از دهه ۴۰ در کشور واکسیناسیون شروع شد و در آغاز انقلاب، پوشش واکسیناسیون کشور ۳۰ درصد بود و دسترسی به واکسیناسیون نامناسب بود؛ چرا که شبکه بهداشتی وجود نداشت و در تأمین واکسن دچار مشکل بودیم
شفاآنلاین>سلامت>معاون بهداشت وزیر بهداشت ضمن تشریح دستاوردهای انقلاب در حوزه بهداشت بویژه در زمینه واکسیناسیون، در عین حال از اقدامات انجام شده برای افزودن ۲ واکسن جدید به برنامه واکسیناسیون ملی خبر داد.
به گزارش شفاآنلاین، دکتر علیرضا رئیسی در نشست خبری دستاوردهای ۴۰ ساله انقلاب در حوزه بهداشت، گفت: در حوزه سلامت<Health> ما در رسیدن به اهداف بسیار موفق بودیم، البته این به معنای آن نیست که اشکالاتی نداریم، اما در سطح یک خدمات اهدافی که از قبل تعیین شده بود و سازمان بهداشت جهانی و یونیسف اهدافی برای منطقه ما یعنی منطقه مدیترانه شرقی در نظر گرفته بودند، بسیار موفق بودیم.
وی ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی در منطقه امرو یا مدیترانه شرقی که ایران در آن قرار دارد، شاخص‌های سلامت را در ابتدا نسبت به منطقه و پس از آن نسبت به جهان می‌سنجد.
محرومیت بیش از ۱۹ میلیون کودک در دنیا از واکسن
وی با بیان اینکه در سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۹ میلیون کودک در دنیا از واکسیناسیون محروم هستند، گفت: این درحالیست که در ایران به پوشش ۹۸ درصدی واکسیناسیون رسیده‌ایم. باید توجه کرد که سیر و رفتار بیماری‌ها در قرن گذشته بیشتر در حوزه بیماری‌های واگیردار بود. پیش از انقلاب بیش از هزار کودک سالیانه به فلج اطفال مبتلا می‌شدند و در شرق و جنوب کشور ۵۰ سال پیش در هر خانواده یک کودک به فلج اطفال مبتلا بود و این آمار وحشتناکی محسوب می‌شد.
وی افزود: بیماری عفونت چشمی و بیماری تراخم سالانه هزاران نفر را در ایران نابینا می‌کرد. همچنین سالانه بیش از ۱۰۰ هزار نفر در کشور به مالاریا مبتلا می‌شدند و هزاران نوزاد به دلیل ابتلاء به کزار از بین می‌رفتند؛ به طوری که به ازای هر هزار نفر، پنج نفر جان خود را به دلیل کزار از دست می‌دادند و یک دهه قبل آن، ۲۱ نوزاد به دلیل کزاز سالیانه فوت می‌شدند.
دستاوردهای برنامه واکسیناسیون ملی در ایران
رئیسی بااشاره به واکسیناسیون در ایران گفت: از دهه ۴۰ در کشور واکسیناسیون شروع شد و در آغاز انقلاب، پوشش واکسیناسیون کشور ۳۰ درصد بود و دسترسی به واکسیناسیون نامناسب بود؛ چرا که شبکه بهداشتی وجود نداشت و در تأمین واکسن دچار مشکل بودیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت ادامه داد: از سال ۶۳ بسیج همگانی برای واکسیناسیون فعال ایجاد شد و بهورزهای ما در گرما و سرما خانه به خانه به دورترین روستاها می‌رفتند و واکسیناسیون را انجام می‌دادند و در نهایت پوشش واکسیناسیون به ۹۰ درصد رسید و کزاز نوزادی حذف شد.
وی با بیان اینکه پیش از انقلاب، بیش از ۱۰۰ هزار نفر مبتلا به مالاریا داشتیم، افزود: اما با وجود اینکه ما در همسایگی افغانستان که کانون مالاریاست، قرار داریم، در سال گذشته تنها ۲۰ نفر در کشورمان به مالاریا مبتلا شدند. در عین حال سال ۷۲ واکسن هپاتیت بی، سال ۸۳ سرخک، سرخچه و اوریون را اضافه کردیم و سال ۹۳ واکسن پنتاوالان به واکسیناسیون کشوری اضافه شد.
وی با بیان اینکه ۱۸ سال است هیچ موردی از فلج اطفال در کشور گزارش نشده است و امیدواریم در آینده به حذف و ریشه‌کنی فلج اطفال برسیم، گفت: واکسن فلج اطفال خوراکی در گذشته سه ظرفیتی بود و از سال ۹۵ که سازمان بهداشت جهانی به این نتیجه رسید که نوع دوم ویروس فلج اطفال در دنیا ریشه کن شده است، اعلام کرد که واکسن سه ظرفیتی به واکسن دو ظرفیتی تبدیل شود. این اتفاق در کشور رخ داد.
حال از آنجایی که ایران در مرحله ریشه کنی قرار دارد و به دلیل اینکه ویروس فلج اطفال وحشی است و برای پیشگیری از ورود آن به ایران از افغانستان و پاکستان، در سن ۴ ماهگی هم واکسن فلج اطفال تزریقی زده می‌شود. این برنامه‌ای جهانی است اما از آنجا که واکسن فلج اطفال از سه ظرفیتی به ۲ ظرفیتی تبدیل شد، متولدین سال ۹۴ که واکسن فلج اطفال به آنها تزریق نشده‌اند فراخوان شدند و واکسن فلج اطفال تزریقی به آنها تزریق می‌شود.
تلاش برای افزودن دو واکسن جدید به برنامه واکسیناسیون ملی
وی با اشاره به واکسن‌های جدیدی که قرار است وارد برنامه واکسیناسیون ملی شود، گفت: دو واکسن پنوموکوک که بیشتر برای بیماری‌هایی مثل ذات‌الریه و تنفسی است و واکسن روتاویروس قرار است به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه شود. روتاویروس می‌تواند از بستری هزاران کودک مبتلا به اسهال در بیمارستان‌ها جلوگیری کند. در این زمینه به دنبال عقد قرارداد با کمپانی‌ها هستیم و شرط ما این است که پس از خرید واکسن، فناوری آن به کشور منتقل شود و ما آن را تولید کنیم. در شرایط تحریم نیز کمپانی‌ها محدودیت دارند و انستیتوپاستور به دنبال آن است که فناوری تولید واکسن را به ایران منتقل کند.
بیماری‌هایی که از کشور حذف می‌شوند
رئیسی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره بیماری‌هایی که در کشور حذف شده است، گفت: ریشه کنی با کنترل و حذف متفاوت است. ریشه کنی به این معناست که نسل ویروس در دنیا برداشته می‌شود مانند ویروس آبله. بیماری‌هایی مانند سیاه سرفه، دیفتری، فلج اطفال و کزاز در ایران کنترل و در مرحله حذف قرار گرفتند. در عین حال بیماری سل یکی از بیماری‌های واگیردار و بسیار ویرانگر بوده که کانون اصلی آن افغانستان و پاکستان است و ما به دلیل مهاجرت قانونی و غیرقانونی از این کشورها و با وجود مشکلاتی که داریم، از معدود کشورهای دنیا هستیم که علاوه بر مردم خودمان، اتباع خارجی را هم در حوزه ایدز و سل رایگان درمان می‌کنیم.
وی ادامه داد: باید توجه کرد که در زمینه میزان بروز سل قبل و چند سال بعد از انقلاب شاخص ابتلاء در کشور ما ۱۴۷ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر بود که آمار بسیار بالایی است. در حال حاضر هم میزان ابتلاء در پاکستان ۱۸۵ و افغانستان ۲۷۰ در هر ۱۰۰ هزار نفر است و ترکیه تنها کشوری است که در این حوزه می‌تواند با ایران رقابت کند و شاخصش در زمینه ابتلاء به سل ۶۷ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر است. در ایران میزان ابتلاء به سل در حال حاضر ۱۱ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر است و این درحالی است که افغانستان و پاکستان کانون اصلی سل در دنیا هستند.
از بیماری‌های واگیر غافل نشویم
وی با بیان اینکه نباید از بیماری‌های واگیر غافل شویم، گفت: ریشه کنی بیماری‌ها به این معنا نیست که باید از آنها غافل شویم؛ چرا که احتمال ابتلاء به دیگران وجود دارد. خاصیت بیماری‌های واگیر این است که اگر یک لحظه از آنها غافل شویم، کل کشور را در برمی‌گیرد. در عین حال مساله فعلی ما بیماری‌های غیرواگیر مانند فشارخون، چاقی و کم تحرکی و… است و وزارت بهداشت هم به تنهایی نمی‌تواند آنها را کنترل کند و همه باید در این زمینه دست به دست هم دهیم.
رئیسی در این باره افزود: اگر کیفیت سوخت ما مشکل زا باشد و صنایع ما پیوست صنایع نداشته و به آب، خاک و هوای ما آسیب بزنند، وزارت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند آنها را کنترل کند. در این حوزه باید بر روی عادات و سبک زندگی هم کار کنیم.
میزان کالری دریافتی ایرانی‌ها بالاست
رئیسی با بیان اینکه مردم ما تقریباً ۲.۵ برابر متوسط دنیا نمک و سه برابر متوسط دنیا شکر دریافت می‌کنند، افزود: همچنین میزان کالری دریافتی ما بالاست. بنابراین باید از خودمان شروع کنیم.
وی بزرگ‌ترین دستاورد حوزه بهداشت بعد از انقلاب را ایجاد نظام شبکه دانست و گفت: بیش از ۱۸ هزار خانه بهداشت، ۲۶ هزار مرکز ارائه خدمت سلامت، ۳۰ هزار بهورز، ۲۲ هزار مراقب سلامت، ۱۷۰۰ کارشناس بهداشت روان و ۱۴۶۰ کارشناس بهداشت تغذیه داریم و در سراسر کشور خدمت می‌دهیم. یکی از ویژگی‌های حوزه بهداشت ایران داشتن نظام شبکه است که می‌توانیم برنامه‌های بهداشتی را به صورت همزمان و به طور یکسان در همه جا انجام دهیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با بیان اینکه طی چند سال اخیر، بیش از ۲۶۰۰ پروژه در روستاها و مناطق محروم و حاشیه شهرها در حوزه سطح یک خدمات سلامت تعریف شد، افزود: تاکنون نیمی از آنها به بهره‌برداری رسیده و سعی می‌کنیم که در نیمه اول اردیبهشت ۹۸ حدود ۱۵۰۰ پروژه را در مناطق محروم بهره‌برداری کنیم.
۲ سناریوی پزشک خانواده
رئیسی در پاسخ به سوالی درباره برنامه پزشکی خانواده با بیان اینکه در برنامه پزشک خانواده ارتباط سطوح یک، دو و سه خدمات سلامت نیز اهمیت دارد، گفت: نظام ارجاع بدون پزشکی خانواده و از طرفی نظام ارجاع بدون حضور سطح دو و سه خدمات سلامت معنی ندارد و این شبکه باید با هم کار کند. پزشکی خانواده به معنی کار تیمی است.
وی افزود: وقتی خانواده‌ای برای دریافت خدمات سلامت مراجعه می‌کند، نیازمند بررسی توسط یک تیم است. معمولاً در رأس این تیم مراقبت سلامت، یک پزشک حضور دارد.
رئیسی ادامه داد: در حال حاضر در سطح روستاها فرد به خانه بهداشت مراجعه می‌کند و در این خانه‌های بهداشت، بهورز تا حدی مشخص، خدمات سلامت را به افراد ارائه می‌کند. بهورز از طریق سامانه، اطلاعات بیمار را ثبت می‌کند و در صورت نیاز، بیمار را به پزشک ارجاع می‌دهد. پزشک بعد از ویزیت و تجویز دارو، بازخوراندی به بهورز هم می‌دهد و بهورز بعد از آن باید از بیمار مراقبت<taking care> کند تا هم داروهایش را مصرف کند و هم دوباره بعد از بازه زمانی مشخصی بیمار را به پزشک ارجاع دهد. این اتفاق در سطح روستا و شهرهای کوچک به علت وجود نظام شبکه به خوبی اتفاق می‌افتد. این درحالیست که در سطح شهر هر شخص یک دفترچه در اختیار دارد و هر جایی که بخواهد می‌رود.
وی با بیان اینکه برای برنامه پزشکی خانواده ۱۲ گام اجرایی تعریف شده که هفت گام آن در حوزه بهداشت و پنج گام در حوزه‌های دیگر مثل درمان قرار دارد، افزود: در انگلستان سیستم NHS اجرا می‌شود، اما همه مردم از این موضوع راضی نیستند. به هر حال این سیستم یک نوع محدودیت ایجاد می‌کند و این محدودیت خوشایند نیست، اما باید انجام شود.
رئیسی افزود: بر اساس تخصیص اعتبار دو سناریو برای این ۱۲ گام تعریف شده است. اولاً تعریف شده که تا حدود زیادی از این ۱۲ گام تا سال ۱۴۰۲ تکمیل شود و این کار به صورت لایه لایه انجام می‌شود. به طور مثال ممکن است تا اواخر سال آینده در مطب پزشکان عمومی نیز همه خدمات در سامانه ثبت شود. فروردین ۹۷ گام چهارم این برنامه اجرا شد که همه پزشکان در سیستم دولتی باید خدمات خود را در سامانه ثبت کنند. سناریوی دوم این است که اگر اعتبارات کمتر تخصیص پیدا کند، ممکن است اجرای کامل ۱۲ گام پزشکی خانواده تا سال ۱۴۰۴ به تأخیر بیفتد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: در حال حاضر در تمام استان‌ها گام‌های اجرایی پزشکی خانواده به صورت همزمان پیش می‌رود. البته در استان گلستان، زنجان، گیلان و مازندران سرعت اجرای گام‌ها بیشتر شده است.
رئیسی در ادامه صحبت‌هایش، گفت: سالانه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار مادر باردار در کشور وجود دارد که فقط ۵۳۰ هزار نفر به شبکه بهداشت و سطح یک مراجعه می‌کنند. بقیه به مطب‌ها و جاهای دیگر مراجعه می‌کنند و ساعت‌ها در مطب منتظر مانده و چندتا چندتا ویزیت می‌شوند، اما به مراکز بهداشت مراجعه نمی‌کنند. میزان پوشش مادران باردار در شبکه بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ۱۸ درصد، در دانشگاه علوم پزشکی ایران ۲۳ درصد و در دانشگاه علوم پزشکی تهران ۳۴ درصد است. این در حالی است که پوشش مادران باردار در خلخال ۹۳ درصد و در سبزوار ۹۱ درصد است.
وی افزود: در انگلستان اگر بخواهید به صورت مستقیم به پزشک متخصص مراجعه کنید باید ۲۲۰ پوند پرداخت کنید، اما اگر بخواهید از نظام ارجاع به متخصص مراجعه کنید، رایگان خواهد بود.
رئیسی در ادامه درباره وضعیت دسترسی به خدمات در روستاها، گفت: نمی‌توانید یک روستای ۱۵۰۰ نفری پیدا کنید که خانه بهداشت نداشته باشد. این موضوع اصلا امکان ندارد و پوشش خدمات بهداشتی در سراسر روستاها ۱۰۰ در صد است. بهترین مراکز خدماتی دولتی در روستاها در حوزه بهداشت ساخته شده است.
برای به سرانجام رسیدن برنامه‌های پیشگیری، صبر و تحمل داشته باشیم
وی درباره برنامه‌های وزیر بهداشت در حوزه پیشگیری گفت: از آغاز طرح تحول سلامت، درمان پررنگ شد، اما انصافاً در بهداشت نیز کارهای زیادی انجام شد. نواقص در حوزه درمان بیشتر بود و این اصلاحات در حوزه درمان بیشتر دیده شد. حوزه سلامت شرایط نامناسبی داشت و هزینه‌های کمرشکن در حوزه درمان و عدم دسترسی به پزشک متخصص وجود داشت. همچنین در همین دوره و پس از اجرای طرح تحول سلامت، زیرساخت‌های زیادی در حوزه بهداشت شکل گرفت.
رئیسی افزود: در حوزه پیشگیری باید در کنار برنامه، تحمل و صبر نیز داشته باشیم تا برنامه‌ها به سرانجام برسند. آثار بسیاری از کارهایی که در حوزه بهداشت روی کودکان انجام می‌شود، در آینده مشخص می‌شود. ایسنا
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار