بررسی های سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد، کشورهای آرژانتین، برونئی، کوبا، کلمبیا، کاستاریکا، هنگ‌کنگ، مجارستان، هند، اردن، لیتوانی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، آفریقای جنوبی و تایلند محبوب ترین مقاصد گردشگری پزشکی جهان را در اختیار دارند و به تازگی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کره جنوبی، تونس، اوکراین و نیوزیلند هم به این فهرست اضافه شده اند. ماهنامه پزشکی انگلستان در دسامبر ۲۰۱۵ گزارش داد هدف بیشتر متقاضیان برای سفر به این کشورها جراحی پلاستیک، تولد فرزند و انجماد جنین است.
کارشناسان پیش بینی می کنند سه منطقه جهان به ترتیب شامل اروپا، شرق آسیا و اقیانوسیه و آمریکا تا سال ۲۰۲۰ بیشترین تعداد گردشگران سلامت را جذب می کنند. هم اینک در بیش از ۵۰کشور، گردشگری سلامت همسو با معیارهای صنعت گردشگری و علم روز پزشکی جریان دارد و درآمدی بالغ بر ۱۴۰میلیارد دلار برای کشورهای پذیرنده تولید می کند.
رونق گردشگری سلامت در ایران
اقدامات جدی برای معرفی و رونق گردشگری سلامت از سال۹۲ در کشور آغاز و به تدریج این روند توسعه پیدا کرد. در حال حاضر برای اغلب متقاضیان سفرهای سلامت به ایران لجن درمانی، فیزیوتراپی در آبهای معدنی، مدیتیشن کویری و ساحلی، درمان بیماری های چشمی و استفاده از خدمات بستری اولویت دارد.
رضا موسوی، کارشناس گردشگری با بیان این مطلب می گوید: اکنون تعدادی کمی از مراکز بهداشتی، درمانی و تندرستی کشور برای پذیرش گردشگران سلامت مهیا هستند و مابقی نیازمند امکانات تخصصی، بهسازی محیطی و آموزش های پرسنلی هستند.
او در عین حال با اشاره به وضعیت کشورهای منطقه در خصوص جذب توریسم سلامت می افزاید: در خاورمیانه و خلیج فارس کشورهای ترکیه، امارات، قطر و عمان طی یکسال گذشته بیشترین میزان جذب گردشگر سلامت را از نظر کمی و کیفی به خود اختصاص داده اند، این درحالی است که آذربایجان و ترکمنستان نیز از سال ۲۰۱۳ ورود خوبی به این مقوله داشتند و همچنان این روند را ادامه می دهند. خوشبختانه کشور ما با تمام محدودیت های پیش روی خود از ظرفیت های بالای اکوتوریسم برخوردار است و می توان از این قابلیت ها برای تقویت گردشگری سلامت و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی نیز استفاده کرد.
موسوی در ادامه خاطرنشان می کند: برتری ایران در حوزه گردشگری سلامت غیرقابل انکار است؛ بعنوان نمونه در کشور گردشگرپذیر ترکیه متوسط هزینه عمل قلب باز ۱۴۰تا۱۸۰ هزار دلار است در حالی که مراکز خصوصی ایران قادرند همین عمل را با ۱۰تا۱۶هزار دلار انجام دهند؛ پس نتیجه می گیریم ارزان بودن قیمت خدمات پزشکی ایران نسبت به سایر کشورها، کیفیت مناسب و برابری آن با جدیدترین شیوه های علم طب در جهان از دلایلی است که به رونق گردشگری سلامت در کشور کمک می کند. متاسفانه عدم وجود گواهینامه بین المللی اعتبار سنجی مراکز سلامت محور یا «جی.سی.آی» و نیز تبلیغات منفی کشورهای حاشیه خلیج فارس طی سال های اخیر موجب شده جذب گردشگران سلامت به کشور دشوار شود.
کیسه ای که دلالان دوخته اند
عمده چالش پیش روی گردشگری سلامت، افزایش فعالیت دلالانی است که به بهانه جذب گردشگران خارجی پول های هنگفتی به جیب می زنند و در مقابل خدمات ناچیز و غیرقابل قبولی ارائه می کنند.
دکتر فریده جواهرزاده، عضو هئیت علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه بینالود می گوید: هدف گردشگری سلامت آن است که افراد با توصیه پزشکان یا با نظارت آنان به دهکده های سلامتی مراجعه و از مزایای مختلف سرویس های تندرستی و درمانی استفاده کنند. در این میان معضل اصلی دلالانی هستند که با نیت کسب سودهای نامعقول وارد حوزه سلامت شده اند و در مباحث مرتبط با گردشگری دخالت و فعالیت می کنند. از دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور انتظار داریم در تعامل با سازمان ایرانگردی، جهانگردی و صنایع دستی ورود قاطعانه ای به این مسئله داشته باشند و با اعمال نظارت های بیشتر از فعالیت و سوءاستفاده دلالان جلوگیری کنند.
نبود سیستم یکپارچه برای جذب گردشگر و تعرفه های مشخص بازار دلالی را در حوزه گردشگری سلامت افزایش داده است. به گونه ای که در این عرصه هر کس بدون ضابطه و قانون مشخص کار خود را می کند و نظارتی هم بر فعالیت آنها نیست.
وی محدودیت های مربوط به روادید فرودگاهی را چالش دیگر جذب گردشگران خارجی عنوان کرد و گفت: این روادید محدود به چند کشور است، در حالی که برای رونق گردشگری سلامت و دیگر شاخه های صنعت توریسم باید تعداد کشورهای دریافت کننده روادید فرودگاهی بیشتر و مدت اقامت مجاز شهروندان آنان افزایش یابد.
گردشگری سلامت در گذر زمان
جالب است بدانید اولین نمونه ثبت شده از گردشگری سلامت قدمتی چند هزار ساله دارد و به زمان سفر یونانی ها به مدیترانه و خلیج «سارونیک» باز می گردد. آنها معتقد بودند در سارونیک خاک شفابخشی وجود دارد که همه بیماری ها را درمان می کند؛ به همین منظور مقصد سفرهای خود را در این منطقه متمرکز کردند.
آبگرم «سانتی تاریموس» انگلستان نیز مقصد بعدی گردشگران سلامت در قرن هجدهم بود. بیشتر مسافران با هدف تماشای چشمه های آب گرم معدنی و برای علاج بیماری هایی مانند نقرس، برونشیت و امراض کبدی به این کشور مراجعه می کردند.
