درمان‌ های قرون وسطایی که همچنان رایج هستند

باید رویکردها و درمان‌های پزشکی را در بستر تاریخی‌شان درک کرد زیرا منطق استفاده از آن‌ها در روزگاران قدیم معمولا بسیار متفاوت از دلایل امروزی بوده‌اند.

در اینجا به 9 نمونه از درمان‌های به اصطلاح قرون وسطایی اشاره شده که همچنان کاربرد دارند و اینکه چرا پزشکان به این رویکردهای قدیکی روی آورده‌اند و خطرات احتمالی آن‌ها چیست.

زنبور درمانی

درمان با نیش زنبور که شامل نیش خوردن عمدی توسط یک زنبور زنده است، به یونان باستان باز می‌گردد که سقراط، حکیم یونانی، ظاهرا معتقد بود با نیش زنبور می‌توان درد آرتروز و سایر بیماری‌های مفاصلی را کاهش داد.

دلیل اینکه شاید نیش زنبورعسل بتواند به کاهش درد کمک کند، وجود ماده شیمیایی ملیتین است که طبق مقاله‌ای در مجله Molecules، تصور می شود دارای خواص ضدالتهاب است.

با اینکه این روش برای کاهش درد و تورم ناشی از آرتروز و همچنین جلوگیری از عود مجدد، خستگی و ناتوانی در بیماران ام‌.اس توصیه شده، اما هنوز شواهد علمی کافی در مورد تاثیرگذاری این درمان بر روی دو بیماری مذکور شناسایی نشده و همچنین سازمان غذا و داروی آمریکا نیز آن را برای این کاربرد تایید نکرده است.

نه تنها تحقیقات محدودی در مورد مزایای این درمان وجود دارد، بلکه همچنین این رویکرد احتمالا برای برخی افراد مضر است. تحقیقات دانشمندان کره‌ای در سال 2015 نشان داد که افراد اغلب با عوارض جانبی این درمان روبرو می‌شدند. این خطرها می‌توانند شامل واکنش‌های خفیف پوستی و درد در مناطق نیش‌خورده تا واکنش‌های آنافیلاکسی خطرناک در افراد دچار حساسیت به نیش باشند.

در حال حاضر، زنبور درمانی بیشتر در آسیا، اروپای شرقی و آمریکای جنوبی مورد استفاده است.

لارو درمانی برای بهبود زخم

لارو درمانی در مقایسه با درمان‌های سنتی دیگر ، نسبتا نوین است و در 100 سال اخیر مورد استفاده بوده است. این درمان شامل گذاشتن حشرات زنده کوچک زنده یا لارو بر روی زخم است.

جراحان ارتش آمریکا نخستین بار زمانی با سودمندی لاروها مواجه شدند که دریافتند زخم سربازان آسیب‌دیده در میدان جنگ که حشرات در آنها تخم‌ریزی کرده بودند، سریعتر بهبود یافتند. در سال 1928، یک پزشک دانشگاه جانز هاپکینز روشی را برای کشت لاروها و استریل کردن آنها، پیش از استفاده در درمان توسعه داد.

در سال 2002، سازمان غذا و داروی آمریکا اجازه تجاری شدن این لاروها را برای استفاده پزشکی بر روی زخمهایی که دیر ترمیم می‌شوند، مانند زخم‌های دیابتی یا زخم بستر، صادر کرد.

لارو درمانی با استفاده از حشرات بر روی سطح زخم و پوشاندن آن برای دو روز انجام می‌شود. این موجودات گرسنه، آنزیم‌های گوارشی را ترشح می‌کنند که بافت مرده و عفونی را در فرآیندی موسوم به" دبریدمان" حل می‌کنند.

این درمان در دهه 1950 با گسترده شدن آنتی‌بیوتیک‌ها کمتر استفاده شد. اما با ظهور مقاومت‌ به آنتی‌بیوتیک‌ها و زخم‌های صعب‌العلاج مجددا در قرن 21 رواج یافتند.

زالو درمانی برای احتقان وریدی

زالوها کرمهای ابتدایی هستند که مکنده‌هایی در ابتدا و انتهای بدن آن‌ها برای خوردن خون وجود دارد و همچنین دارای دندان‌هایی برای ایجاد برش‌های سریع و ظریف هستند. این ویژگی‌ها باعث شده که زالوها برای حجامت سودمند باشند.

حجامت یک درمان پزشکی است که خون را از بدن خارج می‌کند و تاریخچه آن به دوران باستان بازمی‌گردد.

در قرن 21، سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از زالو درمانی را برای بیماری احتقان وریدی تایید کرد که در آن، خون در بخش‌های مختلف بدن جمع شده و رگها دیگر نمی‌توانند آن را به قلب بازگردانند. این شرایط بیشتر پس از عمل جراحی برای اتصال مجدد اندام بریده شده رخ می‌دهد.

زالوها می‌توانند طی حدود 45 دقیقه، مقادیر قابل‌توجهی از خون را از محل جراحی بیرون بکشند و اکسیژن بیشتری را به محل برسانند. علاوه بر آن، بزاق زالو دارای موادی با خواص منعقد کننده خون است که از خونریزی زخم جلوگیری می‌کند.

خطر اصلی این درمان، کم خونی یا فقدان بیش از حد آهن است. حتی ممکن است محل گاز گرفتن زالو بر روی پوست بیمار عفونی شود.

حجامت برای درمان هموکروماتوز (افزایش آهن خون)

رایج‌ترین دلیل برای انجامت حجامت در روزگار کنونی، درمان اختلال ژنتیکی هموکروماتوز است که در اثر افزایش میزان آهن در بدن ایجاد می‌شود. زمانی که مقادیر بیش از حد آهن در بدن انباشته می‌شود، می‌تواند برای کلیه‌ها، قلب، لوزالمعده و مفاصل سمی باشد.

برای خارج کردن آهن اضافی توسط حجامت، پزشک یک یا دوبار در هفته برای چندین ماه از یک سوزن برای بیرون کشیدن خون استفاده می‌کند تا سطوح پروتیئن فریتین به میزان سالم برسد.

نسخه کنونی حجامت شبیه ایده‌ای است که در قرن هجدهم استفاده می‌شد. در آن زمان نیز از این روش برای خارج کردن میزان اضافی هر چیزی از خون به منظور ایجاد تعادل در بدن و همچنین درمان بیماری‌ها استفاده می‌شد.

رایج‌ترین عوارض جانبی این رویکرد شامل احساس خستگی و کم خونی در اثر خروج بیش از حد خون از بدن است.

درمان با الکتروشوک برای افسردگی شدید

درمان با الکتروشوک از دهه 1930 در آمریکا برای درمان افسردگی شدید معرفی شد و به دلیل اعمال جریان بالای برق به مغز بدون بیهوشی و از طریق کاشت الکترود در مغز یا چسباندن آن‌ها روی جمجمه، به عنوان روشی غیر انسانی و وحشیانه معروف شد.

البته در پزشکی مدرن از این روش برای درمان مبتلایان به افسردگی مقاوم به درمان تحت بیهوشی کامل استفاده می‌شود که معمولا سه بار در هفته به مدت سه تا چهار هفته انجام می‌شود. این درمان بر مواد شیمیایی و سلول‌های عصبی مغز تاثیر گذاشته و می‌تواند باعث تغیر روحیه، خواب و اشتها شود.

رایج‌ترین عوارض جانبی این درمان، از دست دادن حافظه، گیجی، سردرد و سرگیجه است.

درمان اختلال وسواس اجباری با لوبوتومی

لوبوتومی یا برش قسمتی از مغز، یک درمان جراحی بحث‌برانگیز برای بیماری‌هایی مانند اسکیزوفرنی، افسردگی جنون‌وار و اختلال دوقطبی است که از اواخر دهه 1930 متداول شد و تا اواسط دهه 1950 همچنان مورد استفاده بود. برخی کاربردهای نامناسب این جراحی برای عقب‌ماندگی ذهنی، سردردهای مزمن و اضطراب بود.

در لوبوتومی، جراح یک حفره کوچک را در جمجمه بیمار با هدف جدا کردن بافت عصبی متصل کننده لوب فرونتال از سایر نواحی مغز ایجاد می‌کند. این ناحیه به کنترل تفکر می‌پردازد. تصور می‌شد که این روش به بهبود رفتار غیرعادی بیمار کمک کند اما گاهی باعث بی‌تفاوت شدن و بروز رفتار بچه‌گانه در فرد منجر می‌شد. این روش بیشتر در موسسات روانی شلوغ در دهه 1940 و 1950 برای آرام کردن بیماران استفاده می‌شد.

بعدها با معرفی داروهای ضدجنون دیگر به این درمان تهاجمی نیاز نبود، اما امروزه روش‌های مشابه به دلیل دقیق‌تر بودن هدف‌گیری این درمان برای از بین بردن بافت مغزی عامل علایم روانی، مجددا در بیمارستان‌ها رواج یافته است. از جمله آن‌ها می‌توان به جراحی سینگولوتومی اشاره کرد که برای درمان اختلال وسواس اجباری استفاده می‌شود.

استفاده از تیغه‌های اوبسیدین در عمل جراحی

در عصر سنگی، انسان‌های اولیه با استفاده از سنگهای اوبسیدین یا شیشه آتش‌فشانی به ساخت تیغه‌هایی می‌پرداختند که برای ایجاد حفره در جمجمه استفاده می‌شد. این ابزارهای پزشکی از لبه بسیار تیزی برخوردار بودند و امروزه هنوز از چاقوهای اوبسیدین در برخی موارد استفاده می‌شود. این چاقوها نسبت به انواع فولادی ضد زنگ تا 100 برابر تیزتر بوده و از قیمت بسیار بالایی برخوردارند و سازندگان محدودی آن‌ها را تولید می‌کنند.

جراحی تره‌پانینگ

این رویکرد، قدیمی‌ترین شکل شناخته شده از جراحی در عصر سنگی است که طی آن، یک سوراخ در جمجمه بیمار ایجاد می‌شد. در آن زمان این عمل برای بیرون کردن ارواح خبیث که عامل بیماری تصور می‌شدند، یا درمان بیماری‌هایی مانند سردرد شدید، صرع، تشنج، آسیب به سر و عفونت استفاده می‌شد، اما امروزه از نسخه بروزتری از آن برای دلایل دیگری مانند خارج کردن خونریزی داخلی ناشی از تروما یا درمان خون مردگی داخل مغز استفاده می‌شود.

کاربرد جدید این روش به کاهش فشار داخل جمجمه کمک می‌کند اما ممکن است با عوارض جانبی مانند آسیب احتمالی به مغز و خطرات کلی ناشی از عمل از جمله خونریزی و عفونت همراه باشد.

از سوپ زرد تا پیوند مدفوع

یک پزشک چینی در قرن چهارم میلادی برای درمان اسهال شدید یا مسمومیت غذایی، ایده تغذیه از مدفوع خشک‌شده یک فرد سالم را ارائه کرد. این رویکرد در حقیقت همان "پیوند باکتری مدفوع" امروزی بوده است. در قرن 16 میلادی، یک پزشک چینی دیگر از "سوپ زرد" استفاده می‌کرد که یک مایع حاوی مدفوع خشک شده یا تخمیر شده فرد سالم برای درمان اسهال شدید، تب همراه با تهوع و یبوست بود.

نمونه امروزی این درمان شامل دریافت نمونه مدفوع از فرد سالم، استخراج باکتری‌های سالم آن و وارد کردن این مجموعه به معده فرد بیمار از طریق لوله است تا تعادل میکروبی بهتری در روده بوجود بیاید.

پیوند مدفوع نیز برای درمان عفونت عودکننده کلستریدیوم دیفیسیل(C.diff) که می‌تواند مرگبار باشد، است. دریافت‌کنندگان این درمان معمولا طی چند روز احساس بهتری پیدا کرده و باکتری‌های شکمی‌شان نیز تا سه ماه پس از درمان، تغییر چشمگیری می‌کنند.

بادکش

اگر بازیهای المپیک را دنبال کرده باشید، احتمالا متوجه لکه‌های قرمز روی بدن‌ برخی ورزشکاران از جمله مایکل فلپس شناگر و الکس نادور ژیمناست و حمید سوریان قهرمان کشتی کشورمان شده اید که توجه زیادی را در رسانه‌های اجتماعی به خود جلب کرده است. این لکه‌های قرمز در حقیقت جای بادکش هستند که یک روش سنتی چند هزارساله شرقی است و در آن از فنجان‌های مکش برای کاهش دادن درد استفاده می‌شود.

در این روش، فنجان‌های گرم برای ایجاد مکش روی ناحیه دردناک بدن گذاشته شده که یک خلاء جزئی ایجاد می‌کند و به تحریک ماهیچه و جریان خون و در نتیجه کاهش درد می‌پردازد.

اگرچه شواهد علمی کمی برای آن وجود دارد اما ورزشکارانی که از آن استفاده کرده‌اند، بسیار طرفدار آن هستند. پاول سانکوویچ، شناگر بلاروس اویل تابستان در حساب اینستاگرام خود نوشته بود:  بادکش کردن یک ابزار عالی برای ترمیم است.