آسیب‌های ناشی از برق‌گرفتگی

به گزارش شفا آنلاین،به  نقل از سپید مورد آخر یک آسیب سوختگی سطحی ناشی از پخش و عبور جریان الکتریکی بصورت سطحی است که گفته می‌شود منجر به عبور جریان از بافت‌ها نمی‌شود. آسیب‌های ناشی از صاعقه‌زدگی یک فرم وسیع و منحصر به فرد از آسیب الکتریکی است. به دنبال وقایع برق‌گرفتگی و به دلیل عبور جریان از میان بافت‌ها، انفجار و احتراق لباس‌ها، مایعات و غیره، سوختگی حرارتی ایجاد می‌شود.

اپیدمیولوژی
       سالانه در حدود 6500 آسیب الکتریکی در آمریکا حادث می‌شوند که این میزان در حدود 4 درصد کل میزان سوختگی‌های حرارتی را تشکیل می‌دهند. در این میان بیشترین آسیب‌ها، وقایع مربوط به محل کار (61 درصد) هستند. میزان کل عوارض حدود 6/10 درصد تخمین زده می‌شود. کمترین این آسیب‌ها در میان اطفال دیده شده است. در آمریکا بیشترین آسیب‌های برق‌گرفتگی با ولتاژ بالا در میان بزرگسالان به دنبال تماس با قوس الکتریکی در محیط کار اتفاق افتاده و به نظر می‌رسد تماس با خطوط فشار قوی و ولتاژ بالا بسیار آسیب‌رسان و مهلک است، چراکه منجر به نکروز وسیع و عمیق بافتی می‌شود.

اصول پایه جریان برق
       جریان برق به حرکت بارهای الکتریکی با واحد اندازه‌گیری آمپر گفته می‌شود. این حرکت بسته به اختلاف پتانسیل الکتریکی با فلوی جریانی مشخص با واحد اندازه‌گیری ولتاژ، صورت می‌گیرد. در مقابل این عبور جریان، مقاومت خاصی با واحد اندازه‌گیری اهم وجود دارد. لذا بنا بر آنچه گفته شد، قانون اهم به قرار زیر است:

جریان (آمپراژ) = (فلو (ولتاژ))/(مقاومت (اهم))
       بیشتر بافت‌های بدن به درجات مختلف رسانا هستند. بافت‌هایی با میزان مایع و محتوای الکتریکی بالا بیشتر قادر به عبور جریان هستند. عروق و اعصاب بسیار رسانا بوده و در مقابل، استخوان‌ها نسبت به عبور جریان بسیار مقاومت نشان می‌دهند. اثرات فیزیولوژیک شوک الکتریکی بستگی به میزان جریان، مدت زمان عبور جریان، نوع جریان (جریان متناوب (AC) یا جریان مستقیم (DC)) و مسیر عبور جریان دارند. جریان برق DC در یک مسیر مستقیم و یکنواخت حرکت می‌کند، در حالی که جریان برق AC در جهت‌های مختلف بصورت دوره‌ای حرکت می‌کند. جریان برق استاندارد اکثر منازل AC است. الکتریسیته درون باتری‌ها و صاعقه DC است. جریان برق AC با فرکانس پایین (50 تا60 هرتز) می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از همان میزان جریان برق DC باشد، چون جریان برق متناوب باعث فیبریلاسیون بطنی می‌شود. جریان برق AC باعث تتانی عضلانی می‌شود و قربانی دچار برق‌گرفتگی نمی‌تواند از منبع الکتریسیته جدا شود. جریان برق جهت عبور از میان یک جسم رسانا نیاز دارد تا یک مدار الکتریکی کامل، از یک ترمینال منبع الکتریکی به طرف ترمینال دیگر منبع الکتریکی یا زمین، ایجاد کند. زمانی که جریان برق از انسان در حال عبور است، از یک سطح تماسی تا سطح تماسی دیگر خطوط متعدد و موازی جریان برق را ایجاد می‌کند. به طور مثال، زمانی که یک فرد با دست و پای چپ به یک منبع الکتریکی اتصال می‌یابد، جریان در همان سمت چپ بدن از میان قلب و عضلات تنفسی و اعضای شکم عبور خواهد کرد. این جریان از میان دیگر اعضا (سمت راست بدن فرد) رد نخواهد شد، چراکه سمت دیگر بدن در راستای مسیر هدایتی مشترک با سمت چپ نیست. یک استثنا برای این قانون زمانی است که با تخلیه بار الکترواستاتیک مواجه هستیم. در الکتریسیته ساکن، جابجایی بار الکتریکی زیادی به سمت یا از طرف یک جسم یا انسان اتفاق می‌افتد و بار های الکتریکی با پتانسیل های متفاوت در تماس مستقیم با هم قرار می‌گیرند که منجر به درد و حرکات رفلکسی شدید و وسیع می‌شوند.

مکانیسم‌های آسیب الکتریکی
       خطر آسیب‌های جدی و کشنده با افزایش ولتاژ برق، بخصوص بیش از 600 ولت، افزایش می‌یابند. خروجی برق خانه‌ها در آمریکا 120 ولت و در اروپا 240 ولت است. آسیب‌هایی که ایجاد می‌شوند، می‌توانند به خاطر انرژی الکتریکی یا حرارتی منتقل شده یا به علت پرتاب شدن فرد بعد از اتصال به برق و در نتیجه تروما باشند.

سوختگی الکتریکی
       فقط درصدی از یک ثانیه جریان برق با ولتاز بالا نیاز است تا آسیب و سوختگی شدید بافتی اتفاق بی‌افتد. در تماس‌های ولتاژ پایین، گرمای کمتری در سطح پوست و بافت ایجاد می‌شود و لذا سوختگی کمتری متصور است.

آسیب‌های قوس الکتریکی
       قوس الکتریکی ایجاد شده از یک منبع به سمت دیگر، می‌تواند گرمای لازم را برای سوختگی حرارتی ایجاد کند و حتی این قابلیت را دارد که فرد را در فاصله 10 فوت یا دورتر بکشد. در مواجهه مستقیم با قوس الکتریکی جدای از گرمای زیاد تولید شده، فرد با سوختگی فلش و نیروی مکانیکی انفجاری نیز تماس پیدا می‌کند. آسیب‌های بسیار کشنده و مخربی به دنبال تماس با قوس الکتریکی دیده شده است.

انقباضات تتانیک
       تماس با جریان برق می‌تواند انقباضات متعدد عضلانی با تواترهای مختلف بسته به نوع جریان AC یا DC ایجاد کند. انقباضات شدید به وجود آمده می‌تواند نیروی زیادی را در اندام ایجاد کند و منجر به شکستگی استخوانی متعدد شود. افزایش زمان تماس با منبع الکتریکی و کاهش مقاومت سطح تماس باعث متصل ماندن طولانی فرد قربانی می‌شود و و بدین وسیله عمق و میزان نفوذ آسیب افزایش می‌یابد.

تظاهرات بالینی ناشی از برق‌گرفتگی
       جریان الکتریکی می‌تواند آریتمی قلبی ناگهانی، توقف تنفسی و تشنج ایجاد کند. هم جریان‌هایی که از قفسه‌سینه بطور عمودی عبور می‌کنند (یعنی از یک دست به یک پا می‌روند) و هم جریان‌هایی که بصورت افقی در حرکت هستند (یعنی از یک دست به سمت یک دست دیگر می‌روند) می‌توانند منجر به آریتمی و توقف تنفسی شوند.

دیس‌ریتمی قلبی
       مرگ ناشی از فیبریلاسیون یا آسیستول معمولا پیش از ورود به اورژانس ایجاد می‌شود. بیماران بدون علامت با نوار قلب نرمال در بدو ورود به اورژانس، معمولا دچار دیس‌ریتمی‌های تاخیری نمی‌شوند.

آسیب‌های سیستم عصبی مرکزی و محیطی
       انواع صدمات نورولوژیک ناشی از برق‌گرفتگی شایع است و در حدود 50 درصد بیمارانی که با ولتاژ بالا تماس داشته‌اند، دچار این صدمات می‌شوند. کاهش سطح هوشیاری گذرا و به دنبال آن تشنج دیده می‌شود. بیماران ممکن است دچار نقص نورولوژیک لوکال شوند. آسیب طناب نخاعی ممکن است ناشی از آسیب سلولی مستقیم یا ناشی از شکستگی مهره‌ها باشد. آسیب‌های نخاعی ممکن است بتدریج پس از وقوع حادثه بدتر شوند. بیشتر موارد این آسیب‌ها ضایعات موتور هستند. تظاهرات کلینیکی ممکن است بصورت دمیلینیزاسیون پیشرونده، میلیت عرضی، اسکلروز لترال آمیوتروفیک یا گیلن‌باره باشد. نوروپاتی و درگیری اعصاب محیطی پس از تماس دست‌ها با منبع برق دیده می‌شوند. بیشتر موارد درگیری اعصاب اولنار و مدین هستند.

سوختگی پوستی
       در محل ورود و خروج جریان برق DC آثار سوختگی حرارتی پوست بطور شایع دیده می‌شوند. زخم‌های تماسی در نتیجه تماس با برق AC دیده می‌شوند. سوختگی‌ها معمولا بدون درد، با رنگ خاکستری یا زرد و بصورت فرورفته هستند. در همه موارد این سوختگی‌ها نیاز به بستری در بیمارستان و بررسی توسط متخصص سوختگی دارند.

آسیب‌های ارتوپدیک
       انواع شکستگی در نتیجه انقباضات عضلانی یا تروما دیده می‌شوند. در بسیاری از موارد با توجه به اختلال سطح هوشیاری موجود در فرد ممکن است این صدمات از دید معاینه کننده پنهان بمانند لذا معاینه دقیق و ارزیابی سریالی اهمیت بسزایی دارند. دررفتگی خلفی شانه در برق‌گرفتگی بطور شایع دیده می‌شود.

آسیب‌های عضلانی و عروقی
       صدمات عروقی‌عضلانی در تماس با برق ولتاژ بالا به کرات دیده می‌شود. در این عوارض اسپاسم عروقی، آسیب اندوتلیال و اختلال عملکرد عضلات صاف دیواره عروق رخ می‌دهد. لذا ترومبوز، استنوز و آنوریسم تشکیل می‌شود. بیماران دچار شوک الکتریکی ولتاژ بالا می‌توانند دچار سندرم کمپارتمان و رابدومیولیز شوند. نیاز به فاشیوتومی و قطع اندام در برق گرفتگی ولتاژ بالا شایع هستند.

اختلالات انعقادی
       آسیب حرارتی یا نکروز بافتی ناشی از عبور جریان باعث اختلالات انعقادی زیادی می‌شوند. اختلال انعقادی منتشر به علت هیپوکسی، استاز عروقی، رابدومیولیز و آزاد شدن فاکتورهای انعقادی از بافت‌ها ایجاد می‌شود. لذا انواع ایسکمی و انفارکت متصور است.

آسیب ناشی از اثر انفجار
       قوس الکتریکی در محیط صنعتی یا نزدیک خطوط فشار قوی می‌تواند فشار انفجار بالایی ایجاد کرده و دقیقا مشابه یک انفجار ناشی از بمب‌گذاری عمل کند.

آسیب استنشاقی
       توکسین‌های شیمیایی مانند ازون به دنبال سوختن سیم‌ها و قوس الکتریکی ایجاد می‌شوند. اثرات حاد ناشی از استنشاق ازون تحریک مخاطات است و در نهایت آسیب آلوئولی و خونریزی ریوی ایجاد می‌کند. آتش‌سوزی و انفجار، گاز منواکسید کربن ایجاد می‌کند.

آسیب چشمی
       شوک الکتریکی صدمات وسیع چشمی ایجاد می‌کند. از همه شایع‌تر ترومای قرنیه است که منجر به کراتیت و یویئت می‌شود. جدایی شبکیه، ادم ماکولا، کاتاراکت، آسیب عصب اپتیک، ترومبوز و خونریزی داخل چشم نیز شایع هستند.

آسیب گوش
       سیستم شنوایی می‌تواند دچار خونریزی یا تروما به دنبال برق‌گرفتگی شود. ماستوئیدیت، ترومبوز سینوس وریدی، مننژیت و آبسه مغزی مرسوم هستند. وضعیت شنوایی در اورژانس باید چک شده و هم چنین بصورت سریالی تحت ارزیابی قرار گیرد.

آسیب سیستم گوارشی
       پرفوراسیون روده و خونریزی اینتراابدومینال می‌تواند منجر به درد شود. در اتوپسی بیمارانی که با برق ولتاژ بالا تماس داشته‌اند آسیب‌های وسیع شکمی گزارش شده است.

