سرطان سالمندان، از تشخیص تا درمان

شفا آنلاین:بیماری‌های بدخیم با افزایش سن، شیوع بیشتری پیدا می‌کنند. کنترل این بیماری‌ها با داشتن اطلاعاتی ساده امکان‌پذیر است. شناختن علائم بیماری می‌تواند سالمندان را به‌سرعت به سوی درمان سوق دهد. هر چقدر بیماری زودتر تشخیص داده شود، طول عمر نیز بیشتر خواهد شد.


به گزارش شفا آنلاین: بالا رفتن کیفیت زندگی<Rising quality of life> و مراقبت‌های بهداشتی باعث شده جمعیت سالمندان کشورمان در حال افزایش باشد. گرچه بیشتر سالمندان دست‌کم به یک بیماری زمینه‌ای مبتلا هستند و با علم امروزی و داروها و مراقبت‌ها، بیماری کنترل می‌شود ولی نباید فراموش کرد که بیماری‌های بدخیم هم با افزایش سن شیوع بیشتری پیدا می‌کنند. کنترل این بیماری‌ها با داشتن اطلاعاتی ساده امکان‌پذیر است. شناختن علائم بیماری می‌تواند سالمندان را به‌سرعت به سوی درمان سوق دهد. هر چقدر بیماری زودتر تشخیص داده شود، طول عمر نیز بیشتر خواهد شد.
 
در این مطلب به بدخیمی‌های سروگردن و علائم آن میپردازیم که سالمندان یا اطرافیان باید به آن توجه داشته باشند. شیوع بدخیمی‌های سروگردن در مردان 5 درصد و در زنان 3 درصد است. بدخیمی‌های سروگردن در پوست، چشم، حفره دهان، زبان، تیروئید، حلق و... دیده می‌شود. نباید فراموش کنیم که گرچه ژنتیک در بروز بدخیمی در هر سنی نقش مهمی ایفا می‌کند ولی عواملی هستند که احتمال بروز بدخیمی‌های سروگردن را افزایش می‌دهند بنابراین از همان دوران جوانی افراد باید به فکر دوران سالمندی باشند و از عوامل مستعدکننده بدخیمی در دوران سالمندی دوری کنند.
 
سابقه خانوادگی، نژاد، آلودگی هوا، پارازیت‌ها، اشعه آفتاب، تماس با فلزات سنگین، تماس طولانی‌مدت با چوب و تراشه‌های آن، بعضی از مشاغل پرخطر، سوء‌تغذیه و کاهش قدرت ضعف سیستم ایمنی، استرس، مصرف موادمخدر، سیگار، قرار گرفتن در معرض اشعه به‌دلیل بیماری قبلی، کم‌خونی طول کشیده و... عوامل مهمی هستند که می‌توان ردپای آنها را در بیشتر مبتلایان به بدخیمی‌های سروگردن پیدا کرد. بدخیمی‌های سروگردن شایع که در سالمندان دیده می‌شوند، از این قرارند.
 
سرطان سالمندان از تشخیص تا درمان
 
سرطان تیروئید

نوعی از سرطان تیروئید به نام آناپلاستیک وجود دارد که در سنین بالا شایع است. البته سرطان تیروئید در سنین پایین هم دیده می‌شود.

سرطان پوست

سرطان پوست نیز در سالمندان بیشتر دیده می‌شود. ضایعاتی که بیش از 2 هفته روی پوست باقی بماند، خال‌هایی که ناگهان تغییر شکل می‌دهند، زخم‌های خونریزی‌دهنده (به‌مدت بیشتر از 3 هفته)، می‌توانند علامت ابتلای سالمند به سرطان پوست باشند. البته سرطان پوست در هر نقطه‌ای از بدن ممکن است دیده شود ولی بسیاری از ضایعات در ناحیه سروگردن ایجاد می‌شوند چون این ناحیه از بدن بیشتر در معرض اشعه آفتاب است. بعضی از سلول‌های بدخیم، مدت زیادی در لایه رویی پوست باقی می‌مانند و در صورت درمان نشدن به لایه‌های زیرین سرایت می‌کنند. به همین دلیل بر تشخیص زودرس ضایعات بدخیم تاکید می‌شود. ملانوما بدخیم‌ترین نوع سرطان است که اگر زود تشخیص داده شود، قابل‌درمان است در غیر این صورت به‌سرعت در بدن گسترش خواهد یافت.

سرطان حنجره

این نوع از سرطان تقریبا در خانم‌ها دیده نمی‌شود، اگر هم دیده شود خطرناک نیست و به راحتی درمان و ریشه‌کن می‌شود. این سرطان در آقایان شایع است. گرچه در سنین بعد از 40 سالگی بروز می‌کند ولی مراجعان به طورعمده سالمندان هستند. این سرطان ارتباط مستقیمی با مصرف الکل، سیگار و تریاک دارد. علامت شایع بیماری خشونت و گرفتگی صداست. گرفتگی و خشونت صدا با آب خوردن یا استراحت دادن به حنجره برطرف نمی‌شود. اغلب بیماران فکر می‌کنند توده‌ای در گلو وجود دارد که هنگام بلع مشکل‎‌ساز است. گاهی سفتی در گردن، مشکلات تنفسی، احساس درد و کاهش وزن نیز در بیماران دیده می‌شود.

البته سرطان حنجره همیشه با علامت گرفتگی صدا ظاهر نمی‌شود چون همه تومورها روی تارهای صوتی نیستند و ممکن است در قسمت انتهایی حنجره باشند و باعث تنگی نفس بیمار شوند.
 
اگر علائم بیش از دو هفته طول بکشد، حتما باید حنجره به‌وسیله پزشک معاینه شود. اگر سرطان حنجره در تارهای صوتی باشد، خیلی زود تشخیص داده می‌شود.

سرطان داخل دهان

احتمال سرطان غدد بزاقی نیز با افزایش سن بیشتر می‎شود. بدخیمی در این غدد با توده مشخص می‌شود. بیمار احساس می‌کند داخل دهان، بناگوش یا زیر فک‌اش توده‌ای ایجاد شده است. نوع دیگر از سرطان دهان که در سنین بالا دیده می‌شد ولی امروزه در جوانان نیز شایع شده، زخم‌های روی زبان یا داخل مخاط دهان است که بعد از نمونه‌برداری بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن معلوم می‌شود. این زخم‌ها باید به‌ سرعت درمان شوند چون سلول‌های بدخیم می‌توانند به نقاط مختلف بدن دست‌اندازی کنند. زخم‌های داخل دهان نیز ارتباط زیادی با مصرف سیگار و قلیان دارند. افرادی که عادت دارند سیگار را از وارونه می‌جوند خیلی بیشتر در معرض خطر سرطان لب و مخاط و زبان قرار می‌گیرند.

سرطان بینی و سینوس

سرطان بینی و سینوس زیاد شایع نیست ولی مبتلایان به آن نیز اغلب سالمندان هستند. شایع‌ترین علامت، گرفتگی بینی است که به‌علت بزرگ شدن توده ایجاد می‌شود. ترشح چرکی و خونی از بینی و بوی بد از علائم دیگر هستند. بعضی از ضایعات در ابتدا ماهیت خوش‌خیم دارند ولی بعد از مدتی ممکن است تغییر ماهیت داده و بدخیم شوند بنابراین با مشاهده چنین ضایعاتی در ناحیه بینی یا سینوس سالمند، بهتر است توده با جراحی خارج شود. گرفتگی بینی که معمولا بدون سابقه قبلی و بدون سرماخوردگی ایجاد شده است نیز باید تا 2 هفته برطرف شود در غیر این صورت به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد. سرطان‌های بینی و سینوس بیشتر در افرادی دیده می‌شود که در طول عمر خود زمان زیادی با صنایع چوب و مواد شیمیایی سروکار داشتند.

تومورها در گوش

بدخیمی‌های گوش ممکن است در لاله گوش به‌صورت سرطان‌های پوستی بروز کند ولی داخل گوش هم ممکن است تومورهایی ایجاد شود. این تومورها نیز در سالمندان بیشتر دیده می‌شود. تومور ممکن است در قسمت گوش میانی یا داخلی ایجاد شود که با سنگینی، وزوز و پری گوش نمایان می‌شود. البته از آنجا که سالمندی با سنگینی گوش همراه است، ممکن است در ابتدا این نشانه گوش نادیده گرفته شود ولی کاهش شنوایی در بیماران فزاینده است و بیمار به‌تدریج متوجه تغییر غیرعادی در کاهش شنوایی خود می‌شود. نکته مهم دیگر این است که سالمندان کاهش شنوایی دوطرفه دارند ولی تومور در یک طرف ایجاد می‌شود و فرد متوجه می‌شود که دو گوش در دریافت صدا تفاوت دارند. همچنین گاهی تومورهای داخل گوش مشکلات تعادلی هم ایجاد می‌کنند.

توده‌های لنفاوی سروگردن

بزرگ شدن توده‌های لنفاوی به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد ولی از نظر بدخیمی سرطان خون و سرطان غدد لنفاوی باعث بزرگی این غدد می‌شود. بزرگی غدد ممکن است در همه جای بدن از قبیل کشاله‌ران، زیربغل و سروگردن اتفاق بیفتد. بعضی از سرطان‌های خون و لنف در سالمندی دیده می‌شود. لنفوم‌ها در سن پایین و بالا دیده می‌شود ولی شیوع آن با افزایش سن بیشتر می‌شود. بیماران مبتلا به بدخیمی‌های خون یا لنف علائمی مانند ضعف، کم‌اشتهایی، کاهش وزن، تعریق شبانه و... دارند.

... و اما درمان

در صورتی که بیماری در مراحل اولیه باشد، بهترین درمان جراحی است. با جراحی می‌توان توده را خارج کرد و بدین‌وسیله بیماری ریشه‌کن می‌شود. روش‌های دیگر، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی است که با تشخیص پزشک استفاده می‌شود. گاهی خانواده‌ها به دلایلی راضی نیستند سالمند تحت عمل جراحی قرار گیرد اما باید توجه کرد سالمندانی که بیماری زمینه‌ای خاصی ندارند یا بیماری‌شان کنترل شده است، می‌توانند تحت عمل جراحی قرار گیرند و نتایج خوبی هم به‌دست می‌آید.

در بعضی از بیماری‌ها مانند بیماری‌های ریوی، پستان و روده و ... تست‌های تشخیصی وجود دارد که بعد از یک سن خاص می‌توان به افراد توصیه کرد انجام دهند تا بیماری‌شان زودهنگام تشخیص داده شود ولی در بیماری‌های سروگردن آزمایش و تست تشخیصی خاصی وجود ندارد تا بتوان بیماری‌های مربوط به این ناحیه را زودتر تشخیص داد. البته با اطلاعات بیشتر و معرفی بیماری‌ها به مردم می‌توان سطح آگاهی را بالا برد تا با دیدن تغییرات و علائم مشکوک در ناحیه سروگردن بیمار زودتر به پزشک مراجعه کند.

سالمندانی که زندگی ناسالمی داشته‌اند هم باید تا جایی که می‌توانند زندگی خود را سالم‌تر کنند گرچه تغییر عادات در این سن دشوار است ولی غیرممکن نیست.سلامت
 
دکتر ابراهیم رزم‌پا*:*فوق‌تخصص جراحی سروگردن، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران