اولین بیهوشی
در یونان قدیم و با استفاده از داروهایی نظیر عصاره خشخاش انجام می گرفت،
اما بیهوشی امروز، از قرن ۱۸ آغاز شد. ابتدا جراحان تلاش می کردند برای
اینکه جراحی خود را با درد کمتری انجام دهند ازسرعت بیشتری استفاده کنند.
برای مثال درصورت انجام عمل جراحی پا و قطع قطعه ای ازآن با سرعت زیاد در
چند ثانیه این کاررا انجام می دادند تا بیماران دچار درد نشوند. اما این
روش گرچه در بسیاری ازموارد با موفقیت همراه نبود بلکه اعمال جراحی
بسیارمحدودی را با این روش می توانستند انجام دهند. می دانید مردم درعهد
باستان برای ایجاد بیهوشی ازمنا بع مختلف نظیر عصاره های خشخاش ویا روش های
فیزیکی نظیر ضربه به سراستفاده می کردند. تا اینکه درسال ۱۸۴۴ یک دندان
پزشک به نام گاردنرتوانست درمقابل صدها پزشک اثر بی دردی ناشی از گاز N2O
را به نمایش بگذارد، بلافاصله دوسال بعد اثرهوشبری گازاتر توسط مورتون
توضیح داده شد و این سرآغازی بود بر بیهوشی با اتر …
درتاریخ
آمده است که تا قبل از کشف بیهوشی و دربین سالهای ۱۸۳۱ تا ۱۸۴۶ میلادی
تعداد اعمال جراحی غیراورژانس در بیمارستان ماساچوست به زحمت به یک مورد
درماه میرسید ولی با سلسله کشفیاتی که عمدتا به اواسط قرن نوزده، یعنی
حدود سالهای ۱۸۴۰ تا ۱۸۶۰ بازمیگردد، امکان دستیابی بشربه ارمغانی
بیبدیل فراهم شد که درسایه آن امکان انجام تهاجمیترین و مهیبترین دخل و
تصرف یک پزشک بر یک انسان یعنی جراحی میسر گردید. هرچند طی هزاران سال
انسان به تجربه سعی کرد راههایی را برای غلبه بر درد و امکان انجام جراحی
پیدا کند که عمدتا براستفاده از مخدرها و یا الکل استوار بود ولی این
شیوهها سه نقص بزرگ داشت:
۱- معمولا به حد کافی ایجاد بیدردی نمیکرد.
۲- اثرات آن قابل پیشبینی و کنترل نبود.
۳- احتمال وقوع عوارض مرگبار به خصوص در صورت افراط در تجویز آنها زیاد بود.
ولی
کشفیات سالهای میانی قرن نوزدهم متفاوت بود وطی آن چند دانشمند به
استفاده ازبرخی گازهای استنشاقی مانند اتر ونیتروس اکسید (نیتروس اکسید با
فرمول شیمیایی N2O یک گاز بی هوشکننده است که امروزه نیز استفاده از آن
دربی هوشی کاملا رایج است) اقدام کردند که جالبترین آن ها درمعرض عموم و
در ۱۶ اکتبر سال ۱۸۴۶ در آمفیتئاتر بیمارستان ماساچوست وابسته به دانشگاه
هاروارد صورت گرفت و طی آن، ویلیام مورتون که یک دندان پزشک بود بیماری را
با اتربی هوش کرد تا جراح غدهای را که درناحیه تحت فکی بیمار قرار داشت،
درآورد. بیدردی وخاموشی بیماربرای حضارکه اکثر آن ها پزشک یا دانشجوی
پزشکی بودند چنان حیرتآوربود که جراح روبه حضار بهتزده مینماید و
میگوید که این کار واقعی بوده و تردستی نیست؛ و بدین سان بی هوشی رسما پا
به عرصه دانش پزشکی نهاد. اخباراین کشف جدید به سرعت منتشر شد و در عرض چند
ماه از آن به عنوان بزرگترین هدیهای که به بشریت دردمند تقدیم شده یاد
کردند. نشریه مردم چاپ لندن در همان سال، این خبر را اینگونه به اطلاع
میرساند: «برای هر قلب تپندهای چهقدر مشعوفکننده است که سال جدید را با
این کشف ناب رقم میزنیم که قدرت متوقف کردن درد را یافتهایم و میتوانیم
بر خاطره اینکه یک عمل جراحی چهقدر میتواند دهشتناک باشد چشم ببندیم… ما
بر درد پیروز شدهایم!»
بدین
سان علم بیهوشی ١٧١ سال قبل متولد میشود، اما داروهای استنشاقی قدیم گاه
عوارض خطرناکی هم نظیرایجاد هیپوکسی (کاهش غلظت اکسیژن در بدن) و یا قابلیت
آتش زایی درمحیط جراحی ایجاد شده که این عوامل منجر به مرگ بیماران وافراد
پیرامون میشد، بیهوشی رسما توسط جان اسنو به عنوان اولین متخصص بیهوشی
تاریخ، درسال ١٨۵٠ به عنوان علمی مستقل و تخصصی پزشکی در دانشگاه های
معتبرجهان پذیرفته شد و توانست به بسیاری از رویاهای بشردرزمینه اعمال
جراحی کوتاه و طولانی نظیرجراحی های شکم و اعضای دیگربدن فائق آید و ازآن
زمان تا کنون امکان تحقق اعمال جراحی مختلف فراهم گردید.
اما
مشکل عمده در زمان قدیم مرگ و میرفراوان بیماران توسط داروهای نظیر اتر و
N2O به علت عوارض ناشناخته این داروها بود ولذامنجر به کشف داروهای جدیدتر
وکم عارضه تردرطی دو قرن اخیرگردید وبا کشف گازهای استنشاقی جدیدترمشتق از
گاز فلور (مانند ایزوفلوران) و داروهای وریدی خواب آور (مانند پوفول)
ومخدروشل کننده های عضلانی، اطبا توانستند به عوارض مرگ آور داروهای قدیمی
ترچیره شوند، به طوری که امروزه با وجود داروهای جدید ونیز درسایه کشف
دستگاه های جدید ماشین بیهوشی و انواع اقسام وسیله های پایش بدن، عوارض به
کمترین میزان خود برسند.سپید
منبع: تاریخچه بیهوشی در ایران و جهان/دکتر محمدمهدی زمانی