سیستم پیوند کلیه ایران درجهان بی نظیر است

به گزارش شفاآنلاین دراین مقاله آمده است :سیستم پیوند کلیه در کشور جمهوری اسلامی ایران، در جهان بی نظیر است و به عنوان الگوی ایرانی پیوند کلیه شناخته می شود. الگوی ایرانی پیوند کلیه، به برکت انقلاب شکوهمند اسلامی ایران،  دستاورد بسیار مهم  کشور اسلامی ما در زمینه پزشکی می باشد. پزشکان و دانشمندان ایرانی، به عنوان سربازان فداکار انقلاب و مجاهدان و فرزندان راستین ایران اسلامی، با ارائه این روش منحصر به فرد ضمن کسب رتبه اول پیوند کلیه در خاورمیانه پیشتاز، پیشرو و برجسته در دنیا هستد. ادعای ارائه کردن یک الگو، فقط توسط این اساتید بزرگ درکشورما، مطرح نمی شود و اکنون اساتید برجسته ای در دنیا، به عنوان راه حلی نو برای معضلات سیستم های بهداشتی درمانی کشورها، این الگو را توصیه می کنند. به عنوان مثال دکتر آلوین روت Alvin Roth)) اقتصاد دان برجسته و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 2012 ،از دانشگاه استانفورد آمریکا از ایده پرداخت پول به اهداء کنند گان کلیه در آمریکا دفاع نموده است. همچنین خانم دکتر فرای ریور، (Sigrid Fry-Revere) بنیانگذار و رئیس « مرکز برای راه حل های اخلاقی»  در امریکا، موضوع پرداخت به اهداء کنند گان کلیه را با دقت بررسی و در مورد آن کتاب نوشته است. فرای ریور طرح می کند که در سال 2007  دو ماه در ایران حضور فیزیکی داشته است و مراکز پیوند کلیه شهرهای ایران را بازدید و بررسی کرده است و توصیه می کند که ایالات متحده امریکا برای اصلاح لیست انتظار طولانی پیوند کلیه خود،  از الگوی ایرانی پیوند کلیه استفاده کند.
سخنرانی خانم دکتر فرای ریور در سال 2014 از طریق سایت TED-MED با عنوان ایران چه چیزی را در مورد پیوند کلیه به ما می تواند بیاموزد به زبان انگلیسی به آدرس ذیل در دسترس عموم می باشد.
http://www.tedmed.com/talks/show?id=309108
مهمترین مقاله ای که اخیرا (2016  ) در آمریکا در مورد الگوی ایرانی پیوند کلیه منتشر شده به قلم  پروفسور دکتر بهار باستانی نفرولوژی ایرانی تبار بخش نفرولوژی، دانشکده پزشکی سنت لوئیس، دانشگاه سنت لوئیس، ایالات متحده آمریکا می باشد. وی بر خلاف نظر بعضی پزشکان بزرگ و صاحب نام ایرانی، که پیوند کلیه از غریبه زنده را روی سیاه سکه پیوند کلیه ایران می دانند، الگوی ایرانی پیوند کلیه را راه حل مشکلات نفس گیر سیستم سلامت ایالات متحده و ناجی جان هزاران انسان در امریکا می داند. وی در مقاله علمی خود چنین می نویسد : « ایران یک سیستم  استفاده از انجمن های خیریه حمایت از بیماران کلیوی را که انجمن های غیر دولتی NGO – سازمان های مردم نهاد-  (انجمن های غیر انتفاعی و غیر دولتی) می باشند را برای مطابقت دهندگان و گیرندگان بنا نهاده است. این نظام در طی سی سال گذشته به بلوغ رسیده و تلاش می کند تا اطمینان دهد که همه کسانی که نیاز به یک کلیه دارند می تواند بدون بهره کشی و سوء استفاده از اهدا کننده گان، کلیه دریافت کنند. هر چند یک دوره ضروری آموزش و کسب تجربه در طی این سالها، با خطاهای اجتناب ناپذیر در طی مسیر، برای ایران وجود داشته است، اما جامعه پزشکی این کشور و دولت ایران اقدامات مهم و ضروری را برای ارتقاء این نظام جبران و پاداش برای اهدا را انجام داده اند تا به نقطه ای رسیده اند که در بعضی شهر ها این سیستم به  ایده آل و احسن کار می کند. رخدادهای تاثیر گذار و  کلیدی در این تکامل به قرار ذیل وجود داشته اند:
•    دولت به انجمن های خیریه حمایت از بیماران کلیوی مدرک و مجوز می دهد تا مطابقت کلیه kidney matches را انجام دهند. این سازمان های مردم نهاد کارمندان خود را از افراد داوطلب مردمی انتخاب می کنند که اکثر این افراد خودشان و یا نزدیکان شان تحت عمل پیوند کلیه قرار گرفته اند. این کارمندان افتخاری به مرور زمان فهمیده اند که تنها راه افزایش اعتماد و ارتباط با گیرندگان و اهداء کنند گان کلیه، توجه به نیازهای هر دو گروه می باشد.