درمان در صحنه و پیش از بیمارستان
امنیت امدادگر
        نجات جان قربانی دچار برق‌گرفتگی در گرو توجه به برقراری امنیت در صحنه حادثه است. در حین نزدیک شدن به صحنه و قربانی باید از خطوط فشار قوی که ممکن است روی زمین یا آب افتاده باشد، دوری کرد. احتمال برق‌گرفتگی تا زمان عدم قطع کامل برق منطقه کماکان باقی است. باید در نظر داشت که رعایت فاصله ایمن 10 متری از خطوط برقی که روی زمین افتاده، الزامی است. اولین قدم و مطمئن‌ترین روش قطع برق منطقه در اسرع وقت است. در ولتاژهای بالای 600 ولت چوب خشک و دیگر مواد می‌توانند جریان قابل‌توجهی را از برق عبور دهند، لذا در این موارد استفاده از چوب برای جداسازی مصدوم از منبع برق توصیه نمی‌شود. امدادگران باید مواظب باشند که در صحنه حادثه برق‌گرفتگی با ولتاژ بالا، با وسایل یا اجسام فلزی یا بدنه اتومبیل تماسی نداشته باشند. در این موارد حتی استفاده از لباس و دستکش‌های عایق هم کارساز نخواهد بود. در یک حادثه برق‌گرفتگی در صورت افتادن خطوط برق به زمین، افرادی که در داخل اتومبیل هستند، در صورتی‌که پا به فضای بیرون بگذارند یا با اجسام با پتانسیل‌های متفاوت تماس داشته باشند، کشته خواهند شد.

احیا و پایدارسازی در صحنه
       تنفس مصنوعی نجات‌بخش به مصدومینی که در ارست تنفسی هستند باید به محض جداسازی وی از منبع برق انجام شود. به محضی که فرد مصدوم دچار ارست قلبی در سطح زمین پایین آورده می‌شود، باید فشردن قفسه سینه با ماساژ انجام شود.

       جریان برق AC ولتاژ پایین می‌تواند با تحریک قلبی مستقیم فیبریلاسیون بطنی مداوم ایجاد کند. جریان برق AC یا DC با ولتاژ بالا می‌توانند آسیستول بطنی گذرا ایجاد کنند. آسیستول ایجاد شده می‌تواند بصورت خودبخود به ضربان قلب نرمال تبدیل شود اما آپنه طولانی از خود به‌جا خواهد گذاشت. باید احیای دقیق و جدی را در موارد ایست قلبی ناشی از شوک الکتریکی ادامه داد چراکه ساختار قلب با وجود رویت آریتمی‌های مهلک سالم است و احتمال نجات فرد قربانی با احیای طولانی وجود دارد. در حین احیا باید مراقب پایداری ستون فقرات بود.

تشخیص و درمان در اورژانس
       در ابتدا، در مورد بیماران دچار مالتیپل‌ترومای ماژور، باید ارزیابی و احیای مرسوم مطابق با توالی مورد نظر (راه هوایی- تنفس-سیرکولیشن) (A-B-C) انجام شود. در حین انجام اقدامات و احیا باید پایدارسازی ستون فقرات گردنی مد نظر باشد. انواع آریتمی‌های قلبی باید مطابق آخرین راهنمای بالینی احیای پیشرفته ACLS انجام شود. همه بیماران با سابقه بیماری قلبی، تماس با برق ولتاژ بالا و همه بیمارانی که علامتدار هستند باید مونیتور ممتد قلبی شوند. در مورد بیمارانی که بدون علامت هستند و نوار قلبی بدو ورود نرمال دارند، در صورتیکه برق‌گرفتگی با برق ولتاژ پایین بوده باشد، بستری و مونیتورینگ نیاز نیست. معاینه قلبی عروقی و نورولوژیک دقیق باید در مورد بیماران بستری انجام شود. یافته‌های اولیه نرمال در معاینه، احتمال آسیب‌های جدی یا تاخیری را به طناب نخاعی رد نمی‌کند. باید به شواهد آسیب‌های بافتی توجه داشت. درمان بصورت کلی در موارد درگیری خاص بافتی در جدول خلاصه شده است. در موارد برق‌گرفتگی با ولتاژ کم، معمولا در غالب موارد نیاز به انجام آزمایشات یا تصویربرداری نیست، مگر اینکه بیمار علامتدار باشد یا معاینه مثبتی داشته باشد. بیماران در صورت وجود هرگونه علامت باید بستری شوند.

تعیین تکلیف بیماران
       در برق‌گرفتگی AC ولتاژ پایین (کمتر از 240 ولت) و در بیماران بدون علامت، در صورت طبیعی بودن نوار قلب بیمار در بدو ورود و معاینات می‌توان بیماران را ترخیص کرد. بیمارانی که احساس خوشایندی ندارند یا تظاهرات پاتولوژیک در نوار قلب دارند باید بستری شوند. در مورد همه بیمارانی که با ولتاژ بالا (بیش از 600 ولت) تماس داشته‌اند، بستری و تحت نظر قرار دادن بیماران الزامی است، حتی اگر بیماران در بدو ورود بی‌علامت هستند.