درس های انتخابات الکترونیکی نظام پزشکی

به گزارش شفاآنلاین ،دراین یادداشت آمده است :روز دوشنبه مورخ 26 تیر 1396 ساعت 16 الی 18، به دعوت ریاست محترم هیات اجرایی انتخابات نظام پزشکی شهر تهران، به اتفاق کاندیداهای نظام پزشکی شهر تهران در جلسه ای توجیهی شرکت کردم تا با نحوه برگزاری انتخابات آشنا شوم. در این جلسه مسوولین نظارت و اجرایی توضیحاتی بسیار جامع به همراه پاورپوینت و توضیحات شفاهی ارایه کردند و مفصلاً عنوان کردند که چگونه این بار، برای برگزاری انتخابات از فنآوری های روزآمد اطلاعات استفاده خواهد شد. در آن جلسه، اینجانب و تعدادی از سایر کاندیدا های، سوالاتی را مطرح نمودند اما شاید برخی از پاسخ ها نتوانست این جانب را چندان که باید و شاید اقناع کند.
همین موضوع و نیز برخی از مشکلات پیش آمده در انتخابات نظام پزشکی مرا به تفکر بیشتر وا داشت تا به ارتقای مکانیسم برگزاری و ایرادات احتمالی این دوره بیشتر فکر کنم. شاید لازم به تکرار نباشد که در روز رای گیری و ایام منتهی به آن، مشکلاتی در سیستم سامانه احراز هویت و سپس رای گیری الکترونیک ایجاد شد که در نهایت، بر اساس اعلام هیات محترم نظارت در روز 30 تیر، به منظور صیانت بهینه آرا، روش الکترونیک لغو گردید و تنها به روش سنتی بسنده شد؛ امری که برخی اعتراضات را برانگیخته است.
فارغ از همه اظهار نظر های روزهای اخیر و به منظور رفع این مشکلات، از مسوولین محترم هیاتهای نظارت و اجرایی انتخابات و نیز از سایر کاندیداهای عزیز، خواهشمندم سطور زیر را مطالع کنند تا انشالله منجر به رفع مشکلات زمینه ای و امکان استفاده از فنآوری های روزآمد اطلاعات در دوره های آتی گردد. بدیهی است این متن ضمن پاسداشت تلاشهای بی وقفه هیات های اجرایی و نظارت نوشته شده و هدف از آن، ارتقای سیستم است؛ سیستمی که در نهایت بتواند در انتخابات سازمان نظام پزشکی، درخور جایگاه رفیع جامعه پزشکی باشد.
اما به دلیل نقصان اطلاعات نگارنده ناشی از ارایه نشدن کامل کلیه اطلاعات سامانه مورد استفاده، مطالب ذیل تنها با استفاده از مشاهدات عینی و یا در سایر موارد، بر اساس بازخورد گرفتن از همکارانی تهیه شده است که در روز رای گیری و ایام منتهی به آن، با مشکلاتی در سیستم الکترونیک اخذ رای مواجه شده اند. قطعا برای یک تحلیل کامل تر، نیازمند بررسی تیم کارشناسی جامع و کامل تری وجود دارد تا بر اساس آن بتوانیم متوجه شویم:
1- دقیقاً چه نوع روش برای احراز هویت افراد رای دهنده استفاده شده است؟
2- رای دهندگان، هنگام رای دهی، با چه پیغام های خطایی مواجه شده اند؟
3- از چه الگو و روشی برای برگزاری سالم و قابل اعتماد انتخابات استفاده شده است؟
4- از چه متدهایی برای پیشگیری از هر گونه تخلفات احتمالی استفاده شده است؟
5- از چه روشی تخلفات احتمالی قابل ره گیری بوده است؟
6- دلایل انتخاب هر یک از روشهای طراحی این سیستم و ارجحیت آنها نسبت به سایر روشهای جایگزین چه بوده است؟
7- نحوه حفظ محرمانگی آرا به کدام روش بوده است؟
در این خصوص می توان اهم مشکلات احتمالی در سامانه را در چند فصل اصلی تقسیم کرد و پاسخ های احتمالی آنها را هم بدین قرار عنوان نمود:
1- تعداد کلیه پزشکان حائز شرایط رای دادن موجود در سیستم وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی حداکثر حدود 230 هزار الی ٢٥٠ هزار نفر ذکر شده است و اطلاعات آن ها نیز در این پایگاه ها موجود بوده است؛ که مسوولین امر بر اساس گفته های خود، تلاش زیادی برای رفع موارد تکراری از لیست به عمل آورده بودند. لذا این امکان وجود داشت تا احراز هویت افراد مجاز شرکت کننده، از طریق نام کاربری و رمز عبور خاص هر شخص در سیستم رای گیری صورت گیرد تا پس از ورود به سامانه از هر نقطه ای از کشور، پس از دادن رای (بین یک تا ده نفر) و ثبت و خروج از سامانه، امکان ورود مجدد برای رای گیری مسدود و در این صورت، مشکل مربوط به رمزگذاری و رمزگشایی اظهار شده پیشگیری می شد.
2- اگر در دیتا بیس وزارتخانه تمامی اطلاعات رای دهندگان موجود نبود می توانستند مانند سازمان سنجش ابتدا ثبت نام اولیه انجام دهند که با توجه به حجم دیتابیس ها و ظرفیت برنامه نویسی های موجود قابل پیاده سازی بوده است مانند استفاده از دیتا بیس Oracel یا Sql Server و تحت چارجوب برنامه نویسی Visual Studio با زبان c sharp که پس از ثبت نام با اطلاعات ثبت شده در وزارتخانه با یک نوشتن یک سرویس ساده تحت معماری SOA چک میشد و در نهایت افراد تایید شده می توانستند با توجه به نام شهر خود در آن حوزه به کاندید ها رای بدهند.و حتما مشکلات احتمالی آن کمتر از راهکاری فعلی استفاده شده بود.
3- با توجه به تعداد افرادی که می توانستند رای بدهند ،برای جلوگیری از اینکه یک شخص چند بار رای ندهد و بتواند صرفا کاندیدهای آن شهر را ببیند، کد رمزی به تلفن همراه آن شخص ارسال شده ب
ود. به دلیل اعتبار یک ساعته این رمز، رای دهندگان در ورود به سامانه با مشکل رو به رو شدند. بنابر این محدودیت زمانی یک ساعته چندان معقول به نظر نمی رسد و لازم است دلایل این محدودیت به وضوح مشخص گردد و برای دفعات آتی چاره ای اندیشیده شود.
4- حتی در صورت عدم وجود اطلاعات رای دهندگان مجاز، در پایگاه های مذکور، این امکان به سادگی قابل پیاده سازی بود که مانند فرآیندهای مورد استفاده در سازمان سنجش، ابتدا ثبت نام اولیه افراد مجاز متقاضی شرکت در انتخابات، انجام شده و پس از تایید، افراد مجاز می توانستند با توجه به نام شهر خود در آن حوزه به کاندیداها رای بدهند و به احتمال قریب به یقین، مشکلات آن، کمتر از راه کار فعلی می بود.
5- مشکل بعدی در سامانه که از سوی برخی همکاران گزارش شده بود، این بود که پزشکان نمیتوانستند کمتر از ده نفر را انتخاب نمایند و اگر تیم طراح دقت بیشتری می نمود این مورد به سادگی قابل پیشگیری بود.
6- مورد بعدی که در گزارشات برخی همکاران هنگام رای دادن به طور موارد بسیار محدود اشاره شده امکان رای دهی چند باره یک فرد بوده است؛ و اگر احیاناً این مورد درست بوده باشد، نشان میدهد اصول ابتدایی رای گیری الکترونیکی رعایت نشده و لازم است در طراحی چنین سیستمی دقت مضاعف شود.
7- از سوی دیگر طراحی سیستم به نحوی که فرد رای دهنده تنها بتواند کاندیداهای شهر خود را ببیند و یا نتواند برای بار دوم رای دهد و همچنین با هر سرعت اینترنتی امکان رای دهی وجود داشته باشد، با توجه به ساختار شبکه اینترنت کشور، امری چندان پیچیده نبوده است و از لحاظ مسایل فنی چندان دشوار به نظر نمی رسد.
8- در نهایت با توجه به مطالب ذکر شده و با در نظر گرفتن توضیحات مسئولین در خصوص تاکید بر آماده سازی و تهیه سرورهای مناسب برای این فرآیند، بروز مشکلاتی مانند هنگ کردن سیستم به سبب حجم بالای اطلاعات، معقول به نظر نمیرسد.

سرکار خانم مهندس زهرا شاهین؛ کارشناس انفورماتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
اگر موارد مطرح شده اینجانب در همان جلسه ٢٦ تیر ماه بحث و رفع مشکل شده بود شاید امروز خیلی از حواشی مربوط به انتخابات وجود خارجی نداشت.

در تهیه این نوشتار از مساعدت‌های علمی این همکاران استفاده شده است:
شهاب الدین رحمتی زاده؛ استادیار گروه مدیریت فنآوری و مدیریت اطلاعات سلامت، دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
زهرا شاهین؛ کارشناس انفورماتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی