همه کودکان پرانرژی هستند و گاه بدون فکر کردن عمل می‌کنند، یا دوست دارند جنب‌و‌جوش داشته و از این بازی به آن بازی یا سرگرمی دیگری مشغول شوند، همچنین بروز رفتارهای تکانشگرانه نیز تا حدود زیادی در مورد کودکان عادی و طبیعی است، اما نکته مهم این است که در کودکان مبتلا به ADHD بروز رفتارهایی از این دست بیش از اندازه و نامتناسب با مرحله رشدی است که فرد در آن قرار دارد.
شفا آنلاین:این
اختلال یکی از اختلالات عصبی-رشدی است، و ویژگی اصلی آن رفتارهایی است که
از لحاظ اجتماعی اخلال‌گرانه محسوب می‌شوند، یعنی موقعیت‌های اجتماعی را
مختل می‌کنند.این موقعیت‌های اجتماعی می‌توانند خانواده، مدرسه، یا هر جای دیگری باشند که در آنجا، غیر از کودک، فرد دیگری نیز حضور دارد. رفتارهای اخلال‌گرانه کودکان مبتلا به ADHD شدیدتر از آن هستند که از سن کودک انتظار می‌رود. همه کودکان پرانرژی هستند و گاه بدون فکر کردن عمل می‌کنند، یا دوست دارند جنب‌و‌جوش داشته و از این بازی به آن بازی یا سرگرمی دیگری مشغول شوند، همچنین بروز رفتارهای تکانشگرانه نیز تا حدود زیادی در مورد کودکان عادی و طبیعی است، اما نکته مهم این است که در کودکان مبتلا به ADHD بروز رفتارهایی از این دست بیش از اندازه و نامتناسب با مرحله رشدی است که فرد در آن قرار دارد.
معیارهای ADHD بر اساسDSM-5
معیارA : اختلالADHD ، مجموعه‌ای فراگیر از رفتارهای بی‌توجهی/یا بیش‌فعالی تکانشگری است که باعث مختل شدن عملکرد اجتماعی، تحصیلی، یا شغلی فرد شده و خصوصیت اصلی آن نشانه‌های (۱) یا (۲)، از موارد زیر است:
بی‌توجهی: که ۶ علامت یا بیشتر از نشانه‌های زیر، که حداقل ۶ ماه ادامه داشته‌اند، و شدت و درجه آنها با سطح رشدی فرد مطابقت ندارد، از جمله:
بی‌توجهی و بی‌دقتی فرد به جزییات و در نتیجه ناتوانی در انجام دادن دقیق فعالیت‌ها، تکالیف یا کارهایش
ناتوانی در متمرکز کردن حواس و حفظ توجه
بی‌توجهی و گوش ندادن به حرف‌های طرف مقابل (حتی وقتی محرک مزاحمی وجود نداشته باشد)
ناتوانی در انجام گام‌به‌گام کارها و تکالیف براساس دستورالعمل (فرد نمی‌تواند کاری را که شروع کرده تمام کند و خیلی زود تمرکزش را از دست می‌دهد)
ناتوانی در نظم دادن و سازماندهی کارها (مثلا اتاق کودک و وسایلش همیشه شلخته و بی‌نظم هستند، و در بزرگسالان، مثلا ناتوانی در مدیریت زمان و کارهایش)
اجتناب از انجام کارهای نیازمند تلاش ذهنی مستمر (مثلا کودک از انجام تکالیف کلاسی یا خانگی متنفر است)
گم کردن وسایل و لوازم (مثلا کودک لوازم مدرسه را مثل مداد و دفترش مرتبا گم می‌کند، و در بزرگسالان مبتلا به این اختلال مثلا فرد دسته کلید، عینک، یا وسایل دیگرش را گم می‌کند)
حواس‌پرتی سریع توسط محرک‌های بی‌اهمیت و مزاحم
فراموش کردن کارهای روزمره (مثلا در مورد کودک ممکن است انجام تکالیف مدرسه‌اش را فراموش کند، یا در بزرگسال مثلا سر قرار ملاقاتش حاضرنمی‌شود)
بیش‌فعالی و تکانشگری (بی‌فکری- بی‌پروایی): 6 نشانه یا بیشتر از نشانه‌های زیر که به مدت حداقل ۶ ماه ادامه داشته و شدت و درجه آنها با مرحله رشدی فرد مطابقت ندارد:
وقتی نشسته دست‌ها و پاهای خود را تکان می‌دهد (بی‌قراری و وول خوردن)
برخلاف انتظار نمی‌تواند سر جایش بنشیند و معمولا صندلی خود را ترک می‌کند
در موقعیت‌های نامناسب، به این طرف و آن طرف می‌دود یا از وسایل بالا می‌رود (در نوجوانان یا بزرگسالان ممکن است به شکل احساس بی‌قراری و بی‌تابی خود را نشان دهد)
فعالیت‌های تفریحی‌اش پر سر و صداست (مثلا هنگام بازی بی‌وقفه و با صدای بسیار بلند حرف می‌زند)
جنب و جوش دایمی دارد
پر حرفی (فرد مبتلا به‌طور کلی زیاد حرف می‌زند)
پیش از مطرح شدن کامل یک سوال ناگهان پاسخ می‌دهد (بی‌صبری زیاد)
معمولا نمی‌تواند منتظر نوبتش بماند (مثلا در صف یا در بازی منتظر نوبت خود نمی‌ماند)
معمولا کارهای دیگران را بی‌ادبانه قطع می‌کند یا مزاحم‌شان می‌شود (مثلا به زور وسایل دیگران را استفاده می‌کند.)
نکته 1: چندین نشانه بی‌توجهی یا چندین نشانه بیش‌فعالی- تکانشگری، در دو یا چند موقعیت محیطی یا وضعیتی مشاهده می‌شود (مثلا در خانه و مدرسه یا محل کار به طور همزمان)
نکته 2: قبل از ۱۲ سالگی چندین نشانه بی‌توجهی یا چندین نشانه بیش‌فعالی - تکانشگری وجود داشته باشند.
نکته مهم در تشخیص ADHD این است که روانشناس بالینی علاوه بر اینکه اطمینان حاصل کند که بیش‌فعالی یا بی‌توجهی فرد بسیار بیشتر از سطح نرمال آن برای مرحله رشدی کودک است روی دو معیار اخیر ذکر شده یعنی، سن حضور نشانه‌ها قبل از ۱۲ سالگی و وجودشان در دو محیط یا وضعیت مختلف دقت داشته باشد.
علل ایجادکنندهADHD
این علل، شامل علل بیولوژیک و سایکولوژیک است. ازجمله مهم‌ترین علل بیولوژیک نقش عوامل ژنتیک، استفاده مادر از الکل و سیگار کشیدن او در بارداری، نابه‌هنجاری مغزی مثلا کوچکتر بودن مغز و کم‌حجمی برخی لوب‌های مغزی و نابه‌هنجاری‌های مخچه، مواد سمی محیطی نظیر افزودنی‌های خوراکی و مسمومیت با سرب و سیگار کشیدن والدین و حضور نیکوتین در محیط، هستند.
علل سایکولوژیک نظیر تعامل والد-فرزند، به‌ویژه روش‌های تربیتی ناکارآمد والدین و نقش آن در تشدید رفتارهای اخلال‌گرانه کودک، بنا بر عقیده برخی نظریات سایکودینامیک والدین سخت‌گیر با ایجاد دور باطلی از رفتارهای لجبازی و نافرمانی زمینه مقاومت بیشتر کودک و اخلال‌گری او را بوجود می‌آورند، نظریه پردازان یادگیری معتقدند توجه والدین به رفتارهای نامناسب کودک مبتلا به ADHD نقش پاداش یا تقویت را ایفا کرده و باعث افزایش فراوانی آنها می‌شود، و نیز طبق نظریه ذهن‌خوانی اعتقاد بر این است که کودکانADHD به اندازه افراد سالم توانایی درک حالات ذهنی خود و دیگران را ندارند.
درمان ADHD
دارودرمانی یکی از درمان‌های احتمالی برای این اختلال است. معمولا داروهایی مثل ریتالین، دکسدرین یا سایلرت توسط پزشکان تجویز می‌شوند و نتایج مطلوب یعنی کنترل کودک بر رفتارش را افزایش می‌دهند. همچنین رفتاردرمانی و نوروفیدبک می‌توانند در درمان این افراد موثر باشند.سپید
سمیرا شیرمحمدی
دکتری تخصصی روانشناسی
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار