انتقاد ٢ نهاد حقوق ‌بشری سازمان ملل از استرالیا به‌دلیل رفتار غیرانسانی با پناه‌جویان

مسئولان کشور میزبان که دل خوشی از میهمانان ناخوانده نداشتند، آنها را راهی دو جزیره کوچک در دل آب‌های اقیانوسی - جزیره نائورو و جزیره مانوس- کرده‌اند و حکم داده‌اند كه یا به کشورشان باز‌گردند یا تا ابد باید در همین جزیره باقی بمانند.

جزیره نائورو (جزیره دلپذیر) با ٩هزارو ۳۰۰ نفر جمعیت، کم‌جمعیت‌ترین کشور جهان پس از واتیکان با ۲۱ کیلومتر مربع مساحت و کوچک‌ترین جمهوری در جهان است. جزیره مانوس نیز کوچک‌ترین استان کشور پاپوآ گینه نو است.

سرنوشت غم‌انگیز این پناه‌جویان در این دو جزیره را یک قانون سنگدلانه رقم زد که در جولای ٢٠١٣ دولت استرالیا تصویب کرد؛ قانونی که براساس آن اعلام شد هر پناه‌جویی که از راه دریا و غیرقانونی راهی استرالیا شود، از این پس تا مشخص‌شدن تکلیفش در این جزیره‌ها اسکان داده خواهد شد؛ قانونی که تغییر دولت در این کشور و فشارهای قانونی و رسانه‌ای و حقوق‌ بشری دیگر کشورهای جهان کوچک‌ترین تأثیری بر آن نگذاشته است.

بهروز، مرد جوانی که یکی از ایرانیان گرفتار‌آمده در زندان مانوس است در همین زمينه  می‌گوید: «٩٠٠ نفر اینجاهستند که همه مرد هستند، زن‌ها اینجا نیستند، بقیه که حدود ‌هزار نفرند و زن و بچه هستند در جزیره و کشور مستقل نائورو نگهداری می‌شوند؛ ما الان براساس قانون ١٩ جولای ٢٠١٣ اینجا هستیم، طبق آن قانون ما یا باید به کشورمان برگردیم یا تا ابد اینجا بمانيم. تعداد ایرانی‌های این جزیره در مجموع حدود ٦٠٠ نفر بود ندکه در این سال‌ها حدود ٣٠٠ نفرشان براساس توافقی که بین دو کشور شد و با حمایت وزارت امور خارجه به ایران برگشتند؛ اما هنوز حدود ٢٦٠ نفر دیگر اینجا هستند که منتظر مشخص‌شدن تکلیفشان هستند. ما در این سال‌ها در این زندان مرگ دو ایرانی را به چشم دیدیم، یکی از آنها حمید خزائی بود که به‌دليل عفونت جانش را از دست داد و در واقع او را کشتند، فردی دیگر به نام رضا براتی اینجا از بین رفت که در شورش سال ٢٠١٤؛ یعنی در شش ماه اولی که ما را اینجا آوردند و در پی حمله بومی‌ها کشته شد».

علاوه بر این دهم اردیبهشت سال جاری یک پناه‌جوی ایرانی به نام امید ۲۳‌ساله نیز در جزیره نائورو دست به خودسوزی زد و جانش را از دست داد. این پناه‌جوی ایرانی در ادامه می‌گوید: «ما ابتدا دو هفته اعتصاب مسالمت‌آمیز کردیم که شکست خورد و محلی‌ها به تحریک استرالیایی‌ها حمله کردند به کمپ و رضا براتی کشته شد، در ژانویه بعد هم ٩٠٠ نفر از ما اعتصاب غذا کردیم که رهبران اعتصاب را گرفتند و به یک زندان جداگانه انداختند، البته بعد از این اعتصاب پرونده قضائی ما هم شروع شد. ما الان پرونده‌ای در دادگاه عالی گینه داریم و هدف ما این است که به استرالیا منتقل شویم، دادگاه در آوریل حکم داد که این زندان غیرقانونی و خلاف قوانین گینه است؛ اما استرالیا هنوز حکم را نپذیرفته، البته ١٢ روز دیگر آخرین مرحله دادگاه و بحث‌های جدیدی مطرح است؛ مانند غرامت‌دادن به زندانیان، در این روز حکم نهایی صادر می‌شود؛ اما اینکه استرالیا این حکم را بپذیرد، اصلا معلوم نیست و بي‌ترديد دولت گینه زورش به استرالیا نمی‌رسد».

بهروز هنگام صحبتش، درباره اردوگاهی که در آن همراه دیگر پناه‌جویان نگهداری می‌شود، با عنوان زندان یاد می‌کند. وقتی از او می‌پرسم هزینه و مخارج زندگی‌تان چطور تأمین می‌شود، می‌گوید: «درست مانند یک زندانی، به ما مقداری غذا و لباس و سیگار می‌دهند، همین».هفته گذشته بود که دو سازمان بین‌المللی حقوق‌ بشری، دولت استرالیا را به «آزار و اذیت برنامه‌ریزی‌شده» پناه‌جویان در جزیره نائورو متهم کردند؛ در گزارشی که این دو سازمان منتشر کرده‌اند، آمده که به حدود هزارو۲۰۰ پناه‌جو، از جمله کودکان، در این جزیره دورافتاده در اقیانوس آرام بی‌توجهی مي‌شود، از دسترسی به خدمات پزشکی محروم مانده‌اند و به‌صورت  جدی آزار و اذیت مي‌شوند.

به گزارش «بی‌بی‌سی»، عفو بین‌الملل و دیدبان حقوق بشر می‌گویند تحقیقاتشان نشان می‌دهد استرالیا می‌خواهد با این کار پناه‌جویان دیگر را از آمدن به استرالیا منصرف کند. در گزارش عفو بین‌الملل که حاصل تحقیقات گسترده و بازدید فرستادگان این سازمان به جزیره نائورو در ماه گذشته است، با بیش از ۸۰ پناه‌جو از ایران، عراق، پاکستان و چند کشور دیگر مصاحبه شده؛ در این گزارش، شرایط پناه‌جویان، غیرانسانی و وضعیت روحی بسیاری از پناه‌جویان، بحرانی توصیف شده است. براساس این گزارش، بسیاری از پناه‌جویان چندین‌بار اقدام به خودکشی یا خودزنی کرده‌اند.

عفو بین‌الملل همراه با گزارش خود چند ویدئو از روایت‌های پناه‌جویان ساکن جزیره نائورو منتشر کرده است.
 این مرد می‌گوید اردوگاه نائورو شرایط انسانی ندارد و «شبیه طویله» است، به گفته او در هر چادر که حدود ۱۲۰ متر است، ۲۴ نفر با هم زندگی می‌کنند. این مرد می‌گوید همسرش دچار افسردگی شدید است و دو بار اقدام به خودکشی کرده است، یک بار مواد شوینده را بلعیده و یک بار هم خانه‌شان را آتش زده است. او می‌گوید همسرش هر دو بار نجات پیدا کرده؛ اما توانایی مراقبت از فرزندانشان را ندارد و امکاناتی هم برای درمان وضعیت او در جزیره نائورو وجود ندارد. مسئولان اردوگاه به او گفته‌اند «سیاست آنها این است که کسی را برای درمان به بیرون از جزیره نفرستند». او همچنین می‌گوید گاردهای کمپ پسرش را یک بار کتک زده‌اند و دندان او را شکسته‌اند که باعث شده از نظر روحی به هم بریزد. گزارشگر سازمان عفو بین‌الملل که به نائورو سفر کرده می‌گوید جدی‌ترین مشکل، نبود امکانات پزشکی است. 
در برخی موارد حاد ممکن است بیماران را به استرالیا یا گینه بفرستند؛ اما در بيشتر موارد این بیماران از امکانات پزشکی پیشرفته محروم هستند. به گفته این گزارشگر، گاهی هم که فرد بیمار را برای درمان به خارج از جزیره می‌فرستند، خانواده‌اش را «گروگان» نگه می‌دارند تا مطمئن شوند آن فرد بعد از درمان به نائورو برمی‌گردد. او همچنین می‌گوید بسیاری از زنان پناه‌جو احساس امنیت نمی‌کنند؛ آمار آزار و اذیت جنسی و تجاوز بالاست و برای همین بسیاری از زنان پناه‌جو می‌ترسند از خانه‌هایشان بیرون بیایند. اگر هم به پلیس گزارش کنند، یا پلیس پرونده‌شان را نمي‌پذيرد یا اگر هم بپذيرد، کار خاصی نمی‌کند. 
یکی از این پناه‌جویان هم درباره وضعیت این جزیره به عفو بین‌الملل گفته است: «ما در اینجا زندگی واقعی نداریم، ارواحی مرد‌ه‌ایم در بدن‎های زنده».
یک تبعه استرالیا که در جریان وضعیت نگهداری از این پناه‌جویان است، در اطلاعاتی که به «شرق» داده است، می‌گوید: کمپ‌های نگهداری پناه‌جویان استرالیا دو دسته موسوم به «آفشور» و «اینشور» هستند، آفشور به آن دسته‌ای گفته می‌شود که در خارج از خاک استرالیا نگهداری می‌شوند و بیشتر مشکلات نیز مربوط به این دسته است. 
او درباره شرایط این بازداشتگاه‌ها می‌افزاید: «وضعیت کلی این است که در این دو جزیره درهای بازداشتگاه‌ها باز است، به خیلی‌ها تجاوز شده و زن‌ها آزار و اذیت جنسی شده‌اند، بچه‌ها را تهدید می‌کنند، محلی‌ها رفتار خوبی با پناهنده‌ها ندارند، شیشه‌های خانه‌های آنها را می‌شکنند و وضعیت تبعیض‌آمیز و بسیار ناراحت‌کننده‌ است، همچنین خودزنی بین پناهنده‌ها رواج زیادی دارد.

در این شرایط دولت استرالیا در هیچ شرایطی به خبرنگاران اجازه سفر به جزیره نائورو را نمی‌دهند، برای کارشان هم یک پوشش شبه‌قانونی ساخته‌اند و شیوه آن هم این‌طور است که صرف درخواست شما برای سفر به نائورو هشت ‌هزار دلار هزینه برمی‌دارد و این در حالی است که امکان نپذیرفتن درخواست شما هم بسیار زیاد است و به همین دلیل هیچ خبرنگاری اقدام به سفر به این جزیره نمی‌کند. علاوه بر این قانونی هم وضع کرده‌اند که براساس آن هرکسی آنجا کار می‌کند حق ندارد هیچ اطلاعاتی را منتشر کند و در صورت تخطی از این قانون، اگر کسی اطلاعاتی از این جزیره را منتشر کند ممکن است تا دو سال به زندان محکوم شود».

با همه این تفاسیر پناه‌جویانی که در این جزیره هستند هنوز امیدوارند مشکلشان به نوعی حل شود. یکی از برنامه‌های روزانه پناه‌جوهای حاضر در نائورو شامل تعدادی زن و کودک و مرد، برپایی مراسم روزانه اعتراض به وضعیتشان است؛ آنها با نصب پارچه‌نوشته‌ای خطاب به کشورهای جهان نوشته‌اند ما را از این جهنم نجات دهید. در کنار این پرچم تعداد روزهایی که به این جزیره تبعید شده‌اند و همچنین تعداد روزهایی که اعتراض‌هايشان را شروع کرده‌اند نوشته شده؛ اعدادی که امروز به این شرح است: شرق
تعداد روزهای اعتراض مسالمت‌آمیز ١٤٣ روز
تعداد روزهای بازداشت هزارو ١١٧ روز