنها را به خدمات اطرافیان وابسته کند.
ببینید ناتوانی بسیاری از خانواده‌ها در نگهداری از سالمندان امری غیرقابل انکار است و از سوی دیگر این خانواده‌ها علاقه‌ای به استفاده از خدمات مراکز نگهداری از سالمندان ندارند در چنین شرایطی موضوع نگهداری از سالمند در منزل توسط پرستاران چقدر تأثیر‌گذار است؟
از سال 1960 کشورهای اروپایی و امریکایی وارد حوزه برنامه‌ریزی برای سالمندان شدند و جنبه‌های مختلف این موضوع را مورد بررسی قرار دادند. در این میان یکی از مهمترین و البته تأثیرگذارترین طرح‌ها، موضوع نگهداری از سالمند در منزل بود. عملیاتی شدن این طرح توانست به صرفه‌جویی میلیاردها دلار در هزینه نظام سلامت کشورهای مجری منجر شود. در کشور ما نیز وزارت بهداشت در سال 1376 مجوز تأسیس مراکز پرستاری در منزل را برای کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی صادر کرد. مدارک نشان می‌دهد طی آن دوران حدود یک هزار مرکز برای اخذ مجوز اقدام کردند اما تنها حدود 400 تا 450 مرکز توانستند مجوز بگیرند. در آن روزها تفکر حاکم بر وزارت بهداشت مانع عملیاتی شدن این طرح بود. در واقع وزارت بهداشت نه تنها تعرفه درستی برای این مراکز مشخص نکرد بلکه آنها را مورد حمایت نیز قرارنداد. از این رو این مراکز خود به خود به سمت تعطیلی حرکت کردند.
در واقع در آن دوره تصمیم گیرندگان و سیاستگذاران حوزه سلامت، معتقد بودند که بیمار باید به بیمارستان مراجعه کند اما با شرایط کنونی و برای گذر از بحران باید در مسیر بیمارستان زدایی گام برداریم و تاجایی که ممکن است از بیماران و سالمندان در منزل مراقبت شود.
درحال حاضر چند مرکز فعال پرستاری در منزل داریم و آیا همه این مراکز خصوصی هستند؟
هم‌اکنون یک هزار مرکز پرستاری در منزل مجوز دارند اما از این تعداد تنها حدود 30درصد فعال هستند که البته فعالیت آنها آن طور که انتظار می‌رود نیست. در شرایطی که فعالیت پرستاران در منزل می‌تواند با کاهش مراجعه به بیمارستان به صرفه‌جویی میلیاردها تومان در نظام سلامت منجر شود، اما متأسفانه در این بحث برنامه جامع و کاملی نداریم. هم‌اکنون همه این مراکز خصوصی هستند و مرکز دولتی پرستاری در منزل در کشور وجود ندارد.
پرداخت هزینه خدمات مراکز خصوصی پرستاری برای بسیاری از خانواده‌ها دشوار است و از آنجایی که بیمه این خدمات را پوشش نمی‌دهد خانواده بیمار ترجیح می‌دهد بیمارش در بیمارستان بستری باشد چراکه در آنجا حداقل بیمه بخشی از هزینه را پوشش می‌دهد. برای حل این مشکل چه توصیه‌ای دارید؟
هزینه مراقبت‌ها به شدت مشکل و نوع خدمات وابسته است. هرچند این هزینه‌ها ممکن است زیاد به نظر بیاید اما یک محاسبه سرانگشتی خلاف آن را نشان می‌دهد. چرا که این پرستاران بیمه بازنشستگی، سنوات و تسهیلات دیگری که در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی وجود دارد را نخواهد داشت. همچنین حقوق ماهانه هم به آنها تعلق نمی‌گیرد از این رو دریافتی آنها به تعداد پیشنهادات کاری که در هر ماه دریافت می‌کنند بستگی دارد. البته او باید از دریافتی خود هزینه حق‌العمل مرکز و مالیات نیز پرداخت کند پس مبلغ چشمگیری دریافت نمی‌کند. درمقابل همه مسئولیت بیمار در منزل با خود اوست در حالی که این مسئولیت در مراکز درمانی برعهده پزشک، سوپروایزر و چند پرستار دیگر تقسیم می‌شود. امنیتی که در مراکز درمانی وجود دارد هم ممکن است در خانه برخی بیماران وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی پرستار به این نتیجه می‌رسد که اگر در مراکز درمانی و بیمارستانی فعالیت کند از هر نظر به نفع او خواهد بود پس تمایل چندانی به پرستاری در منزل نشان نمی‌دهد. به همین دلیل برای ایجاد انگیزه و اشتیاق در این قشر فعال جامعه باید تعرفه‌ها با کارشناسی درست منطقی‌سازی شود و حداقل حقوق یک پرستار در مراکز درمانی برای حضور وی در خانه و بالین بیمار محاسبه شود. البته در حال حاضر پرداخت همین مبالغ که مورد قبول پرستاران نیست هم برای بسیاری از خانواده‌ها مشکل است. از این رو دولت و سیاستگذاران باید کمک کنند و بودجه‌ای را برای این امر درنظر بگیرند.
محاسبات و بررسی‌ها نشان داده هزینه مراقبت در منزل بسیار کمتر از هزینه‌ای است که برای بستری همین افراد در بیمارستان‌ها پرداخت می‌شود. به همین دلیل اگر بیمه‌ها هم وارد این بحث شوند و با مراکز نگهداری در منزل قرارداد ببندند به جای پرداخت هزینه بخش‌های مراقبت‌های ویژه برای بیمارانی که فقط خدمات مراقبتی می‌گیرند، می‌توانند مبلغی به مراتب کمتر به مرکز پرستاری پرداخت کنند.
در حال حاضر بسیاری از خانواده‌ها به دلیل نداشتن استطاعت مالی برای پرداخت هزینه‌های نگهداری از سالمندان بخصوص سالمندان بیمار، با وجود نداشتن آگاهی و تبحر لازم، خود رأساً اقدام به نگهداری از آنها می‌کنند. چه خطراتی این افراد را تهدید می‌کند؟
درست است که سالمندان نیازمند خدمات ویژه هستند و ناآگاهی در این زمینه می‌تواند آنها را در شرایط نامناسبی قرار دهد و حتی شدت بیماری یا مشکل آنها را افزایش دهد اما باید به یاد داشته باشیم که خانواده این افراد نیز خود قربانیان نگهداری از سالمندان هستند. بسیاری از این افراد تجربه و آگاهی کافی در این زمینه را ندارند، نحوه مراقبت، غذا دادن و حتی جابه‌جا کردن بیمار را نمی‌دانند از این رو هم به سالمند بیمار آسیب می‌رساند و هم خود دچار مشکلات جسمی و روحی می‌شوند. این موضوع ضرورت توجه به بحث پرستاری در منزل را بیشتر می‌کند.ایران
نظرشما
آخرین اخبار