افزایش فعالیت پزشکان در مناطق محروم

شفاآنلاین>جامعه پزشکی>در مراکز بیمارستانی و درمانی در مناطق محروم، پزشک متخصص در این مراکز وجود دارد، اما برخی از آنها چندان تمایلی به ادامه فعالیت خود به شکل طولانی‌مدت با این مراکز ندارند.

با بررسی وضعیت معیشتی پزشکان باید گفت که جمعیت قابل توجهی از پزشکان متخصص در کشور بیکارند. با این همه، برخی از آنها حاضر به فعالیت در مناطق محروم نیستند. نبود و کمبود پزشک متخصص و کافی در بسیاری از مناطق محروم به ویژه در روستاها مشکلات فراوانی را برای ساکنان آن مناطق ایجاد کرده است. بر اساس گزارشات منتشرشده از سوی وزارت بهداشت و درمان در سال‌های اخیر به دلیل اجرای طرح تحول سلامت اعزام متخصص به مناطق محروم کشور به تعداد پنج‌هزار و ۷۰ پزشک رسیده است. در راستای اجرای این طرح میزان تخت‌های بیمارستانی 21‌درصد و تخت مراقبت ویژه 45‌درصد افزایش یافت، 31 پایگاه هوایی اورژانس ایجاد شد و میزان انجام عمل زایمان به روش سزارین نیز کاهش قابل توجه یافته است، اما همچنان فعالیت پزشکان در مناطق محروم با نارسایی‌های متعدد همراه است. از سوی دیگر به دلیل اجرای طرح تحول سلامت، میزان دریافتی پزشکان به ویژه پزشکان فعال در مناطق محروم افزایش یافته و این امر ارتقای خدمات رسانی در کشور را به دنبال داشته است، اما هنوز نظارت عمومی در این زمینه از سوی مسئولان در حوزه بهداشت و درمان کشور اعمال نمی‌شود. در ابتدای اجرای طرح تحول سلامت مقرر شد تا پزشکان به شکل تمام وقت در خدمت بخش بهداشت و درمان کشور باشند. در این شرایط تمایل برخی پزشکان به فعالیت در مناطق محروم کاهش یافت، چون اغلب پزشکان بعد از گذران دوران خدمت در مناطق محروم به فکر بازگشت به شهر مبدا هستند. در برنامه ششم توسعه نیز فعالیت پزشکان در مناطق محروم مطرح شده است. همچنین در مناطق محروم ارائه انواع خدمات از طریق روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود. در کشور نظارت‌ها و ارائه خدمات پزشکی به ویژه در مناطق محروم مناسب است. هر چند با انتظارات مسئولان در حوزه سلامت و مردم فاصله دارد. امید است با انتخاب وزیر بهداشت و درمان در دولت دوازدهم مطالبات ویژه بخش بهداشت و درمان کشور رسیدگی به مناطق محروم باشد، چون توجه به مناطق محروم در حوزه‌های مختلف از جمله ایجاد مراکز بهداشت و درمان مناسب، اشتغال‌زایی، توجه به وضعیت آموزش و... از مهاجرت‌های بی رویه روستاییان به کلانشهرها جلوگیری می‌کند.

کمبود متخصص زنان در مناطق محروم

بر اساس بررسی‌های انجام شده در برخی مناطق محروم کشور، شاهد نبود متخصص زنان و ماما هستیم؛ این امر تعداد مرگ مادران زائو، سقط جنین (Abortion)و مرگ نوزادان را افزایش می‌دهد. این در حالی است که یک پزشک متخصص زنان و زایمان در ابتدای فعالیتش باید به مدت دو سال همچون سرباز وظیفه در مناطق محروم به خدمت بپردازد. بر اساس این قانون پزشکان با تخصص‌های مختلف در مناطق محروم به فعالیت می‌پردازند، اما فعالیت آنها به شکل مقطعی است. در برخی موارد متخصصان زنان و زایمان یا ماماها به دلیل استفاده از مرخصی‌های زایمان مجبور به ترک منطقه مربوطه می‌شوند و در اغلب موارد فرد دیگر جایگزین آنها نمی‌شود. این امر یکی از نارسایی‌های بخش بهداشت و درمان است. این در حالی است که به دلیل وجود کمبودها در مناطق محروم باید نیروهای متخصص، با تجربه و نسبتا ماندگار در منطقه یا بومی به فعالیت بپردازند. با این اقدامات باید از نبود پزشک متخصص در مناطق جلوگیری کرد.