•    برای اهداء کنند گان این به معنی عقد قرار دادی عادلانه و قانونی، بیمه خدمات درمانی برای خودشان و در بعضی جاها برای خانواده شان، و دسترسی به همان  خدمات خداپسندانه و خیریه ای که به دریافت کنند گان کلیه ارائه می دهند، می باشد. این خدمات بطور مثال مانند کمک در کارهای اداری، مراقبت های بهداشتی، مراقبت های دندانپزشکی، خدمات چشم پزشکی، خدمات کاریابی شغل کمک به تحصیل، وام های کوچک مشاغل و مانند آن می باشد.
•    برای گیرندگان این به معنی بررسی، معاینه و غربالگری دقیق قبل از پیوند و دادن سوبسید به داروهای پیوندی که تمام عمر پس از عمل جراحی باید مصرف کنند، می باشد.
•    این نظام برای خارجی ها ممنوع و غیر قابل دسترس می باشد. این امر موجب می شود پیگیری بیماران آسانتر و خدمات خوبی به آنان ارائه شود، و همچنین مبلغی که جهت جبران و پاداش به دهندگان از طرف بیماران پیوند کلیه پرداخت می شود برای گیرندگان مقرون به صرفه و قابل پرداخت باشد.
•    معتادان نمی توانند کلیه اهداء کنند – این امری است که جامعه پزشکی ایران دیرهنگام در سیر ارتقاء نظام اهداء کلیه آن را به اجرا در آورده است. اکنون این امر به عنوان استاندارد اهداء در ایران می باشد.
•    اهداء کنند گان توسط روانپزشک و/ یا مددکار اجتماعی ویزیت می شوند تا اطمینان حاصل شود که آنها به طور کامل به همه جوانب اهداء فکر کرده و به عواقب اهداء کلیه علم دارند.
•    از آنجا که انجمن خیریه با هر دو گروه دهنده و گیرنده با عدالت و نیکی رفتار می کند احساس سوء استفاده از یک گروه به نفع طرف مقابل به دست نمی دهد.  هر دو گروه دهنده و گیرنده، خودشان را به عنوان همکار انجمنی می بینند که با کمک آن سعی می کنند زندگی شان را بهبود بخشند.
متاسفانه برای سیاستمداران ایالات متحده مشکل است که بپذیرند ایران کار صحیحی را انجام می دهد. غرض این نیست که ما باید شبیه ایران شویم، اما باید اذعان کنیم که شاید ما می توانیم چیزهایی را از تجربه این کشور بداموزی. ایران موفق شده است مشکلی را حل کند که سالانه به قیمت جان ده ها هزار شهروند آمریکایی تمام می شود و چشم بستن به این واقعیت  به معنی خود را به کوری زدن است. باید دانست که  بیماران کلیوی آمریکایی به اندازه کافی کشته شده اند. اکنون زمان برای باز کردن ذهن ما و یادگیری از ایران است.»

بعضی از اساتید برجسته پزشکی ایران، که برای آنها احترام بسیاری قائل هستیم، از نظر علم اخلاق پزشکی معتقدند که اهداء کلیه از دهنده زنده باید تعطیل شود و با این الگوی ایرانی پیوند کلیه نیز مخالف هستند. تا اینجا ،این مسئله یک اختلاف عمیق علمی است و در تمام دنیا نیز این بحث و جدل های بسیار متضاد عملی وجود دارد. مجله پزشکی بریتانیا مباحثه ای را در سال 2008 در خصوص پرداخت پول به اهداء کنند گان کلیه، به چاپ رساند  و پروفسور آرتور ماتاس از دانشگاه مینسوتای آمریکا به عنوان موافق و مدافع پرداخت پول به اهداء کننده زنده و پروفسور چپمن از استرالیا به عنوان مخالف، دلایل علمی خود را  ارائه کردند. دانشمند موافق در این مباحثه علمی، چنین نوشت: « امروز بزرگترین مسئله پیوند کلیه، کمبود ارگان است: یک سیستم منظم قانونی برای پرداخت پاداش به اهداء کنند گان زنده ممکن است راه چاره باشد. برای بیمار مبتلا به نارسایی کلیه، پیوند کلیه، زندگی با کیفیت و بقاء بیشتری نسبت به زندگی با دیالیز را به ارمغان می آورد. هر چقدر فرد کاندید پیوند کلیه، بر روی دیالیز انتظار بیشتری برای پیوند بکشد، نتایج پیوند کلیه او، بدتر خواهد بود. هر سیستم پرداختی برای افزایش ارگان برای انجام پیوند، باید قانونی باشد. در سیستم های غیر قانونی که در حال حاضر در دنیا وجود دارد، خریدار به فروشنده مراجعه می کند ( اغلب از طریق دلال و واسطه ) . فقط افراد پولدار و متمکن می توانند از این سیستم سود ببرند و هیچ سیستمی مراقب و نگران اهداء کننده نیست و سلامت او  را در دراز مدت، پایش نمی کند و هیچ کجا دهنده و گیرنده احصاء نمی شوند. ولی یک سیستم قانونی، کنترل دقیقی را فراهم می کند و آسیب را کاهش می دهد. این سیستم باید شامل پرداخت توسط دولت یا بیمه ها باشد.»         BMJ | 14 June 2008 | Volume 336   
مباحثه ها و ارائه دلایل علمی بسیار خوب است، اما اینکه چون دانشمندان غربی چیزی را گفته اند و ما باید تابع آنها باشیم یا مقام محترم پاپ پل فرانسیس چون این مطلب را  گفته اند باید آن را در کشور خودمان پیاده کنیم، صحیح نیست. در مقالات متعددی جناب آقای دکتر ناصر سیم فروش، استاد ممتاز جراحی کلیه و مجاری دانشگاه شهید بهشتی و چهره ماندگار پزشکی کشور، مزایای الگوی ایرانی پیوند کلیه را توضیح داده و از الگوی ایرانی پیوند کلیه به صورت علمی دفاع  و دلایل متقن خود را ارائه کرده اند. در همین حال شاهد هستیم که بعضا اساتید مخالف با  برخوردهای ناصواب و ناپسند و به کار بردن کلماتی مانند روی سیاه سکه،  انجام جنایت،  کلیه فروشی و و...   با اصحاب رسانه مصاحبه می کنند و به جای ارج نهادن به دست آورد های بزرگ  و قابل تقدیر پزشکی کشور ما در حوزه پیوند کلیه پس از انقلاب اسلامی ، آنها را به صورت ژورنالیسیتی به زیر سئوال می برند.
البته باید نقایص این سیستم، که اکنون در کشور در حال اجرا است توسط دانشمندان و پزشکان صاحب نظر شناسایی و اصلاح شود و تا رسیدن به نقطه ایده آل در پیوند کلیه باید خیلی تلاش کنیم و با همدلی و کمک مسئولین، سیستم را ارتقاء بدهیم.
نمی توان این واقعیت را انکار کرد که   نصب اطلاعیه هایی مبنی بر فروش کلیه از طرف تعداد قلیلی از افرادی که مایل به اهداء کلیه می باشند، در اطراف بیمارستانهایی که در امر پیوند کلیه فعال هستند، باعث شده است  که اصحاب رسانه و مردم عادی استنباط کنند که واقعاً بازار خرید و فروش کلیه در کشور ما وجود دارد. به جرس قاطع عرض می کنم که در کشور ما گیرنده کلیه فقط می تواند از طریق یک ارگان مردم نهاد به نام انجمن خیریه کمک به بیماران کلیوی به کلیه دسترسی پیدا کند. این انجمن خیریه  تنها ارگانی است که می تواند ارتباط بین دهنده و گیرنده کلیه را تائید کند و بیمار دیالیزی را برای  دریافت کلیه از دهنده زنده به یک مرکز جراحی پیوند کلیه معرفی کند.
الگوی ایرانی پیوند کلیه چند اصل بنیادین دارد که تمام مرکز جراحی پیوند کلیه  باید آنها را مراعات کنند و همیشه لازم الاجرا هستند. پزشکان، جراحان و مسئولین وزارت بهداشت و درمان ناظر و مجری  این اصول هستند. این اصول شامل این موارد هستند:
1-    پیوند کلیه از دهنده زنده غریبه، فقط برای نجات یک هموطن ایرانی از مصائب و مشکلات درمان با دیالیز است و غیر ایرانی نمی تواند در این سیستم درمان شود. یک هموطن با ایثار خود به بیمار نارسایی کلیه زندگی با کیفیت و جدیدی را اهداء می کند و دولت نیز طبق قانون در عوض این ایثار، مبلغی را به عنوان هدیه ایثار برای سپاسگزاری به او تقدیم می کند. گیرنده کلیه هم مبلغ 15 میلیون تومان را به انجمن خیریه بیماران کلیوی می دهد تا پس از انجام عمل جراحی، انجمن این مبلغ را به عنوان امانت از طرف گیرنده  به دهنده کلیه اعطا کند. این یک سپاسگزاری از ایثاری است که به یک هموطن نیازمند کمک کرده است تا از درد و رنج دیالیز نجات پیدا کند. من نام این کار را فروش کلیه نمی دانم زیرا اگر به طور مثال یک فرد میلیاردر از کشورهای همسایه به ایران بیاید و چند میلیارد تومان پول با خود همراه بیاورد، کلیه ای برای وی وجود ندارد تا او پیوند کلیه شود و اگر بیمارستانی و تیم پزشکی چنین فردی را از دهنده ایرانی تحت پیوند قرار بدهد، مرتکب جرم شده  و طبق قانون مجازات خواهد شد. اگر خرید و فروش عضو آنچنان که بعضی رسانه ها و بعضی از اساتید محترم مخالف الگوی ایرانی پیوند کلیه می گویند درست باشد، یک نفر با پرداخت یک میلیارد تومان در کشور ما باید  بتواند پیوند شود و اگر بر فرض گروه پزشکی خطا کاری بر خلاف قسم هایی که یاد کرده اند چنین فردی را با علم و دانش به خارجی بودنش تحت عمل پیوند عضو قرار دهند، مرتکب جرم شده اند و مستحق مجازات. اما یک ایرانی دردمند به نارسایی کلیه با مراجعه به انجمن خیریه بیماران کلیوی ایران، که با صدقات و اعانات مردم اداره می شود می تواند با پرداخت مبلغ پانزده میلیون تومان به عنوان هدیه ایثار، تحت پیوند کلیه قرار گیرد. به جرات می توانم بگویم در 15 ماه گذشته که در بخش پیوند کلیه در تهران مشغول به کار هستم، بیشترین تعدادی که با عضو از دهنده زنده غریبه پیوند شده اند، از قشر متوسط جامعه بوده اند که با پیوند از دهنده زنده از درد و رنج دیالیز به زندگی با کیفیت پیوند کلیه وارد شده اند.
2-    پیوند کلیه در بخش خصوصی ممنوع است. زیرا درخش خصوصی و در زمانیکه به آنها اعتماد شد، خطاهایی  صورت گرفت و خوشبختانه نظام مقدس جمهوری اسلامی با درایت و اقتدار، سیستم را اصلاح نمود و پیوند در بخش خصوصی را به طور کامل ممنوع نمود. پیوند کلیه برای خارجی ها هم، حتی اگر دهنده هموطن خود را به ایران بیاورد، بخاطر این تخلفات بخش خصوصی، کاملا ممنوع شده است.
3-     ( البته برای غیر ایرانیانی که در کشور خود سیستم پیوند کلیه ندارند و در ایران زندگی می کنند، به صورت استثنا قانون اجازه داده است که می توانند از یک نفر هموطن خارجی بیمار که مبتلا به مرگ مغزی شده است، پیوند کلیه در ایران صورت پذیرد.)
4-    تیم پزشکی و بیمارستان مربوطه در زمینه مسائل مالی دهنده و گیرنده  حق دخالت ندارند و فقط مبلغ بسیار ناچیزی (در مقایسه با استانداردهای جهانی) از طرف دولت به  بیمارستان پیوند پرداخت می شود.


انشاء الله بتوانیم این میراث علمی پیوند کلیه در کشور خود را به بهترین کیفیت ارتقاء بدهیم و پاسدار زحمات اساتیدی باشیم که برای ارتقاء سلامت جامعه شبانه روز تلاش کرده اند.

دکتر محمد نجفی سمنانی
دانشیار ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
فلوشیپ آندوارولوژی و جراحی لاپاراسکوپی کلیه و مجاری ادراری و جراح پیوند کلیه