کاهش چشمگیر مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا

    مقابله با معضل آلودگی هوا و کنترل و پایش آن وظیفه سازمان محیط زیست است. این سازمان باید میزان آلودگی را بسنجد و درجهت کنترل و کاهش آلاینده‌ها اقدام کند. وزارت بهداشت نیز در مقوله آلودگی هوا سه وظیفه برعهده دارد. اول وظیفه کمک به بیمارانی را دارد که به دنبال آلودگی هوا دچار مشکل می‌شوند، گاهی مشکلات این بیماران تشدید می‌شود که باید سریع خدمات درمانی اتخاذ شود. دیگر اینکه برآورد بار بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا و سوم اطلاع رسانی به مردم برای اینکه مناسب با آلودگی هوا باید چه اقداماتی را انجام دهند تا عارضه برای آحاد به حداقل برسد.

مهم‌ترین مساله‌ای که به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود، مرگ و میر ناشی از آن است. در کنار آن عواملی که باعث بیماری و بعد فوت مردم می‌شوند. مهم‌ترین بیماری‌هایی که افراد را درگیر می‌کند، بیماری‌های تنفسی و در درجه بعدی، بیماری‌های قلبی‌عروقی است. اما این بیماری‌ها در حدی نیست که مردم دچار وحشت شوند، گروه‌های حساس چون ضعیف‌تر هستند، باید بیشتر رعایت کنند.

       آمارهای ما نشان داده طی سه سال گذشته، علیرغم افزایش جمعیت تهران، روند کاهشی در میزان مرگ و میر در مواجهه با آلودگی هوا را داشتیم، این نشان‌دهنده آن است که میزان اطلاعات مردم افزایش داشته و اینکه از آلودگی هوا کاسته شده است. آمار دقیق را نمی‌توان اعلام کرد، چراکه در حال کارهای کارشناسی است.

       در مقایسه با کشورهایی نظیر هند و چین وضعیت ما بهتر است. این کشورها حتی آلودگی‌های بیشتری را تجربه کردند. اما کشورهای پیشرفته با بهبود و اصلاح موتور وسایل نقلیه توانستند، شاخص آلودگی هوا را کاهش دهند. (چراکه 80 درصد آلودگی اکثر شهرهای بزرگ ناشی از وسایل نقلیه است، به جز اهواز که ریزگردها عامل آلودگی بودند) در تهران نیز با تبدیل ماشین‌های کاربراتوری به انژکتوری که 15 سال پیش اتفاق افتاد، شاهد هستیم که آلودگی‌هایی مانند CO و ازون که قبلا مهم‌ترین عامل آلودگی شهر تهران بود، در غالب ایام در حد پاک و سالم است. نگرانی‌های ما راجع به آنها رفع شده است. زمانی که بنزین اصلاح شد و سرب از آن جدا شد، آلودگی ناشی از سرب هم کاهش یافت. سرب روی هوش و سیستم اعصاب به خصوص کودکان تاثیر منفی داشت. لذا هر اقدام موثر و برنامه‌ریزی شده برای کاهش آلودگی هوا می‌تواند تاثیرات خوبی برای داشتن هوای بهتر داشته باشد. درحال حاضر نگرانی ما ذرات زیر 10 میکرون، به خصوص زیر 2و نیم میکرون است. این ذرات تا 4 یا 5 سال قبل اصلا سنجیده نمی‌شد، که اخیرا به عنوان یک عامل مهم مورد بررسی قرار گرفته است. اصلاح وسایل نقلیه معضل جدی است که باید در مرحله بعدی انجام شود. شاهدیم که هنوز چندین هزار تاکسی که ساعت‌ها در شهر حرکت می‌کنند، قدیمی بوده و حتی کاربراتوری هستند. اینها می‌توانند به اندازه چندین وسیله نقلیه معمولی آلودگی تولید کنند. اما هرسال به دنبال کاهش دما، با افزایش آلودگی هوا روبرو هستیم. استفاده از وسایل گرمایشی و وسایل نقلیه شخصی این آلودگی را تشدید می‌کند. امسال با توجه به اینکه سرما هم شدیدتر و هم زودتر آغاز شد، مانند سال‌های قبل با مبحث آلودگی هوا روبرو شدیم. اقدام پیشگیرانه و فوری وزارت بهداشت زودتر از اینکه این آلودگی‌ها تشدید شود، انجام شد، شش آلاینده در استان تهران مسئول اصلی صدمه به سلامت مردم هستند. ما ایستگاه‌های مختلف را توسط سازمان محیط زیست و شهرداری ساماندهی و بررسی می‌کنیم. این شش آلاینده شامل مونوکسید کربن، NO2، SO2، ازون، ذرات معلق در هوای زیر 10 میکرون و زیر 5/2 میکرون هستند.

       طی روزهای گذشته شاخص آلاینده‌های CO ،SO2 و ازون زیر 50 بوده است و ما از این نظر وضعیت کاملا پاک داشتیم. امسال سعی کردیم طوری برنامه‌ریزی کنیم که از نظر شاخص‌ها به بالای 200 نرسیم. کمیته اضطرار آلودگی هوا نیز بعد از رسیدن به شاخص بالای 200 تشکیل می‌شود، اما امسال ایستگاه‌های ما وقتی به شاخص بالای 150 رسیدند، این کمیته را تشکیل دادیم و با کمک سازمان هواشناسی پیش‌بینی کردیم که اگر آلودگی افزایش پیدا کند و شاخص‌ها به بالای 200 برسند، اقدامات فوری انجام دهیم.

طی سه هفته گذشته، سه آلاینده CO، SO2 و ازون طی این سه هفته در حد کاملا پاک بودند، ذرات معلق زیر 10 میکرون نیز در حد سالم بودند و فقط دو روز شاخص این ذرات 100 و 130 گزارش شد. شاخص NO2 نیز زیر 100 بوده است. همانطور که گفتم، نگرانی جدی ما شاخص ذرات معلق زیر 5/2 میکرون است که در بعضی از ایستگاه‌ها بالای 150 بوده که با توجه به آن کمیته‌ای نیز تشکیل دادیم. اقدامات پیشگیرانه را سبب افزایش نیافتن ذرات معلق زیر 5/2 میکرون است. بعضی ایستگاه‌ها در بعضی از روزها شاخص ذرات معلق زیر 5/2 میکرون را بالاتر از 150 نشان دادند که ما آن را اعلام کردیم. با توجه به اینکه پیش بینی می‌شد، شاخص‌های آلودگی هوای شهر ری بیش از 150 شود، توسط کمیته اضطرار تمهیداتی برای این شهر اندیشیده شد. امسال با برنامه‌‌ریزی‌های صورت گرفته حتی یک ایستگاه نیز ذرات معلق زیر 5/2 میکرون را بالای 200 نشان ندادند و شرایط خیلی ناسالم در هیچ نقطه‌ای اتفاق نیفتاده است، اما همین شرایط نیز برای وزارت بهداشت قابل قبول نیست.سپید

خسرو صادق نیت
رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی