حیوان‌هانات خانگی که سلامت انسان را نشانه می‌گیرند

  شفا آنلاین: با شنیدن کلمه «حیوان ها خانگی» آنچه معمولا در ذهن همه مردم شکل می‌گیرد، نگهداری حیوان های مانند سگ، گربه، خرگوش، همستر، ماهی‌های آکواریومی و نهایتا لاک‌پشت یا پرندگانی نظیر قناری، مرغ عشق، کبوتر، مرغ، خروس و جوجه است.

به گزارش شفا آنلاین:بیشتر ما تصورمان از این کلمه حیوان های است که چند دهه‌ای از نگهداری آن‌ها در خانه‌های ویلایی و باغ‌ها می‌گذرد. اگرچه نگهداری همین حیوان ها هم در مجتمع‌های چند واحدی منع قانونی و اجتماعی دارد. متاسفانه با مرور زمان، جامعه ما دچار تغییرهای زیادی شده است که یکی از این تغییرها، هنجارهای فرهنگی بوده که این روزها به ناهنجاری‌هایی چندجانبه تبدیل شده است، به گونه‌ای که بسیاری از مردم ناآگاه نسبت به مقررات شهرنشینی نه تنها به نگهداری حیوان هایی مانند سگ و گربه اکتفا نکرده‌اند، بلکه اقدام به نگهداری حیوان های رنگ و وارنگی مانند ایگوانا، سمندر، آفتاب‌پرست، سنجاب، مار پیتون، میمون، سوسمار، شیر، بچه خرس و پلنگ و پرندگانی مانند جغد، شاهین، عقاب و قرقی در خانه‌های آپارتمانی خود کرده‌اند، غافل از اینکه این کار ممکن است، عواقب ناگواری در پی داشته باشد.

در این میان قاچاقچیان و شکارچیان نیز حیوان های بی‌زبان را از محل زندگی‌شان دور می‌کنند و با قیمت‌های گزاف به کسانی می‌فروشند که هیچ آگاهی از نحوه نگهداری این حیوان ها هم ندارند.

به گفته محمد حسین بازگیر، رییس اداره محیط زیست شهر تهران، یکی از مهمترین معضل های ما گرایش مردم به نگهداری از حیوان های مانند ایگونا و آفتاب‌پرست در تهران است.

خرید و فروش، قاچاق و نگهداری غیرمجاز گونه‌های مختلف جانوری از معضل های مهم کشور است که متاسفانه روز به روز نیز مردم تمایل بیشتری به نگهداری گونه‌های جانوری مختلف انواع پرندگان و برخی از خزندگان مانند مار و ایگونا و ... را دارند.

وی گفته است: مهمترین و اصلی‌ترین بازار باندهای سودجویی که به قاچاق حیات وحش مشغولند چه آنهایی که از زیستگاه‌های داخلی به صید غیرمجاز می‌پردازند و چه آنهایی که به صورت قاچاق این حیوان ها را وارد کشور می‌کنند، تهران است. خوشبختانه هنوز این فرهنگ غلط در سایر شهرها رواج پیدا نکرده و در سایر شهرها و شهرستان‌‌ها هنوز سبک زندگی سنتی است.

وی افزوده است: نگهداری آفتاب‌پرست و ایگونا در فرهنگ اقوام و خانواده‌های کشور ما نیست اما متاسفانه مدتی است نگهداری از این حیوان ها در بین عده‌ای از خانواده‌های تهرانی شیوع پیدا کرده از همین‌رو بیشترین بازار قاچاق حیات وحش در تهران است.

سنجاب های ایرانی، صدرنشین هستند

در مناطق جنگلی زاگرس، زیستگاه سنجاب ایرانی (گونه ای منحصربه فرد از حیات وحش ایران که در حال حاضر جمعیتش بشدت رو به کاهش است)، بکرات دیده شده، افراد متخلف درختان بلوط را آتش زده اند تا سنجاب ها را از لانه ها فراری دهند و نوزادان بدون دفاعشان را برای فروش در بازارهای غیرقانونی از زیستگاه اصلی جدا کنند.

متاسفانه سنجاب های بلوچی از این قاعده مستثنا نیستند، اما اغلب خریداران غافل هستند که همین سنجاب های بانمک و دوست داشتنی کوچک بعد از مدتی به دردسر تبدیل خواهند شد، چرا که یک سنجاب پرانرژی به راحتی با شما کنار نخواهد آمد. این حیوان براساس غریزه نمی تواند برای تامین غذا یا حتی امنیت وابسته به کسی باشد. در نتیجه خریداران پس از چند ماه به مشکل برمی خورند و درصدد چاره برمی آیند. یک مشکل اساسی رهاسازی آنهاست.

شواهد امر حاکی است که رهاسازی سنجاب های ایرانی و بلوچی توسط افراد غیرمتخصص و ناآگاه در استان های تهران و البرز که زیستگاه اصلی این گونه خاص نیستند، سبب شده که محدوده مذکور با چالشی زیست محیطی مواجه شود که نتیجه آن، آسیب به مزارع و خصوصا باغ های منطقه بوده است.

سمندر امپراتور به هیچ وجه حیوان خانگی نیست

سمندر کوهستانی لرستان و ماهی زینتی سیچلاید ایرانی، ازجمله گونه های بومی کشور ما هستند که خرید و فروش آنها مهم‌ترین چالش بقایشان است. سمندر کوهستانی لرستان یا سمندر امپراتور، دوزیست دم دار فوق العاده خوش آب و رنگ و در معرض خطر انقراض است که هر سال بخصوص در ایام پایانی سال به صورت گسترده از زیستگاه اصلی اش یعنی سرشاخه های رودخانه ای بخش های کوچکی از استان های خوزستان و لرستان جدا و در شهرهای بزرگ خرید و فروش می شود.

یکی از دلایل اصلی تلف شدن این حیوان در اسارت، تبعیت از رژیم غذایی خاص و وابستگی شدید آن به زیستگاهش است. ماهی سیچلاید ایرانی یک گونه بومی آب های داخلی استان هرمزگان (رودخانه های مهران، سرزه و رسول حدفاصل منطقه چهاربرکه و تنگه والان) است که با وجود قابلیت نگهداری در اسارت و آکواریوم به واسطه آسیب پذیربودن جمعیت و بومی بودن به هیچ وجه حیوان خانگی به حساب نمی آید.


بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، از میان حدود ۱۷۰۰ عامل بیماریزا، ‌۸۳۲ عامل از طریق حیوان ها به انسان منتقل می‌شود.

بیماری‌های مشترک بین حیوان ها و انسان باید قابل پیشگیری و کنترل باشد و گرنه می تواند عواقب غیر قابل جبرانی داشته باشد. مثلا اخیرا یک نوع میمون به نام رزوس در کشور فروخته می شود که حیوان بومی و خیابانی در پاکستان و هند است. بیماری مشترک این حیوان و انسان، اساسا غیرقابل پیشگیری است زیرا ممکن است بیماری میمون در خود حیوان فاقد علامت باشد ولی سرایت آن، باعث مرگ انسان می شود.

همچنین جوندگانی مانند موش‌ها، خرگوش، همس‌تر (جانوری شبیه موش) ‌ و راسو نیز می توانند بیماری سالمونلا و ویروس لنفوسیتیک کریومننژیتیس را منتقل کنند. این بیماری می‌تواند باعث سردرد، تب، استفراغ و گلودرد شود. همچنین تورم اعصاب در این بیماری منجر به کرختی و بی‌حسی در بازو‌ها یا پا‌ها شده و تورم مغز (آنسفالیت) نیز موجب مشکل‌های یادگیری، گیجی و زوال عقل می‌شود. در زنان باردار نیز می‌تواند منجر به سقط جنین یا آسیب به آن شود.

ماهی‌ها و دوزیستانی مانند قورباغه و وزغ نیز که در آب زندگی می‌کنند، می‌توانند باکتری‌هایی را که باعث بیماری در افراد می‌شوند، منتقل کنند، از جمله عفونت سالمونلایی می‌‌تواند از آب آکواریوم‌ها انتقال پیدا کند.

اگرچه بیماری‌هایی که با لمس یا نگهداری پرندگان به وجود می‌آیند نادرند اما انواع پرندگان نیز می‌توانند میکروب‌هایی را به انسان انتقال دهند. به عنوان مثال، جوجه‌ها و اردک‌ها می‌توانند باکتری سالمونلا را انتقال دهند. همچنین انواع طوطی‌ها، باکتری کلامیدیاسی‌تاچی را انتقال می‌دهند که عامل ایجاد بیماری سیتاکوزیس است. همچنین نوعی بیماری انگلی موسوم به کریپتوکوکوزیس می‌تواند از طریق فضولات کبوتر‌ها انتقال یابد که باعث عفونت‌های ریوی و زخم‌های پوستی می‌شود.

توکسوپلاسموز نیز یکی از بیماری‌های منتقل‌شونده توسط گربه‌هاست که از انگلی موسوم به توکسوپلاسمیلا و از طریق مدفوع حیوان انتقال می‌یابد. بیماران تحت مداوای سرطان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مستعد ابتلا به این بیماری هستند. توکسوپلاسموز در زنان باردار می‌تواند منجر به سقط جنین شود. عفونت پلیگ (پرسینیاپستیس)، عفونت باکتریایی دیگری است که می‌تواند از طریق گزیدن کک، از حیوان های مانند گربه و جوندگان به انسان منتقل شود. علایمی مانند تب، لرز، ضعف، تورم و درد غدد لنفاوی و نیز عفونت ریه‌ها در این بیماری آشکار می‌شود. عفونت می‌تواند به سایر بخش‌های بدن نیز برسد و چنانچه بیماری بلافاصله درمان نشود، ممکن است منجر به مرگ شود.

عامل بیماری دیگری که از طریق خراشیدگی‌ها و گازگرفتگی‌های گربه انتقال می‌یابد، بروتونلاهنسلا نامیده می‌شود که بیماری CSD را ایجاد می‌کند که باعث تورم غدد لنفاوی، تب، سردرد، بی‌اشتهایی، بیماری‌های کبدی و زخم‌های پوستی می‌شود.

عفونت ناشی از کوکسیلا برنتی (تب کیو)‌ نیز بیماری باکتریایی دیگری است که از طریق گربه‌ها انتقال می‌یابد. همانند سگ‌ها، بیماری‌های باکتریایی از قبیل عفونت ناشی از کمپیلوباک‌تر، کریپتوسپوریدیوم ریدیوزیس، دیپلیدیوم، لپتوسپیروزیس، بیماری ویروسی هاری و بیماری انگلی ناشی از کرم‌های قلابدار و کرم‌های حلقوی نیز می‌تواند از طریق گربه‌ها به انسان منتقل شود.

کمپیلوباک‌تر یکی از باکتری‌هایی است که از طریق مدفوع سگ‌ها انتقال می‌یابد و می‌تواند باعث عفونت دستگاه گوارش و عوارضی مانند اسهال، اسهال خونی، ‌ تب، دردهای شکمی، تهوع، استفراغ و در موارد نادر نوعی بیماری در سیستم عصبی شود.

لپتوسپیرا نیز باکتری دیگری است که عامل بیماری لپتوسپیروز است و انتقال آن از سگ‌ها به انسان می‌تواند علایمی شبیه به آنفلوآنزا ازجمله تب ناگهانی، سردرد شدید، قرمزی چشم‌ها، دردهای عضلانی، خستگی، تهوع و گاهی لکه‌های قرمزرنگ روی پوست ایجاد کند که معمولا پس از ۱۳ تا ۱۴ روز دوره نهفته آشکار می‌شوند. این بیماری در موارد حاد می‌تواند باعث نارسایی کبد و کلیه و حتی مرگ شود. باکتری دیگری موسوم به کریپتو سپوریدیوم ریدیوزیس که اغلب از طریق بچه سگ‌ها منتقل می‌شود، علایمی مانند کمپیلوباک‌تر ایجاد می‌کند.

همچنین لیشمانی، نوعی بیماری انگلی است که می‌تواند از برخی حیوان ها، از جمله سگ‌ها به انسان منتقل شود و پوست یا اندام‌های داخلی را درگیر کند. عوارض نوع پوستی آن به صورت زخم‌هایی ظاهر می‌شود که ممکن است دردناک یا بدون درد و همراه با غده‌هایی متورم باشند. در نوع دیگر لیشمانی، اندام‌های داخلی مانند طحال و کبد متورم می‌شوند، چنانچه این فرم از بیماری درمان نشود، می‌تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به مرگ شود.