شفا آنلاین>سلامت> هلیکوباکتر پیلوری یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در انسان است که که تقریبا نیمی از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند.
به گزارش شفا آنلاین،در
بررسی‌های متعدد روی افراد سالم جامعه ایرانی، نزدیک به 80 درصد افراد
بالغ مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری هستند. در حدود 5 الی 10 درصد این
افراد دچار بیماری‌های معده و دوازدهه شامل زخم معده و دوازدهه و به میزان
بسیار کمتری دچار سرطان معده یا لنفوم می‌شوند. در 80 درصد افراد جامعه
ایرانی انجام سرولوژی در اغلب موارد مثبت خواهد بود، لذا انجام روتین این
آزمایش ضرورتی ندارد. در ادامه مبحث شماره قبل، به چگونگی پیگیری بیماران
پس از درمان و دیگر موارد خواهیم پرداخت.پیگیری
1) برای تایید ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری از چه آزمونی استفاده می‌شود؟
توصیه می‌شود ۸ تا ۱۲ هفته پس از درمان برای تایید ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری از تست تنفسی اوره با کربن نشاندار یا آزمون آنتی‌ژن مونوکلونال باکتری در مدفوع استفاده شود. آزمون سرولوژی برای بررسی ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری توصیه نمی‌شود. تغییر سطح آنتی‌بادی هم در این مورد اهمیتی ندارد.
2) در چه مواردی آزمون‌های حین آندوسکوپی برای تایید ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری توصیه می‌شود؟
در بیماران زیر توصیه می‌شود ضمن انجام آندوسکوپی برای بررسی ترمیم زخم از آزمون‌های اوره‌از یا هیستولوژی برای تایید ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری استفاده شود و در بقیه بیماران تایید ریشه‌کنی عفونت را می‌توان با روش‌های غیرآندوسکوپی انجام داد:
1) بیماران با زخم معده،
2) بیماران با زخم دوازدهه (که همراه با عوارض خونریزی، پارگی یا انسداد انتهای معده بوده‌اند)،
3) بیماران با ضایعات پیش‌سرطانی معده مانند گاستریت‌های همراه با متاپلازی روده‌ای و دیسپلازی،
3) در چه کسانی بررسی مجدد هلیکوباکتر پیلوری و درمان تجربی آن توصیه می‌شود؟
در بیماران با سابقه قبلی زخم دوازدهه و عفونت هلیکوباکتر پیلوری در صورت عود سوءهاضمه و علائم زخم (در صورتی که علائم هشدار وجود نداشته باشد)، مجددا هلیکوباکتر پیلوری بررسی و در صورت مثبت شدن درمان ریشه‌کنی دریافت دارند.
نشانه‌های خطر در بیماران با سوءهاضمه:
- کاهش وزن پیشرونده بدون رژیم غذایی (بیش از 10 درصد طی ۶ ماه یا ۵ درصد وزن قبلی در یک ماه اخیر)
- خونریزی گوارشی به صورت استفراغ خونی، مدفوع قیری‌شکل، یا کم‌خونی فقر آهن
- اختلال پیشرونده بلع (دیسفاژی) یا بلع دردناک (اودینوفاژی)
- استفراغ مکرر یا برگشت غذا،
- توده شکم، لنفادنوپاتی یا آسیت
- سابقه فامیلی بدخیمی‌های معده در بستگان نسبی درجه اول
با توجه به احتمال افزایش بیماری‌های رفلاکس و آسم پس از ریشه‌کنی هلیکوباکترپیلوری، توصیه می‌شود قبل از درمان در این مورد با بیماران صحبت شود و توصیه‌های لازم غذایی و نحوه زندگی مبتنی بر ثابت نگه داشتن وزن و پرهیز از مصرف غذاهای چرب و پرخوری به آنها داده شود.
ارزیابی، اقدامات تشخیصی
بررسی عفونت هلیکوباکتر پیلوری
برای تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری از چه تستی استفاده می‌شود؟
برای تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری در صورت انجام آندوسکپی از تست اوره‌آز سریع یا هیستولوژی با رنگ‌آمیزی مخصوص و در صورتی که بیمار آندوسکوپی نمی‌شود از تست تنفسی اوره با کربن نشاندار معتبر (ترجیحا از نوع اوره با کربن ١٣) یا تست آنتی‌ژن مدفوع از نوع مونوکلونال آنتی‌ژن استاندارد شده استفاده می‌شود.
آزمون سرولوژی برای تشخیص اولیه، تایید ریشه‌کنی و پیگیری بیمار با عفونت هلیکوباکتر پیلوری روش مناسبی نیست ولی در مناطقی که آزمون‌های بهتر از جمله تست تنفسی اوره یا آنتی‌ژن مدفوع موجود نیست یا در موارد زیر می‌توان از سرولوژی استاندارد شده هلیکوباکتر پیلوری از نوع IgG تنها برای تشخیص اولیه (ونه برای تایید ریشه‌کنی عفونت) استفاده کرد.
در موارد زیر انجام آزمون سرولوژی استاندارد شده می‌تواند مفید باشد:
الف) وجود تناقض بین آزمایشات دیگر از جمله بیوپسی معده
ب) در بیماران با خونریزی پپتیک اولسر و تست اوره‌آز یا هیستولوژی منفی
ج) در بیمارانی که نمی‌توان داروهای PPI را قطع کرد
د) گزارش گاستریت حاد فعال در بیوپسی معده و منفی بودن آزمون‌های تشخیصی
شرایط لازم برای انجام آزمون هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
توصیه می‌شود ۴ تا ۶ هفته قبل از بررسی تشخیصی عفونت هلیکوباکتر پیلوری از درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و بیسموت و از دو هفته قبل از داروهای مهارکننده اسید معده استفاده نشده باشد.
نکات مهم برای تشخیص عفونت حین آندوسکوپی:
- در بیمارانی که در 2-1 هفته قبل از آندوسکوپی از داروهای PPI و طی چهار هفته قبل از آندوسکوپی آنتی‌بیوتیک و بیسموت استفاده نکرده‌اند، انجام آزمون اوره‌آز سریع (به دلیل دقت، قیمت وسرعت) برای تشخیص عفونت کفایت می‌کند.
- در بیمارانی که روی درمان PPI یا آنتی‌بیوتیک یا بیسموت هستند، حین آندوسکوپی برای آزمون هلیکوباکتر پیلوری بهتر است حداقل دو نمونه از آنتروم و تنه معده برای پاتولوژی با یا بدون آزمون اوره‌آز گرفته شود. در بیمارانی که روی درمانPPI ، آنتی‌بیوتیک یا بیسموت هستند یا به دلیل خونریزی فعال زخم پپتیک آندوسکوپی می‌شوند، توصیه می‌شود برای افزایش دقت و حساسیت آزمون اوره‌آز از دو ناحیه معده، انحنای بزرگ آنتروم و از incisura نمونه‌برداری کرد و در صورت منفی‌شدن اوره‌آز، نمونه‌ها را جهت پاتولوژی ارسال کرد.
- در بیماران با خونریزی از زخم پپتیک که آزمون اوره‌آز سریع منفی دارند و پاتولوژی هم یافته خاصی ندارند، ترجیحا پس از آندوسکوپی و قطع درمان‌های کاهش دهنده اسید باید به روش UBT یا آنتی‌ژن مدفوع یا سرولوژی برای وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری آزمایش شوند.
پیگیری
برای تایید ریشه‌کنی هلیکو باکتر پیلوری ازچه آزمونی استفاده می‌شود؟
توصیه می‌شود ۸ تا ۱۲ هفته پس از اتمام آنتی‌بیوتیک برای تایید ریشه‌کنی هلیکو باکتر پیلوری از تست تنفسی اوره با کربن نشاندار یا آزمون آنتی‌ژن مونوکلونال باکتری در مدفوع استفاده شود. آزمون سرولوژی برای بررسی ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری توصیه نمی‌شود. تغییر سطح آنتی‌بادی هم در این مورد اهمیتی ندارد.
در چه مواردی آزمون‌های حین آندوسکپی برای تایید ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری توصیه می‌شود؟
در بیماران زیر توصیه می‌شود ضمن انجام اندوسکپی برای بررسی ترمیم زخم از آزمون‌های اوره‌از یا هیستولوژی برای تایید ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری استفاده شود و در بقیه بیماران تایید ریشه‌کنی عفونت را می‌توان با روش‌های غیرآندوسکپی انجام داد:
1) بیماران با زخم معده
۲) بیماران با زخم دوازدهه (که همراه با عوارض خونریزی، پارگی یا انسداد انتهای معده بوده‌اند)
٣) بیماران با ضایعات پیش‌سرطانی معده مانند گاستریت‌های همراه با متاپلازی روده‌ای و دیسپلازی.
در چه کسانی بررسی مجدد هلیکوباکتر پیلوری و درمان تجربی آن بدون آندوسکوپی توصیه می‌شود؟
در بیماران با سابقه قبلی زخم دوازدهه و عفونت هلیکوباکتر پیلوری در صورت عود سوءهاضمه و علائم زخم (در صورتی که علائم هشدار وجود نداشته باشد)، مجددا هلیکوباکتر پیلوری بررسی و در صورت مثبت شدن درمان ریشه‌کنی دریافت دارند.
نشانه‌های خطر در بیماران با سوءهاضمه:
- کاهش وزن پیشرونده بدون رژیم غذایی (بیش از ۱۰ درصد طی ۶ ماه یا ۵ درصد وزن قبلی در یک ماه اخیر)
- خونریزی گوارشی به صورت استفراغ خونی، مدفوع قیری‌شکل، یا کم‌خونی فقر آهن
- اختلال پیشرونده بلع (دیسفاژی) یا بلع دردناک (اودینوفاژی)
- استفراغ مکرر یا برگشت غذا،
- توده شکمی، لنفادنوپاتی یا آسیت
- سابقه فامیلی بدخیمی‌های معده در بستگان نسبی درجه اول
با توجه به احتمال افزایش بیماری‌های رفلاکس و آسم پس از ریشه‌کنی هلیکوباکترپیلوری، توصیه می‌شود قبل از درمان به بیماران اطلاعات کافی داده شود و توصیه‌های لازم غذایی و نحوه زندگی مبتنی بر ثابت نگه داشتن وزن و پرهیز از مصرف غذاهای چرب و پرخوری به آنها داده شود.
شرایط ریشه‌کنی هلیکوباکترپیلوری
اندیکاسیون درمان ریشه‌کنی هلیکوباکترپیلوری در ارتباط با بیماران با سوءهاضمه و زخم پپتیک:
- توصیه می‌شود درمان ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری برای بیماران زیر تجویز شود:
١. بیماران با زخم پپتیک معده
٢. بیماران با زخم پپتیک دوازدهه
٣. بیماران با اروزیون‌های متعدد معده یا دوازدهه
۴. بیماران کاندیدای مصرف طولانی‌مدت آسپیرین یا NSAIDs با سابقه زخم‌های پپتیک معده یا سابقه خونریزی گوارشی از زخم پپتیک.
درچه کسانی تست و درمان هلیکوباکتر پیلوری توصیه نمی‌شود؟
آزمون هلیکوباکتر پیلوری و درمان براساس آن برای بیماران با علامت غالب رفلاکس توصیه نمی‌شود.
درمان‌های دارویی
رژیم‌های درمانی
برای درمان هلیکوباکتر پیلوری در ایران چه رژیم‌های دارویی توصیه می‌شود؟
توصیه می‌شود برای ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری رژیم درمانی زیر (برای حداقل ۲ هفته) به همراه قطع دخانیات (در صورت استفاده) تجویز شود:
- آموکسی‌سیلین یک گرم، دو مرتبه در روز + بیسموت ساب‌سیترات دو قرص (۲۴۰ میلی‌گرم) دو مرتبه در روز + (PPI) مهارکننده‌های پمپ پروتون دوز استاندارد دو بار در روز، به اضافه یکی از درمان‌های زیر:
الف) مترونیدازول ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز،
ب) فورازولیدون دو قرص (٢٠٠ میلی‌گرمی) دو مرتبه (در بیماران با سابقه فاویسم یا کمبود آنزیم گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز از رژیم فورازولیدون استفاده نشود)،
ج) تتراسیکلین ۵۰۰ میلی‌گرم چهار بار در روز،
د) کلاریترومایسین ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز.
توصیه‌های لازم به بیمار قبل از شروع درمان چیست؟
با توجه به اینکه مصرف کامل دارو تاثیر بسیار مثبتی در میزان ریشه‌کنی عفونت دارد، توصیه می‌شود قبل از شروع درمان با توجیه کافی بیمار در مورد لزوم درمان و عوارض احتمالی داروها، وی را برای تمکین کامل از رژیم درمانی مورد نظر آماده کنیم.
دبیرخانه تحقیق و توسعه سیاست‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران
مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران
مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار