شفاآنلاین>سلامت>با بالا گرفتن جنجال‌های انتخاباتی و طرح اعتبارات و هزینه‌های "تحول نظام سلامت"، چهار سوال اساسی را به ذهن می‌رساند و آن اینکه آیا منابع هنگفتی در اختیار طرح تحول سلامت قرار گرفته است، آیا در طرح تحول منابع به پیشگیری و بهداشت اختصاص نیافت، آیا عمده منابع طرح تحول نظام سلامت و درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها به جیب پزشکان رفت و آیا اجرای طرح تحول نظام سلامت موجب بروز بی‌عدالتی در دریافتی گروه‌های مختلف پزشکی شد؟
به گزارش شفاآنلاین،این روزها در میان جنجال‌ها، تاییدها و تخریب‌ها و به اصطلاح بد اخلاقی‌های انتخاباتی، سلامت مردم هم بی‌نصیب نماند و طی چند روز گذشته بویژه از سوی یکی از کاندیداها مکررا به چالش کشیده شد؛ ادعای افزایش ۲۲۰ درصدی اعتبارات نظام سلامت و همچنین هزینه‌ای بالغ بر ۱۳۰ هزار میلیارد تومان در قالب طرح تحول نظام سلامت طی سه سال گذشته، از جمله مباحثی بود که مطرح و به سوژه داغ برخی رسانه‌ها(media) تبدیل شد.
البته پس از این اظهارات، وزارت بهداشت به طور صریح نسبت به این اعداد و ارقام واکنش نشان داد و اعلام کرد که "تکرار مکرر بعضی مطالب غیر کارشناسی در مخالفت با سلامت مردم از طرف بعضی افراد که این بار از ستاد یکی از کاندیداها به گوش می‌رسد، خللی در خدمت رسانی بهداشتی و درمانی به مردم ایجاد نخواهد کرد و پیام خدمت‌گزاران مردم در حوزه بهداشت و درمان به این افراد این است: اگر به سلامت مردم کمک نمی‌کنید، حداقل آسیب نرسانید."
وزارت بهداشت همچنین در بیانیه خود تاکید کرد "آقایان تا هنگامی که حوزه سلامت و درمان را چاه ویل بدانند، قادر نخواهند بود دیدگاه درستی در حوزه سلامت داشته باشند و نتیجه این دیدگاه وضعیت اسفبار سلامت در دولت قبل خواهد بود که یکی از بالاترین آمارهای پرداختی از جیب مردم و هزینه‌های کمر شکن و فقرزا در حوزه سلامت برای کشورمان را ایجاد کرده بود. توصیه به این آقایان برگشت از اشتباهات گذشته و تلاش برای خدمت گزاری برای سلامت مردم است."
بر این اساس و برای روشن شدن اصل ماجرا، نگاهی به سیر منابع طرح تحول نظام سلامت طی سه سال گذشته خواهیم داشت. باید پرسید آیا واقعا منابع هنگفتی در اختیار طرح تحول قرار گرفت؟.
ابتدا با نگاهی به روند اعتبارات مصوب وزارت بهداشت از محل هدفمندی یارانه‌ها، شاهد سیر نزولی این اعتبارات طی چند سال اخیر بوده‌ایم. هماهنطور که در نمودار زیر مشخص است، میزان اعتبارات مصوب از محل هدفمندی یارانه‌ها در سال ۹۳، ۶۲۵۰ میلیارد تومان بوده است که این میزان در سال‌های ۹۴ و ۹۵ به ترتیب به ۴۲۵۰ و ۴۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
این درحالیست که به فرض ثابت بودن اعتبارات مصوب و صرفاً با توجه به نرخ رشد تورم کل کشور، افزایش میزان اعتبارات باید بر مبنای نمودار زیر باشد.
باید توجه کرد که جمع کل اعتبارات طرح تحول نظام سلامت، شامل اعتبارات هدفمندی یارانه‌ها، جبران هدفمندی از محل ردیف‌های ستادی، بیمه کردن افراد فاقد بیمه و یک درصد ارزش افزوده در سال ۹۳، ۹۶۲۸۸ میلیارد ریال بوده است. درحالیکه این میزان در سال ۹۵ به ۸۰۵۰۰ میلیارد ریال کاهش یافته است. حال با وجود روند کاهش اعتبارات، باید توجه کرد که میزان اعتبارات تخصیص داده شده به وزارت بهداشت در سال ۹۳ و ۹۴، ۷۸ درصد بوده است. این درحالیست که در سال ۹۵ تنها ۳۸ درصد اعتبارات طرح تحول نظام سلامت به این وزارتخانه تخصیص داده شده است.
آیا در طرح تحول منابع به پیشگیری و بهداشت اختصاص نیافت؟
یکی از ایراداتی که همواره از سوی برخی منتقدین طرح تحول نظام سلامت، مطرح می‌شود، این است که این طرح به حوزه بهداشت توجهی نداشته و عمده هزینه‌هایش را به سمت درمان سوق داده است. این گفته‌ها در حالیست که طبق آمار ارائه شده از سوی وزارت بهداشتی‌ها روند سهم هزینه خدمات بهداشت عمومی و پیشگیری از کل هزینه‌های سلامت در سال ۹۳ یعنی اولین سال آغاز اجرای طرح تحول نظام سلامت، نسبت به قبل از آن رو به افزایش بوده است؛ به طوریکه سهم هزینه خدمات بهداشت عمومی و پیشگیری از کل هزینه‌های سلامت از ۶.۸ درصد در سال ۹۲، به ۹ درصد در سال ۹۳ رسیده است. این افزایش هزینه‌کردها در بخش بهداشت عمومی (general Hygiene)و پیشگیری در حالی است که تحول در نظام بهداشتی کشور بواسطه مشکل‌تر بودن کار در این حوزه و لزوم فراهم شدن زیرساخت‌ها، کمی با تاخیر نسبت به تحول در نظام درمانی آغاز شد؛ به طوری که تقریبا از نیمه دوم سال ۹۳، تحول در حوزه بهداشت و پیشگیری کلید خورد.
پیشگیری از کل هزینه‌های سلامت
بر این اساس سهم هزینه خدمات بهداشت عمومی و پیشگیری به قیمت جاری در سال ۹۳، بیش از ۷۲ میلیون ریال بوده است. درحالیکه پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت و در سال ۹۲، این سهم نزدیک به ۴۱ میلیون ریال بوده است.
سوال مهم دیگری که باید در بحث اعتبارات و هزینه‌کرد طرح تحول پاسخ داد و یکی از مواردیست که همواره علیه جامعه پزشکی به کار رفته است، این است که آیا عمده منابع طرح تحول نظام سلامت و درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها به جیب پزشکان واریز شده است؟
برای پاسخ به این سوال باید گفت که با توجه به مستندات موجود ۱۹.۹ درصد از منابع طرح تحول نظام سلامت به منظور ارتقاء کیفیت و افزایش دسترسی مردم، به کارکنان پزشک و غیرپزشک پرداخت شده است و بیش از ۸۰ درصد این منابع جهت محافظت مالی مردم یا توسعه زیرساخت‌های حوزه درمان هزینه شده است.
بر اساس اطلاعات سامانه پرداخت عملکردی در سال ۹۵-۹۴، توزیع درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها به این صورت بوده است که ۴۳ درصد از کل درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها سهم جزء حرفه‌ای، ۲۷ درصد سهم جزء فنی و هتلینگ و ۳۰ درصد سهم دارو و لوازم پزشکی بوده است.
براساس اطلاعات سامانه پرداخت عملکردی در سال ۹۵-۱۳۹۴
طرح تحول و عدالت در پرداخت
یکی از چالش‌هایی که همواره در حوزه سلامت مطرح بوده است، بحث عدالت در پرداخت میان گروه‌های پزشکی و پرستاری است. حال باید سوال کرد که آیا اجرای طرح تحول نظام سلامت موجب بروز بی‌عدالتی در دریافتی گروه‌های مختلف پزشکی شده است؟
با نگاهی به درآمد گروه‌های پزشکی نسبت به یکدیگر در ایران می‌بینیم که نسبت میانگین درآمد بالاترین رشته تخصصی به کمترین درآمد رشته تخصصی در ایران از نسبت ۱۱ به یک، به نسبت ۵.۵ به یک رسیده و عادلانه‌تر شده است. علاوه بر این، دریافتی رشته‌های مادر مانند داخلی، اطفال و ... تا سه برابر ، در راستای عادلانه شدن پرداخت‌ها تغییر کرده است.
"تحول" کارانه پزشکان را چقدر افزایش داد؟
بر اساس آمار وزارت بهداشت میزان کارانه پزشکان متخصص و فوق تخصص قبل از اجرای کتاب ارزش‌گذاری نسبی، در پزشکان تمام وقت جغرافیایی، ۱۱۸ میلیون ریال و پزشکان غیر تمام وقت ۳۴ میلیون ریال بوده است. بر این اساس میانگین کل کارانه پزشکان متخصص و فوق‌تخصص دانشگاه‌های علوم پزشکی پیش از اجرای کتاب ارزش‌گذاری نسبی خدمات ۷۶ میلیون ریال بوده است. بعد از اجرای این کتاب در قالب طرح تحول نظام سلامت شاهدیم که میزان کارانه پزشکان تمام وقت و غیر تمام وقت به ترتیب ۲۱۳ و ۷۸ میلیون ریال و میانگین کل آن ۱۴۴ میلیون ریال بوده است.
در عین حال میانگین حقوق پزشکان متخصص و فوق‌تخصص درمانی ۲۳ میلیون ریال و میانگین حقوق پزشکان متخصص و فوق‌تخصص هیأت علمی ۵۰ میلیون ریال بوده است و بر اساس اعلام وزارت بهداشتی‌ها تنها یک درصد از پزشکان درآمد خالص بالای ۶۰ میلیون تومان دارند.
علاوه بر این طی اجرای طرح تحول سلامت، شاهد افزایش پزشکان متخصص تمام وقت در کشور بوده‌ایم که روند آن در نمودار زیر قابل مشاهده است.
مقایسه دریافتی پرستار و پزشک در دانشگاه‌های علوم پزشکی
یکی دیگر از مباحثی که طی اجرای این طرح و به دنبال ابلاغ کتاب ارزش‌گذاری نسبی خدمات سلامت، همواره محل بحث و چالش قرار می‌گرفت، مقایسه دریافتی پزشک و پرستار بود؛ طبق گفته وزارت بهداشت فاصله دریافتی (مجموع حقوق و کارانه) پزشک متخصص و فوق‌تخصص با متوسط دریافتی ماهیانه پرستاران در حدود پنج برابر است. این فاصله بین پزشکان عمومی و پرستاران در حدود دو برابر بوده که این نسبت در بخش دولتی عادلانه و مطابق نسبت‌های موجود در کشورهای توسعه یافته محسوب می‌شود. باید توجه کرد که پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت، متوسط حقوق و کارانه پرستاران اعم از تمام وقت و غیرتمام وقت ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزارا ریال بوده است که این میزان بعد از اجرای تحول سلامت به ۳۳ میلیون و ۳۶۰ هزار ریال رسیده است. همچنین متوسط حقوق و کارانه پزشکان متخصص و فوق تخصص اعم از تمام وقت و غیر تمام وقت قبل از اجرای تحول، ۱۱۳ میلیون ریال و بعد از اجرای این طرح به ۱۷۳ میلیون ریال افزایش یافته است.
همچنین بنابر اعلام مسوولان وزارت بهداشت، یکی از اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش عدالت در پرداخت، بازنگری دستورالعمل پرداخت کارانه و استفاده از روش پلکانی معکوس برای پرداخت پزشکان پس از ۲۱ سال بوده است. همچنین پزشکان ملزم شدند که بین ۱۰ تا ۲۰ درصد کل دریافتی‌شان را به عنوان مالیات پرداخت کنند.ایسنا
