یک حساب سرانگشتی کافی است تا بدانیم زنگ خطر این بیماری در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان به صدا درآمده است. از اینرو توجه به پیشگیری، کنترل و درمان بیماری سرطان موضوعی بسیار مهم به نظر میرسد که نیازمند اتخاذ تدابیر بسیار است
شفاآنلاین>سلامت> آمارها نشان میدهد حدود 500 هزار نفر در ایران با سرطان زندگی میکنند و سالانه حدود 35 تا 40 هزار نفر به این تعداد اضافه میشود. این درحالی است که سازمان بهداشت جهانی نیز از افزایش دوبرابری مبتلایان به این بیماری در ایران طی 15 سال آینده خبرمی دهد.
به گزارش شفاآنلاین، یک حساب سرانگشتی کافی است تا بدانیم زنگ خطر این بیماری در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان به صدا درآمده است. از اینرو توجه به پیشگیری، کنترل و درمان بیماری سرطان موضوعی بسیار مهم به نظر میرسد که نیازمند اتخاذ تدابیر بسیار است.
نیاز 70 درصد بیماران سرطانی به رادیوتراپی
دبیر انجمن رادیوتراپی و آنکولوژی ایران اما از واقعیتی تلخ سخن میگوید. بهگفته دکتر حسین فودازی حدود ۷۰ درصد بیماران مبتلا به سرطان برای درمان نیاز به رادیوتراپی دارند.
وی معتقد است هرچند در زمینه دانش درمان این بیماری متخصصان کشور ما، همسطح متخصصان کشورهای پیشرفته و برتر جهان هستند اما کمبود تجهیزات رادیوتراپی، باعث شده برای بیماران نیازمند رادیوتراپی بیشتر شیمیدرمانی انجام شود.
دکتر فودازی تأکید میکند: بسیاری از مراکز استانها همچون قزوین، سمنان، کهگیلویه و بویر احمد و ایلام فاقد مراکز رادیوتراپی بوده و استان آذربایجان شرقی نیز تنها یک مرکز رادیوتراپی دارد.
اهمیت این موضوع به اندازهای است که حتی دبیر علمی سومین کنگره بینالمللی کلینیکال آنکولوژی از اختصاص یک روز از این کنگره به رفع مشکل تجهیزات رادیوتراپی خبر میدهد. دکتر پیام آزاده در این باره میگوید: امروزه به مدد پیشرفت علم و دانش در حوزه درمان سرطان گامهای بزرگی برداشته شده است، متخصصان کشور ما نیز از نظر تخصص و دانش کم از کشورهای دیگر ندارند اما متأسفانه یکی از نقاط ضعف ما در درمان این بیماری کمبود تجهیزات است. وی تأکید میکند: در حال حاضر حدود 70 تا 100 دستگاه رادیو تراپی نیاز داریم تا بتوانیم از نظر تجهیزات به کشورهای منطقه برسیم. متأسفانه فرسودگی تعدادی از دستگاههای رادیوتراپی موجود در کشور نیز یکی دیگر از نگرانیهای ما برای آینده درمان بیماران سرطانی است.
استاندارد سازی خدمات تشخیص و درمان سرطان
دکتر مهدی شادنوش رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماریهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میگوید: این وزارتخانه از ابتدای دولت یازدهم «برنامه ملی مدیریت سرطان» را به منظور کاهش بروز مرگ و میر ناشی از سرطان و بهبود کیفیت زندگی بیماران(patients) مبتلا، طراحی و در دستور کار خود قرار داد و یکی از مهمترین ابعاد این برنامه ارتقای وضعیت تشخیص و درمان سرطان است که عمدتاً چهار هدف؛ استاندارد سازی خدمات تشخیص و درمان سرطان / توسعه زیرساختهای تشخیص و درمان سرطان / توسعه نیروی انسانی حوزه سرطان / مدیریت نظام اطلاعاتی سرطان دنبال میکند.
وی میافزاید: در راستای توسعه زیرساختهای تشخیص و درمان سرطان و به منظور ارزیابی وضع موجود، برآورد نیازها و توزیع عادلانه امکانات در سطح کشور، برنامهای تحت عنوان «برنامه آمایش سرزمینی سرطان» در سال 1393 طراحی و اجرا شد که حاصل آن دو سند مهم بود: «سند توسعه شبکه ملی مراقبت سرطان» و «سند توسعه نیروی انسانی حوزه سرطان». این دو سند، مبنای توسعههای زیرساختی و نیروی انسانی این حوزه تا سال 1404 هستند. نتایج بررسیهای انجام شده طی «برنامه آمایش سرزمینی سرطان» نشان داد که حدود 64 درصد بیماران جدید مبتلا به سرطان نیازمند خدمات رادیوتراپی هستند و تعدادی از بیماران عود کرده که در سالهای گذشه نیز مبتلا به سرطان میشوند نیز به این تعداد اضافه میشوند.
دکتر شادنوش می گوید بر این مبنا نه تنها کمبود قابل توجهی در زمینه تجهیزات مورد نیاز سرطان مانند شتاب دهنده، سیتی سیمولاتور و دستگاههایی چون پت اسکن در کشور وجود دارد بلکه توزیع آنها نیز در سطح کشور مناسب نیست و حتی بسیاری از مراکز موجود نیز تجهیزات فرسوده نیازمند جایگزینی دارند. بر این اساس و مطابق «سند توسعه شبکه ملی مراقبت سرطان»،
زیر ساختهای مورد نیاز برای تشخیص و درمان سرطان در سطح کشور با توزیعی مناسب برآورد و مراکزی تحت عنوان مراکز تشخیص زودهنگام سرطان (تیپ 1)، مراکز تشخیص و درمان سرطان (تیپ 2) و مراکز جامع سرطان (تیپ 3) طراحی شدهاند. به گفته این مقام مسئول ساخت 137 مرکز تشخیص زودهنگام تقریباً به پایان رسیده و با تجهیز آنها تا پایان سال 97 و در چند مرحله به بهرهبرداری خواهند رسید و به این ترتیب ایران در زمره کشورهای پیشرو از نظر دارا بودن این خدمات در سطح منطقه و جهان قرار خواهد گرفت. وی میافزاید: با توجه به وجود 37 مرکز تشخیص و درمان سرطان (تیپ 2) در سطح کشور، به 37 مرکز دیگر و همچنین 15 مرکز جامع سرطان (تیپ 3) نیاز است. به این منظور، معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری حوزه مشارکتهای اقتصادی و هیأت امنای صرفهجویی ارزی در قالب مشارکت بخش خصوصی (PPP) ساخت و تجهیز برخی از این مراکز را در دست اقدام دارد.
همچنین ساخت و تجهیز برخی دیگر از این مراکز از محل سایر منابع در حال انجام است که مراکز استان فاقد امکانات در اولویت قرار دارند. بهعنوان مثال ساخت مرکز تشخیص و درمان سرطان (تیپ 2) استان قزوین در حال اتمام است و بزودی با تجهیز به دستگاه رادیوتراپی افتتاح خواهد شد. سایر مراکز استان از جمله ایلام، یاسوج، بوشهر و سمنان نیز در اولویت ساخت و تجهیز مراکز تشخیص و درمان سرطان قرار دارند و امید است با تأمین منابع به بهره برداری برسند.
ایجاد نوبت های طولانی انتظار برای دریافت خدمت
رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری ها در ادامه میگوید از طرف دیگر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در صدد بر طرف کردن کمبودهای فعلی در مراکز موجود ارائه دهنده خدمت مرتبط با بیماری سرطان نیز بوده است. در این راستا، برنامهریزی برای برطرف کردن کمبود تختهای شیمی درمانی سرپایی از سال 93 آغاز شده و 50 مرکز شیمی درمانی سرپایی در دانشگاههای مختلف کشور با ظرفیت حدود 800 تخت، ساخته و تجهیز آن انجام شد. از جمله اقدامات مهم
دیگر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این حیطه توجه ویژه به مسأله
رادیوتراپی و تجهیز مراکز موجود به دستگاههای رادیوتراپی پیشرفته است.
در جهت تحقق این هدف در سال 96 ارزیابی دقیق مراکز موجود از نظر نوع دستگاهها و بونکرهای موجود و انطباق نیاز آنها با «سند توسعه شبکه ملی مراقبت سرطان(Cancer)» انجام شد و با تشکیل کمیته فنی رادیوتراپی در سطح معاونت درمان وزارت، مشخصات فنی دستگاههای مورد نیاز، تعیین و در قالب کدهای مشخصی به هیأت امنای صرفهجویی ارزی اعلام و همزمان بخشی از منابع مالی مورد نیاز آنها تأمین شد. هیأت امنای صرفهجویی ارزی تاکنون مناقصه برخی از دستگاههای شتاب دهنده را برگزار کرده و برندههای این مناقصات مشخص شدهاند و با عقد قرارداد روند تأمین آنها بسرعت طی خواهد شد. همچنین در آینده نزدیک مناقصه سایر دستگاهها برگزار خواهد شد.
وی میگوید امیدواریم با تأمین این دستگاهها گام بزرگی در جهت ارتقای مراکز موجود به دستگاههای پیشرفته فراهم و از ایجاد نوبتهای انتظار طولانی برای دریافت این خدمت مهم جلوگیری شود. از جمله موارد مهم در برخورداری مراکز از این دستگاهها میتوان به درمان دقیق رادیوتراپی، کاهش میزان عوارض درمان، کاهش عود بیماری و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی بیماران و مدیریت و صرفهجویی در منابع اشاره کرد.ایران