بلوغ غیرطبیعی و اختلالات هورمونی در مردان

 
فرایند طبیعی بلوغ و تکامل جنسی طی چندین سال صورت می گیرد که به آن بلوغ می گویند . در پسرها بلوغ به وسیله کلفت شدن صدا ، رشد موهای زائد ، بزرگ کردن آلت تناسلی مشخص می شود . در پسرها بلوغ معمولا بین سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی شروع می شود . اگر بلوغ زودتر آغاز شود آن را بلوغ زودرس و اگر دیرتر آغاز شود آن را بلوغ دیررس می نامند . بلوغ زودرس نادر است و معمولا نشانگر اختلال هورمونی است . بلوغ دیررس شایع تر بوده و با احتمال کمتری نشانگر بیماری زمینه ای است.

علت ایجاد بلوغ غیرطبیعی چیست ؟
در پسرها بلوغ توسط هورمون های جنسی که در بیضه و غده فوق کلیوی ساخته می شود ، کنترل می شود که اینها نیز تحت کنترل هیپوفیز و هیپوتالاموس هستند . اختلال در این غده ها ممکن است باعث بلوغ زودرس یا دیررس شود .
بلوغ دیررس ممکن است ارثی یا به علت کاهش ساخت هورمون باشد. به ندرت تومورهای مغزی یا اختلالات کروموزومی مثل سندرم کلاین فلتر می تواند عامل بیماری باشد. برخی از بیماری های مزمن مثل نارسایی کلیه و دیابت نیز می توانند عامل ایجاد بیماری باشند . غذای ناکافی و ورزش زیاد هم می تواند بلوغ را به تأخیر بیاندازد.

برای بلوغ غیرطبیعی در اختلالات هورمونی در مردان چه باید کرد؟
بلوغ زودرس یا دیررس ، در اختلالات هورمونی در مردان باید توسط پزشک بررسی شود. تست خونی باید برای اندازه گیری میزان هورمونها و کنترل کروموزوم ها ( از نظر غیر طبیعی بودن ) صورت گیرد . عکس رادیوگرافی از مچ دست نیز برای سنجش بلوغ استخوانها انجام می گیرد . همچنین اسکن اولتراسوند بیضه ها و غده های فوق کلیوی برای یافتن موارد غیر طبیعی ممکن است انجام شود. اگر به تومور هیپوفیز شک داریم ، MIR و اسکن CT مفید خواهد بود .
اگر آزمایش ها یک بیماری زمینه ای را تشخیص دادند باید آن را درمان کرد . برای مثال شاید بتوان بلوغ زودرس را با داروهای مهار کننده هورمون های جنسی بهبود بخشید .
اگر بلوغ دیررس امری معمولی در یک خانواده باشد، ممکن است به درمان نیازی نباشد . در بسیاری از موارد دیگر ، بلوغ را می توان با تزریق هورمون تستوسترون یا هورمون تحریک کننده ساخت آن تحریک کرد.

هیپوگنادیسم یا کاهش فعالیت بیضه در مردان
یکی از اختلالات هورمونی در مردان ،کاهش فعالیت بیضه است که هیپو گنادیسم نامیده می شود ، منجر به کاهش تولید تستوسترون و نقص در تولید اسپرم می شود . پسرانی که به بلوغ نرسیده اند ، رشد آهسته ای دارند و رشد جنسی آنها نیز ممکن است با تأخیر صورت گیرد . بیماری هیپو گنادیسم یک بیماری نادر است . رشد غیر طبیعی بیضه ها به علت اختلالات کروموزومی ( مثل سندرم کلاین فلتر) و نیز تولید میزان کم هورمون توسط هیپوفیز به علت تومر ممکن است باعث هیپو گنادیسم شود . اختلالاتی مانند پیچ خوردگی بیضه و اریون که باعث آسیب به بیضه می شوند نیز می توانند هیپو گنادیسم ایجاد کنند . مصرف الکل ، شیمی درمانی و اشعه درمانی هم می توانند باعث هیپو گنادیسم شوند.

علایم بیماری هیپو گنادیسم کدامند؟
اگر هیپو گنادیسم بعد از بلوغ رخ دهد شاید تنها اثر آن ناباروری باشد ( به دلیل کاهش ساخت اسپرم ). با این وجود برخی علایم زیر ممکن است دیده شود :
- ناتوانی جنسی .
- کاهش اندازه دستگاه تناسلی .
- کاهش موهای صورت ، زیر بغل و عانه .
- کاهش قدرت عضلانی .
نکته : اگر هیپو گنادیسم قبل از بلوغ رخ دهد ممکن است باعث تأخیر در شروع بلوغ شود .
- کاهش میل جنسی.

برای هیپو گنادیسم در اختلالات هورمونی در مردان چه باید کرد؟
ابتدا پزشک از دستگاه تناسلی و صفات جنسی معاینه فیزیکی به عمل می آورد . تست خونی نیز ممکن است برای ارزیابی میزان تستوسترون و هورمونهای جنسی و اختلالات کروموزمی انجام شود . در صورت وجود عامل زمینه ای ، درمان آن باید صورت گیرد . به عنوان مثال هورمونهای مردانه مصنوعی ممکن است برای درمان ناهنجاری های بیضه مورد استفاده قرار گیرند . اگر کمبود هورمون های هیپوفیزی علت این اختلال باشد می توان هورمون های هیپوفیزی را برای بیمار تجویز نمود . تومورهای هیپوفیز را نیز می توان با جراحی برداشت . در پسران هورمون درمانی باعث تحریک بلوغ می گردد . در مردان نیز باعث افزایش میل جنسی ، افزایش قدرت عضلات و توانایی جنسی می گردد . عوارض جانبی هورمون درمانی آکنه و بزرگ شدن موقت پستان می باشد.

ژینکوماستی و اختلالات هورمونی در مردان
ژینکوماستی یا بزرگ شدن پستان ، در همه مردان مقدار کمی هورمون جنسی زنانه به نام استروژن تولید می شود. اگر میزان تولید استروژن زیاد باشد، بزرگ شدن پستان رخ می دهد. در اینجا ممکن است یک یا دو پستان گرفتار شود . بیماری در نوزادان پسر شایع بوده و ٪۵۰ بزرگسالان را تحت تأثیر قرار میدهد. در هر دو این گروه های سنی بیماری موقتی است.

عامل ایجاد بیماری ژینکوماستی در اختلالات هورمونی در مردان
ژینکوماستی در نوزادان به علت برخورد جنین با استروژن مادری موجود در رحم ایجاد می گردد . در بزرگسالی مصرف زیاد الکل و چاقی عامل شایع بیماری است. داروهایی که سطوح هورمون های زنانه مثل اسپیرونولاکتون را تحت تأثیر قرار می دهند ، نیز این اثر را دارند.

علائم ژینکوماستی در اختلالات هورمونی در مردان کدامند؟
علائم ژینکوماستی ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- تورم و حساس شدن یک یا دو پستان .
- ترشح از نوک پستان .
- وجود توده در زیر نوک پستان که با لمس مشخص می شود .
بعضی مواقع ممکن است یک پستان از پستان دیگر بزرگتر باشد . این علایم باید . مورد بررسی قرار گیرند زیرا سرطان سینه نیز همین علایم را دارد.

چه کاری ممکن است انجام شود؟
نوزادان پسر نیاز به درمان ندارند و ژینکوماستی معمولا طی چند هفته ناپدید می شود . در بزرگسالان بیماری در کمتر از ۱۸ ماه بدون درمان ناپدید می گردد . در افراد پیرتر بیمار از نظر وجود سرطان چک می شود . درمان و آینده آن بستگی به بیماری زمینه ای دارد و اگر بزرگی پستان همچنان پابرجا باشد ، باید با جراحی برداشته شود.