ماندگاری پرستاران با برقراری جذابیت شغلی

شفاآنلاین>جامعه پرستاری>پرستاران مطالبات و موانع خدمتی دارند که اگر بخواهیم آنها را فهرست‌وار بگوییم به ترتیب اهمیت، قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در اولویت قرار دارد.

این قانون مصوبه سال ۱۳۸۶ مجلس است و تاکنون به رغم پیگیری‌های مکرر جامعه پرستاری کشور تحقق پیدا نکرده است. از سوی دیگر، یک قانون نیم بند هم برای پرستاران تحت عنوان ارتقای بهره‌وری به وجود آمد که بخشی از آن نیز اجرا نشد. حرفه پرستاری مشکلات خاص خود را دارد و به دلایل مختلف جزو مشاغل سخت به شمار می‌رود؛ از جمله اینکه پرستاران با مردم عادی سر و کار ندارند و ارباب رجوع‌های آنها بیماران هستند. از این رو بیماران دردمند علاوه بر مضطرب بودن کم تحمل و کم حوصله هستند و ممکن است با پرستاران بد رفتار کنند. این در حالی است که عوامل دیگری نیز پرستاران را تهدید می‌کند. به عبارت دیگر پرستاران مرتب با عوامل بیماری زای بیماری‌های پرخطری مثل سل، ایدز و هپاتیت مواجهند. برای مثال وقتی بر اثر تصادف فردی را به اورژانس می‌آورند مشخص نیست این فرد بیماری پر خطر دارد یا نه و از آنجا که تماس پرستاران با بیماران و مصدومان نزدیک است ممکن است به برخی بیماری‌ها مبتلا شده یا به ابتلای آنها تهدید شوند. کار پرستاران در شیفت‌های غیر متعارف است. ممکن است شب شیفت داشته باشند و این شب کاری بر قسمت‌های مختلف بدن پرستاران تاثیر بگذارد. حتی ممکن است پرستاران در اتاق عمل شش تا هفت ساعت به دلیل عمل جراحی سر پا بایستند و همه این موارد به ماهیت شغل سخت پرستاری اشاره دارد. در دنیا به دلیل سختی کار و پرخطر بودن حرفه پرستاری جذابیت‌های مختلفی را برای پرستاران ایجاد می‌کنند، یعنی پرستاران با بهبود جایگاه، وضعیت رفاهی، معیشتی و حقوقیشان به رغم تمام سختی‌ها این حرفه را می‌پذیرند ولی در کشور ما نه تنها این حرفه جذابیتی ندارد، بلکه مسائل و مشکلات پرستاری در ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه در دنیا بیشتر است، چون به دلیل کمبود کادر پرستاری، پرستاران مجبورند دو تا سه شیفت کار کنند و کار زیاد هم آنها را مستهلک می‌کند. با وجود این، امکان پرستاری به دلیل خستگی مزمن بالاتر می‌رود و در نهایت ضرر و زیان را بیماران می‌بینند. از این رو باید هر چه زودتر به وضعیت پرستاران رسیدگی شود تا آنها از شغل خود دلزده نشوند.

رنجش پرستاران از بی‌عدالتی

پایین بودن حقوق پرستاران یکی از مشکلات جامعه پرستاری است، ولی چیزی که جامعه پرستاری کشور را رنج می‌دهد، بی عدالتی است. در کشورهای دیگر نظام پرداختی وجود دارد که حقوق بر اساس شاخص‌هایی مثل مدرک تحصیلی، سختی کار، پر خطر بودن و... تنظیم می‌شوند، ولی در سیستم وزارت بهداشت این مساله رعایت نشده و منجر به نارضایتی پرستاران شده است. برای مثال تفاوت یک پزشک که کمترین حضور را دارد با یک پرستار که بیشترین حضور را دارد در پرداخت کارانه‌ها حتی تا صد برابر هم می‌رسد، در حالی که در دنیا به این شکل نیست. برای مثال پرداختی بین پزشک و پرستار در آمریکا ۶/۲ است، در ترکیه ۴/۲ است و در عربستان ۷/۱ است. همه این مسائل باعث شده که پرستاران انگیزه لازم را برای ادامه کار در این حرفه نداشته باشند. از یک طرف سختی کار، پرخطر بودن و شرایط بد و از طرف دیگر بی توجهی مسئولان به این حرفه بستر مهاجرت بخشی از پرستاران را فراهم کرده است. این در حالی است که بخشی از پرستاران تغییر شغل می‌دهند، بخشی در سایر قسمت‌های اداری مشغول به کار می‌شوند، بخشی ترک شغل می‌کنند و بسیاری نیز ترجیح می‌دهند خانه نشین شوند. برای مثال همکاری داشتیم که با ۱۲ سال سابقه پرستاری خانه نشین شده بود. وقتی از او علت را جویا شدیم گفت حقوق من به حدی است که صرف ایاب و ذهاب و هزینه مهدکودک فرزندم می‌شود، پس اگر خانه نشین شوم مقرون به صرفه‌تر است، در حالی که بهترین دوران بازدهی او بود، چرا که تجربه کاری لازم را کسب کرده بود. در واقع حرفه پرستاری دچار سیکل معیوبی شده است. به عبارت دیگر خروج از این حرفه زیاد است و ورودی‌ها هم در نگه‌‌داشت سیستم نظام خدمات دچار مشکل شده اند.

تکذیب مهاجرت پرستاران توسط وزرات بهداشت

وقتی پرستاری به کشورهای حوزه خلیج فارس، ترکیه و کشورهای اروپایی و آمریکایی مهاجرت می‌کند، در واقع رنج غربت، دوری از خانواده و... را تحمل کرده و کشور خود را ترک می‌کند، به این دلیل که کشورهای دیگر جذابیت شغلی دارند. پیشنهاد من این است که جذابیت حرفه پرستاری را زیاد کنیم تا مهاجرت پرستاران خود به خود کاهش یافته و ماندگاریشان بیشتر شود. البته آمار خروج پرستاران از کشور به علت آنکه یک کانال مشخص وجود ندارد معلوم نیست، چرا که همه از یک کانال خارج نمی‌شوند و ممکن است پرستاری خودش شخصا اقدام به مهاجرت کند، ولی پرستارانی که از کانال سازمان نظام پرستاری اقدام می‌کنند آمارشان مشخص است. به عبارت دیگر پرستارانی که قصد مهاجرت دارند ضروری است که عضو سازمان نظام پرستاری شوند تا گواهی سلامت دریافت کنند. از این رو آمار ما مستندتر و قابل اعتماد‌تر است، چرا که گواهی‌های صادر شده دال بر مهاجرت پرستاران و خروجشان از کشور است. وزارت بهداشت هم اگر مهاجرت پرستاران و کمبود آنها را تکذیب می‌کند به علت این است که نمی‌خواهد ضعف خود را قبول کند. در واقع کشور ما به شدت به پرستار نیاز دارد و مهاجرت پرستاران نشان می‌دهد که وزارت بهداشت نتوانسته نظر پرستاران را تامین کند. بنابراین اگر وزارت بهداشت قبول کند که پرستاران مهاجرت می‌کنند، خانه نشین‌اند، ترک شغل می‌کنند و تغییر شغل می‌دهند ضعف خود را نشان داده است و به همین دلیل این مساله را قبول نخواهد کرد. جامعه پرستاری کشور به شدت از شرایط خود ناراضی است. در واقع نارضایتی در جامعه پرستاری کشور موج می‌زند، آن‌چنان که کار از کار گذشته و با التهاب و بحران در سیستم پرستاری کشور روبه‌رو هستیم و اگر وضعیت به همین شکل باقی بماند دیری نمی‌پاید که جامعه پرستاری دچار تزلزل شده و مهاجرت پرستاران بیشتر از پیش اتفاق می‌افتد و این مساله تبعات بسیاری را به دنبال دارد، چرا که اغلب پرستاران با تجربه برای رسیدن به شرایط بهتر قصد خروج از کشور را دارند و به این ترتیب بیماران از داشتن پرستاران ماهر محروم می‌مانند.

محمد شریفی مقدم/ دبیرکل خانه پرستار