نبود دندانپزشک در مناطق محروم

از دیگر کمبودها در مناطق محروم می‌توان به نبود دندانپزشک اشاره کرد. این در حالی است که متخصصان دهان و دندان در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور از فراوانی بالا برخوردار هستند و حتی روزبه‌روز به تعداد جمعیت آنها افزوده می‌شود. برای مثال با بررسی حوزه انتخابیه بنده (خلخال و کوثر) و دیگر مناطق حاشیه‌ای باید اذعان کرد که در برخی مناطق محروم ارائه خدمات بهداشت و درمان و دندانپزشکی وجود ندارد. این در حالی است که در برنامه ششم توسعه برای پزشکان عمومی و دندانپزشکان مساله محدودیت برای فعالیت به شکل تمام وقت در دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز بهداشت و درمان و... برداشته شده و فعالیت پزشکان بدون محدودیت است. در کلانشهرهای کشور مساله رعایت بهداشت و دهان و دندان یک ضرورت است، اما مساله رسیدگی به دندان از سوی مراکز درمانی به میزان محدود انجام می‌شود و امکان ارائه خدمات لوکس و گران همچون ایمپلنت وجود ندارد. با این تفاسیر باید برای پیشگیری از بروز مشکلات دهان و دندان اقدامات اساسی انجام داد. اغلب دندانپزشکان در کلانشهرها و مراکز استان‌ها فعالیت می‌کنند. باید اقدامات مناسب برای توزیع این افراد در نقاط محروم انجام شود. هرگونه رفع مشکل در این زمینه نیازمند برنامه‌ریزی‌های طولانی‌مدت است.

پزشکان بومی ماندگار می‌شوند

در مجلس هشتم قرار بود 30‌درصد از پزشکان متخصص به شکل بومی جذب شود تا دیگر مهاجرت پزشکان (Migration of doctors)در کلانشهرها مشاهده نشود. هر چند فعالیت یک پزشک در یک منطقه محروم دشوار است. برای مثال با توجه به شرایطی فرهنگی جامعه فعالیت یک خانم دکتر بعد از ازدواج در مناطق محروم به شکل انفرادی بعید است. با این همه، در برنامه ششم توسعه اعتبارات مناسب تحت عنوان «ماندگاری پزشکان» پیش‌بینی شده است. در کشور از سوی نهادهای مسئول در بخش بهداشت و درمان تصمیمات مناسبی اتخاذ می‌شود، اما در اجرا شاهد بروز چالش‌های متعدد هستیم. در حوزه بهداشت و درمان کشور در بخش‌های اورولوژی، رادیولوژی، سونوگرافی، پزشک زنان و زایمان در مناطق محروم کمبود وجود دارد. باید توجه داشت که در هر یک از بخش‌های نامبرده کمبود نیروی زن یکی از نارسایی‌های بخش بهداشت و درمان کشور است. حوزه بهداشت و درمان کشور از پزشکان انتظار فعالیت در مناطق محروم را دارند. در این وضعیت فعالیت نیروی‌های با تجربه و متخصص در مناطق محروم اولویت دارد. اگر تصمیم‌گیران بخش بهداشت و درمان کشور بتوانند در زمینه ماندگاری پزشکان اقدامات مناسب ایجاد دهند، طبیعتا بخش قابل توجهی از مشکلات درمان کشور حل و فصل می‌شود. این در حالی است که قانونگذار در برنامه ششم توسعه در این زمینه تصمیمات مناسبی اتخاذ کرده است. امید است بتوان از این طریق به ارتقای خدمات بهداشت و درمان در مناطق محروم با همکاری روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی پرداخت. همچنین می‌توان با اقدامات فرهنگی پزشکان را نسبت به فعالیت در مناطق محروم علاقه‌مند کرد. هم اکنون یک پزشک به‌طور موقت و در دوره‌های کوتاه‌مدت در یک استان فعالیت می‌کند و به این ترتیب هم به پزشک فشار کاری وارد نمی شود و هم مناطق محروم از داشتن پزشک متخصص بهره‌مند می‌شوند. این در حالی است که هدف اصلی بخش بهداشت و درمان کشور افزایش پزشکان متخصص در مناطق محروم کشور است.آرمان

بشیر خالقی /  عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس