اهداء عضو از پدیدههایی است که در قرن بیستم با پیشرفت علم پزشکی از رویا به واقعیت پیوست. اهدا عضو امروز میتواند زندگی را به بیماری که از نارسائی عضو رنج میبرد، برگرداند و به وی جان تازهای ببخشد. بنابراين اهدا عضو در جوامع بشری از ارزش بالایي برخوردار است. بهطوریکه بسیاری از حتی رهبران مذهبی در قداست و کرامت آن سخن راندهاند.
شفا آنلاین>سلامت>یادداشت >علم پزشکی از علومی است که در طول تاریخ همواره از نفوذ و اعتبار بالایی برخوردار بوده است. ولی علت این امر چیست؟ علت آن شايد در قداست انسان در تمامی عقاید و مذاهب باشد. بهعنوان مثال در قرآن حیات امری قدسی است. خداوند به انسان قسم میخورد (شمس7) و یا نجات جان انسان چونان نجات کل بشریت است (مائده32).
به گزارش شفا آنلاین،دکتررضا سعیدی ،جراح پیوند دریادداشت ارسالی به شفاآنلاین نوشته است:
اهداء عضو از پدیدههایی است که در قرن بیستم با پیشرفت علم پزشکی از رویا به واقعیت پیوست. اهدا عضو امروز میتواند زندگی را به بیماری که از نارسائی عضو رنج میبرد، برگرداند و به وی جان تازهای ببخشد. بنابراين اهدا عضو در جوامع بشری از ارزش بالایي برخوردار است. بهطوریکه بسیاری از حتی رهبران مذهبی در قداست و کرامت آن سخن راندهاند.
فرد اهداکننده عضو از کرامت بالایی برخوردار است. و با این عمل زندگی را به انسان دیگری بازمیگرداند. در اعتقادات ما، انسان و زندگی امری است والا. بنابراين اهدا عضو باید با کرامت و ارزشهای والای انسان همراه باشد، ولی متاسفانه در کشور ما اینطور نیست. در کشور ما در دهههای گذشته، اهدا عضو با پاداش مادی همراه شده است.
ایران تنها کشوی در دنیاست که فرد اهداکننده مجاز است از لحاظ قانونی پول دریافت کند و یا به اصطلاح عضو خود را «بفروشد». این امر متأسفانه باعث شده که در جامعه کرامت انساني اهدا عضو کاهش یابد. بهطوریکه اهدا عضو و دریافت وجه مالی به یکی از آسیبهای اجتماعی تبدیل شده است. برای بسیاری این امر حتی نمادی از فقر در جامعه ما است، بهطوریکه اگر کسی از لحاظ مالی مستاصل شد یک راه آن به اصطلاح فروش عضو است.واقعیت این است که مطالعات متعدد در ایران انسان نشان داده است کسانی که اقدام به اهدا کلیه خود میکنند عمدتا انگیزه مالی دارند و انگیزه انساندوستانه در عمل آن کمرنگتر است. ولی باید توجه داشت این فرد با وجود دریافت وجه مالی، در نهایت جان فردی را نجات داده است. فرد بیمار با بازیافتن سلامت خود به آغوش خانواده و جامعه بازمیگردد. ما چطور میتوانیم برکات این امر را با وجهی که وی دریافت کرده است، مقایسه کنیم. آیا میتوان بر این فعل فرد اهداکننده قیمتی گذاشت؟بشر با تمامی پیشرفتهایش حتی قادر به ساختن سلولی از آن عضو نیست چه برسد به خود عضو. درست است که فرد اهداکننده در کشور ما عمدتا مسائل مالی را در نظر دارند، ولی باید توجه داشت که این فرد میتواند به کارهای دیگر نیز روی آورد تا نیاز مالی خود را برطرف کند، ولی اهدا عضو و کمک به همنوع را انتخاب کرده است. این خود بسیار باارزش است و جامعه باید قدرشناس این فرد باشد. ولی متأسفانه اکنون جامعه ما با این دید به این فعل نگاه نمیکند. امروز فرد اهداکننده برای اهدا عضو خود احساس غرور نمیکند. این نگاهی است که باید در جامعه ما به همت پزشکان، نخبگان پیوند اعضا(Organ transplants) و افراد جامعه تغییر کند. بسیاری از افراد اهداکننده عضو در جامعه ما حتی از لحاظ پزشکی قابل پیگیری نیستند چون آدرس و تلفن نادرست به مراکز پیوند ارائه دادهاند و حتی برای پیگیریهای بعد از اهدا عضو مراجعه نمیکنند. درکشور ما در طي دهههای اخیر بیش از 40 هزار پیوند کلیه انجام شده است که عمده آن از دهنده زنده بوده است. این افراد جمعیتی در سایه هستند. باید همت کرد و مجددا کرامت را به اهدا عضو بازگرداند.خوشبختانه در کشور ما با توجه به رشد فرهنگ اهدا عضو از جسد نیاز به اهدا عضو از فرد زنده کاهش یافته است. بهطوریکه در حالحاضر بیش از 50 درصد پیوندهای کلیه از جسد است. ولی باید توجه داشت که هنوز در کشور ما و حتی دنیا، پیوند از دهنده زنده روش مهمی برای کمک به بیماران نیازمند است. جامعه ما نیاز دارد تغییراتی در سیستم پیوند از دهنده زنده صورت دهد تا مجددا کرامت انسانی به این امر انساندوستانه بازگردد. بسیاری از نخبگان پیوند در کشور معتقدند که این سیستم نیاز به اصلاح دارد. قطعا هرگونه اصلاح در این سیستم باید با حفظ و احترام به کرامت انسان صورت گیرد.مسئله اهدا عضو از فرد زنده هرچندگاهي به علل مختلف در سطح مطبوعات توسط افراد مختلف مطرح ميشود. ولي واقعيت اين است كه هنوز جامعه ما نتوانسته بهطور عملي و با رعايت اصول علمي و اخلاقي اين امر را حل كند. نظام پيوند كليه(Kidney transplantation) از فرد زنده كه به نام «مدل ايراني پيوند كليه» مطرح شده است قطعا نكات مثبت زيادي نيز دارد. ولي قطعا در زمينه اهداكننده عضو نتوانسته بسيار شايسته كرامت آنان را حفظ كند. اين نظام شايد در دهههاي گذشته به علت مشكلات خاص كشور نظير نبودن امكانات دياليز يا پيوند از جسد مفيد بوده، ولي اكنون نياز به بازنگري و بهينهسازي دارد. جامعه ما به كمك نخبگان علم پيوند و سياستگذاران حيطه بهداشت و درمان بايد در اين امر قدم بگذارد. اين امر نياز به در نظر گرفتن نيازهاي روز جامعه دارد تا بتوان كرامت انساني را به اهدا عضو از فرد زنده بازگرداند. به اميد روزي كه جامعه ما دوباره به اهدا عضو از فرد زنده به صورت امري مقدس و والا نگاه كند. اين امر قطعا شدني است، ولي نياز به همت ما دارد كه ليس للانسان الا ما سعي (نجم، 39).رضا سعیدی فیروزآبادی
جراح پیوند
عضو هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی تهران