به گزارش شفاآنلاین، طرح تحول سلامت حال و روز خوبی ندارد. این واقعیتی است که هم مقامات ارشد دولت یازدهم را به شدت تحت فشار قرار داده است و هم نمایندگان مجلس را به شدت نگران کرده است و البته ریشه در هزینه های بالای اجرای این طرح دارد. در واقع، با ۲.۵ برابر شدن تعرفه های پزشکی در گام سوم طرح تحول سلامت، هزینه های بیمه های درمانی به شدت افزایش یافت ولی خبری از افزایش منابع آنها نبود و در نتیجه، این بیمه ها تحت فشار زیادی قرار گرفتند و بدهی های سنگینی به مراکز درمانی پیدا کردند. در همین راستا هم مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی لایحه اصلاحیه قانون بودجه ۹۵ در اوایل شهریورماه امسال با درخواست دولت مبنی بر انتشار ۸ هزار میلیارد تومان اوراق قرضه در این زمینه موافقت کرد. اما همه می دانند که تداوم اجرای طرح تحول سلامت به منابع مالی به شدت گسترده تری نیاز دارد و انتشار این اوراق، صرفا مسکنی موقت برای کاهش این مشکلات بزرگترین طرح دولت یازدهم در حوزه اجتماعی است.
علی نوبخت حقیقی رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مصاحبه ای با یکی از روزنامه های تخصصی حوزه سلامت در تاریخ ۲۰ آبان ۹۵، درباره این موضوع گفت: «۱۰۰ درصد باید در طرح تحول سلامت، اصلاحات جدی انجام شود. کشور هم مطلقا چنین منابعی در اختیار ندارد. با توجه به محدودیت منابع مالی، طرح تحول سلامت به این شکل، غیرقابل تداوم است». برادر رئیس سازمان برنامه و بودجه در این مصاحبه به انتقاد از سکوت سازمان بیمه سلامت درباره هزینه های بالای اجرای طرح تحول سلامت در ماه های ابتدایی اجرای این طرح پرداخت و صراحتا خواستار محدود کردن پشتیبانی بدون حد و مرز بیمه ها از اجرای طرح تحول سلامت شد و افزود: «اگر جز این باشد، این خزانه کشش ندارد. حالا ممکن است دولت اراده کند و مثلا از منابع دیگری که دراختیار دارد، به این بخش تزریق کند. خودشان می‌دانند. ولی من می‌دانم که اگر کف این چاه را نبندیم و ته نداشته باشد، هرچه درآن بریزیم، جواب نمی‌دهد». این عضو فراکسیون امید مجلس دهم در پایان این مصاحبه گفت: «من به کرات گفته‌ام که طرح تحول سلامت، عجولانه، بدون مطالعه و به یکباره در سراسر کشور آغاز شد. همین‌ها عواملی شده که مملکت را دچار آسیب می‌کند».
در واقع، دولت در بن بست عجیب و پیچیده ای قرار گرفته است نه با توجه به مزایای اجرای طرح تحول سلامت و انتظارات ایجاد شده به خاطر اجرای این طرح، توان توقف اجرای آن را دارد و می تواند هزینه های اجتماعی چنین اقدامی را بپذیرد و نه از لحاظ اقتصادی توان تامین منابع مالی لازم برای تداوم اجرای طرح تحول سلامت را دارد. اما طرح تحول سلامت چرا اجرا شد و چرا به این شرایط رسید؟
اواخر دولت قبل، هزینه‌های سلامت به شدت افزایش یافت و پرداخت از جیب مردم به بیش از ۵۰ درصد رسید. این فشار هزینه‌های درمانی برای مردم، باعث شد که مسئولین وزارت بهداشت دولت یازدهم به فکر چاره ای برای این مشکل باشند. در این راستا، قاضی زاده هاشمی و همکارانش طرح تحول سلامت را ارائه کردند و این طرح از ابتدای سال ۹۳ اجرایی شد، طرحی که رویکرد اصلی آن، افزایش منابع عمومی دولتی برای تأمین هزینه‌های سلامت با هدف کاهش پرداختی مردم در این زمینه بود.
کاهش اندک پرداختی نسبی مردم
با اجرای این طرح، هزینه‌های مردم در بخش بستری بیمارستان‌های دولتی کاهش چشمگیری پیدا کرد و به زیر ۱۰ درصد رسید. البته این دستاورد مهم اجرای طرح تحول سلامت با ۲.۵ برابر شدن تعرفه های پزشکی در گام سوم اجرای این طرح، تا حدودی کم رنگ شد. مطابق با آمارهای وزارت بهداشت، قبل از اجرای طرح تحول سلامت میانگین هزینه هر بستری، حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان بود و به طور متوسط، مردم ۳۸ درصد این مبلغ را پرداخت می کردند. اما بعد از طرح تحول سلامت، هزینه هر بستری به ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید و به طور متوسط، مردم ۸ درصد این مبلغ را پرداخت می‌کنند. به عبارت دقیق تر، با اجرای طرح تحول سلامت، میانگین پرداختی مطلق مردم برای هر بستری از ۱۹۰ هزار تومان به ۱۲۰ هزار تومان کاهش یافت.
اما هزینه های بستری صرفا حدودا نیمی از هزینه های سلامت مردم بود و هزینه های سرپایی مابقی هزینه های سلامت مردم را تشکیل می داد که عمدتا توسط بخش خصوصی ارائه می شد و هزینه های آن مستقیما از جیب مردم پرداخت می‌شد، همزمان با اجرای گام سوم طرح تحول سلامت، ۲.۵ برابر شده بود. از سوی دیگر هم گردش مالی بخش خصوصی در بخش بستری قابل توجه بود و این هزینه ها هم که با اجرای گام سوم این طرح، ۲.۵ برابر شده بود، مستقیما از جیب مردم پرداخت می شد. در نتیجه، هرچند پرداخت نسبی (درصد پرداختی) هزینه های سلامت توسط مردم نسبت به قبل از اجرای طرح تحول سلامت، کاهش یافته است اما پرداخت مطلق این هزینه ها توسط مردم نسبت به قبل از اجرای این طرح، افزایش یافته است.
در واقع متاسفانه همان تذکری که مقام معظم رهبری در دیدار با هیئت دولت در شهریور ۹۳ به وزارت بهداشت داده بود که مراقب باشید طرح تحول سلامت به ضد خود تبدیل نشود و پرداختی مطلق مردم افزایش نیابد، عملا رعایت نشد.
اگر بخواهیم به صورت کلان تری به این قضیه نگاه کنیم. کل هزینه های سلامت کشور به صورت سالیانه تا قبل از اجرای طرح تحول سلامت، ۴۲ هزار میلیارد تومان بود که ۵۵ درصد آن یعنی حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان توسط مردم پرداخت می شد. اما ۲.۵ برابر شدن تعرفه ها همزمان با اجرای گام سوم طرح تحول سلامت، کل هزینه های سلامت کشور و پرداختی مطلق مردم افزایش چشمگیری یافت. بنابر اظهارات دکتر ایرج حریرچی قائم مقام وزیر بهداشت، کل هزینه های سلامت کشور به صورت سالیانه به ۳۰ میلیارد دلار (۱۰۵ هزار میلیارد تومان) رسیده است و مردم حدود ۴۰ درصد این هزینه ها را می‌پردازند یعنی حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان. به عبارت دیگر، هرچند با اجرای طرح تحول سلامت، پرداخت نسبی هزینه های سلامت توسط مردم ۱۵ درصد کاهش یافته اما پرداختی مطلق این هزینه ها توسط مردم حدود ۸۳ درصد افزایش یافته است. آمارهای بانک مرکزی هم نشان می دهد که سهم سلامت از سبد هزینه های خانوار در این سه سال افزایش پیدا کرده است.
ورشکستگی بیمه ها با اجرای گام سوم طرح تحول سلامت
علاوه بر این، افزایش چشمگیر پرداختی مطلق هزینه های سلامت توسط دولت، فشار سنگینی به بیمه های درمانی وارد کرده است و این بیمه ها در آستانه ورشکستگی قرار گرفته اند. به عنوان مثال، مطابق با آمارهای ارائه شده توسط مسئولین سازمان تامین اجتماعی بعد از اجرای گام سوم طرح تحول سلامت، هزینه های این سازمان در بخش سلامت ۳ برابر شده است و بدهی چندین هزار میلیارد تومانی به مراکز درمانی دارد. بیمه سلامت هم که عمده منابع آن دولتی است، وضعیت به مراتب بدتری دارد و اخیرا مجوز انتشار اوراق قرضه ۸ هزار میلیارد تومانی از مجلس شورای اسلامی گرفته است تا بدهی های خود به مراکز درمانی را کاهش دهد. البته بیمه شدن حدود ۱۰ میلیون نفر از افرادی که تا پیش از آن تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نبودند، یکی از ابعاد مثبت اجرای طرح تحول سلامت بود که رضایت اقشار ضعیف جامعه را به دنبال داشت.
با توجه به توضیحات داده شده، کارشناسان اعتقاد دارند که رضایت مردم از اجرای طرح تحول سلامت مقطعی است زیرا دولت و بیمه های درمانی توان تامین منابع مالی مورد نیاز برای تداوم اجرای این طرح را نخواهند داشت و آثار منفی طرح تحول سلامت مستقیما به مردم منتقل خواهد شد. در واقع، پیش بینی می شود که ادامه اجرای طرح تحول سلامت با وضعیت فعلی، به نوعی خاطره طرح هدفمندی یارانه ها و پرداخت یارانه نقدی به عموم مردم را تکرار کند. راه حل وزارت بهداشت برای خروج از بن بست فعلی، موافقت مجلس با الزام دولت به تجمیع بیمه ها و انتقال آنها به این وزارتخانه است؛ راه حلی که کارشناسان اعتقاد دارند نه تنها نمی تواند مشکل کسری منابع سازمان تامین اجتماعی و بیمه سلامت را برطرف کند بلکه تشدید بیماری های ساختاری نظام سلامت را به همراه خواهد داشت و قطعا به ضرر مردم تمام می شود زیرا به معنای یکی شدن خریدار خدمت (بیمه ها) و فروشنده (ارائه دهنده) خدمت (مراکز درمانی) است.مهر
