تولید ملی داروهای ضد سرطان را باور کنیم یا واردات همان داروها؟!

شفا آنلاین>یادداشت وارده >در شرایطی که چند سالی  است به همت محققان و متخصصان داخلی  از تولید برخی داروهای مهم و پرمصرف ضدسرطان  که سهم عمده ای درخروج ارز ازکشور  دارند میگذرد، شاهد فهرست بلندبالایی از شرکتهای وارد کننده دارای مجوز واردات همان اقلام دارویی هستیم.

چند سال پیش وزیر بهداشت دولت دهم از تولید 9 داروی وارداتی به کشور و صرفه جویی زیاد ارزی خبر داد. " این عنوان خبری در خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(ایرنا: 80736466   کد خبر)منتشر شده به تاریخ 23 تیرماه 1392 است".

در متن این خبر آمده است :" دکترˈمحمدحسن طریقت منفرد وزیربهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت در این خصوص گفت: با تولید و بهره برداری از 12ماده موثره تولید دارو که برای واردات 9 قلم از آن 200 میلیارد تومان هزینه می شد،صرفه جویی ارزی زیادی عاید کشور شد.  

وی درمراسم رونمایی از سه طرح کلان ملی فناوری و نوآوری معاونت علمی و فناوری و 12داروی شیمیایی که با حضور محمود احمدی نژاد رئیس جمهور تشکیل شد، افزود: این 9 قلم دارو که هزینه واردات آن معادل 200 میلیارد تومان بود تنها با 2 میلیارد تومان سرمایه گذاری در بخش پژوهش در داخل تولید شده است.

در این مراسم که در پارک فناوری پردیس بومهن برگزار شد تعداد 12 ماده موثره دارویی در زمینه بیماری های صعب العلاج و سرطان، خط تولید واکسن آنفولانزای فصلی با تولید 100 هزار دوز واکسن در فاز اول و هفت دستگاه لیزر و مانیتورهای پزشکی به بهره برداری رسید.

بنابه این گزارش، کپسیتابین  Capecitabine برای درمان سرطان کولورکتال متاستاتیک و درمان سرطان سینه متاستاتیک، جم سیتابین Gemcitabine برای درمان سرطان ریه، تومور پانکراس،مثانه و سرطان سینه، سیتارابین  Cytarabine برای درمان لوسمی حاد میلوسیتی، لوسمی حاد لنفوسیتی، لوسمی مزمن لنفوسیتی و درمان ترکیبی لنفوم غیرهوچکینی در بچه ها و لوسمی مننژیال، سونیتینیب Sunitinib برای درمان سرطان های RCC و GIST، بورتزومیب Bortezomib ، ارلوتنیب Erlotinib برای درمان سرطان های ریه، کولورکتالو پانکراس، ورینستات Vorinostat مهار کننده هیستون داستیلاز برای درمان بیماری پوستی CTCL، دوسه تاکسل Docetaxel برای درمان سرطان سینه، تخمدان، پروستات، ایماتینیب Imatinib برای درمان سرطان خون لوسمی و CML، ایرینوتکان Irinotecan برای درمان سرطان کولون، کترورلیکس Cetrorelix آنتاگونیست برای درمان نازایی و وارفارین Warfarin ضد انعقاد خون از جمله مواد موثره دارویی هستند که تولید آنها در داخل آغاز شده است.

شایان ذکر است تولید کننده  داخلی  که با تولید دارو از مواد اولیه خارجی مشمول پرداخت هزینه ها و حقوق گمرکی قابل توجه نیز میباشد، این احتمال برایش وجود دارد که از گردونه رقابت با تولید کننده خارجی و برند اصلی جا بماند.

 اما امروز...

بر اساس  فهرست و گزارش سال 1395 تولید/واردات،  مجوز واردات  داروی ضد سرطان "ارلوتینیب" که برای درمان سرطان های ریه، کولورکتال و پانکراس کاربرد دارد و در کشور قا بل تولید بوده و اکنون نیز تولید میشود به تعداد قابل توجهی از شرکتهای وارداتی داده شده است. در این فهرست اختصاصی، نام  دو شرکت مهم و بزرگ که تولید کننده های صاحبنام هستند در کنار شرکتهای متعدد وارداتی  به چشم میخورد.

این فهرست نشان میدهد به عنوان مثال به ازاءهر تولید کننده داخلی "ارلوتینیب" بالغ بر 10شرکت وارد کننده، مجوز واردات گرفته اند.

در خصوص داروی "جمسیتابین"  برای درمان سرطان ریه، تومور پانکراس، مثانه و سرطان سینه نیز به همین ترتیب به ازاء تولیدکننده داخلی برای دو دوز مختلف ، حدود 20 شرکت وارد کننده مجوز گرفته اند.

متاسفانه این روند در خصوص داروی "کپسیتابین"، "مبترا"، "اگزالی پلاتین"، "پکلی تکسل"، "ایماتینیب"، "زلودا"... و بسیاری از اقلام داروهای ضد سرطان  که  در زمره افتخارات تولید ملی قرار دارند نیز صدق میکند.

بی شک اگرچه تولید دغدغه های مختلف دارد اما شادکامی  اشتغال زایی، امکان صادرات و  در آمدزایی را نیز به دنبال خواهد داشت.

تولیدکننده داخلی زمانی که مجوز تولید و پروانه بهره برداری خط تولید هر دارو را کسب میکند، یعنی بر اساس اصول بین المللی و داروسازی ملی قادر به تولید آن دارو ورفع نیاز  بیماران است.

بقیه این روند نیاز به مدیریت تولید مطابق سفارش مصرف کننده و تخمین بازار مصرف کشور دارد که این مهم در اختیار سازمان غذا و دارو است. سیاستگذاری و اتخاذ اختیارات  لازم در تولید فقط با هدایت سازمان غذا و دارو، ارزیابی توان و افزایش تولید و برقراری بالانس و تعادل میان تولید کننده، وارد کننده و مصرف کننده است که مدیریت را به سوی حمایت و شکوفایی تولید کننده داخلی سوق میدهد.

دکتر دیناروند رییس پیشین سازمان غذا و دارو، دو هفته پیش از پایان مدیریت خود در پاسخ به این پرسش که چرا تصمیم گیری ها بدین ترتیب است، گفت:  توان تولیدی داروهایی که مجوز واردات نمونه های خارجی آن صادر شده ولی تولید کننده آن نیز در کشور وجود دارد، کمتر از 30درصد رفع نیاز کشور است لذا سازمان غذا و دارو مجبور به صدور مجوزهای متعدد واردات شده است..!

اما این در شرایطی است که بر اساس دستور العمل اقتصاد مقاومتی" اگر دارویی در کشور تولید شده و امکان تولید آن نیز برقرار است، فقط برای واردات 5درصد نیاز کشور باید مجوز واردات به شرکتهای وارداتی و یا تولید کننده خارجی برند اصلی داده شود".

پرسشی مطرح است؛ وقتی تولید کننده ایرانی داروی ضد سرطان، فضا و خط تولید همگام با استانداردهای جهانی را در اختیار داشته و قادر به تولید انواع داروها میباشد، صدور مجوزهای متعدد برای وارد کنندگان که سود سرشاری کسب خواهند کرد همچنین از سوی دیگر دریافت مالیات و وجود تعرفه های گمرکی واردات مواد اولیه دارویی  چرا باید اهرم فشار و سد راه تولید کننده داخلی باشد؟

ای کاش جویا شویم که چرا نباید برای افزایش حجم تولید داخل و رفع نیاز کامل، ابزارهای حمایتی و مدیریتی کلان تقویت و تشدید شود؟ شاید نگرانی و بی اعتمادی به کیفیت تولید داروهای ایرانی ضد سرطان و ناآگاهی از اثربخشی قطعی و بالینی آن مهمترین مانع حمایت از پیشرفت تولید در این مسیر است...!

مگر استقلال و پویایی صنعت، اشتغالزایی و گردش اقتصادی کشور با هدف رفع نیاز داخلی و ایجاد فضای رقابتی و صادرات، مهمترین اهداف اقتصاد مقاومتی  در راستای بیانات مقام معظم رهبری نیست؟

در این میان مدیران کلان باید علاوه بر حفظ منافع بیماران و تامین به موقع داروهای حیاتی آنان، نکاتی چون تشویق تولید کنندگان و ارائه خط مشی تولید بر حسب نیاز و بازار به منظور برقراری تعادل در عرضه و تقاضا را سرلوحه برنامه های خود قرار دهند تا اینکه در حجم بالا مجوز واردات داروهای مختلف، صادر کنند... .

امید میرود با روی کار آمدن رییس جدید سازمان غذا و دارو که اعتقاد خاصی بر مصرف غذا مقدم بر دارو دارد، سیاستگذاری های مناسبی در خصوص تامین یا تولید داروهای پرکیفیت داخلی نیز اتخاذ شود.  

 رضا حسینمردی
 خبرنگار حوزه سلامت