به گزارش شفا آنلاین، این روزها بازار شرطبندی فوتبال در ایران، بیشتر از هر
زمانی دیگری داغ است و این را می‌توان از چند هزار وب‌سایت فعال در داخل
کشور فهمید؛ با این‌که بعضی ترجیح می‌دهند همچنان کاربر سایت‌های خارجی
باقی بمانند. اعدادی که برای گردش و درآمد مالی ناشی از این پیش‌بینی‌ها هم
مطرح می‌شود، اگرچه کمی متفاوت ولی نجومی‌اند و هر روز هم بخشی از سرمایه
داخلی به واسطه پیش‌بینی در وب‌سایت‌های خارجی از کشور خارج می‌شود. کاربران این وب‌سایت‌ها هم گستره زیادی پیاده کرده‌اند و نمی‌توان آنها را به یک جغرافیا یا طبقه خاص نسبت داد. در سال‌های گذشته و با گسترش این نوع شرط‌بندی‌ها، این سوال بین جامعه‌شناسان و کارشناسان وب ایجاد شده است؛ این‌که چه می‌شود جوانی در ایران دارایی خود را روی حوادث بازی دوتیم ناشناخته فوتبال در لیگ دسته دوم یونان یا هرکشور دیگری قمار می‌کند؟ جذابیت این پیش‌بینی‌های هزینه‌دار چیست و چرا افراد پس از تجربه باخت‌های مکرر، همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند؟
دست‌های پشت‌پرده در شرطبندی فوتبال کمتر از بازار بورس و «آتی»
«مجید» یکی از کسانی است که چند سالی می‌شود شرطبندی فوتبال می‌کند. او که
فارغ‌التحصیل رشته آمار در مقطع کارشناسی‌ارشد و ساکن تهران است، درباره
شیوه و دلیل ورودش به شرطبندی فوتبال می‌گوید: «سال ٨٩ وارد
بازار آتی یا به اصطلاح (future) شدم، قبل از آن هم در بورس فعالیت
می‌کردم؛ بورس بازاری است که سهام را با اهرم یک خریدوفروش می‌کنید و سود
زیان شما برابر با هزینه‌ای است که انجام می‌دهید. بعد از مدتی دیدم بورس
خیلی هیجان ندارد، وارد بازار فیوچر شدم که اهرم آن ١٠ است، یعنی سود و
زیان شما در هر مورد ١٠برابر می‌شود که درحوزه سکه است و حسابت هر روز،
به‌روز می‌شود. ٦ماهی در بازار آتی فعالیت کردم که این‌جا هم ضرر کردم؛
یعنی طی زد‌و‌بند یکی از مدیران بانکی با فرزندش، پیش‌فروش سکه
راه انداختند که من خیلی ضرر کردم تا این‌که سال٩٠ یکی از دوستان بازار
شرطبندی ورزشی را به من معرفی کرد.»
«مجید» که هم‌اکنون به کارهای پژوهشی و تدریس خصوصی مشغول است، درباره تفاوت‌های بازار بورس و شرطبندی ادامه می‌دهد: «وب‌سایت‌های پیش‌بینی فوتبال خلاف بورس و آتی، کارمزدی از شما نمی‌گیرد و به ازای هربار که حسابت را شارژ می‌کنی، ٥درصد مبلغ شما را افزایش می‌دهد، در بازار بورس و آتی ٣روز کاری طول می‌کشد تا پول به حسابت برگردد ولی این زمان در وب‌سایت شرطبندی کمتر از ٢٤ساعت است و مهم‌تر از همه این‌که این‌جا با فوتبال سروکار داری که دست‌های پشت‌پرده در آن بسیار کمتر از بورس و آتیه است؛ البته امکان تبانی وجود دارد که در بازی‌های مهم کمتر اتفاق می‌افتد و این تبانی می‌تواند به نفع من هم باشد.»
این فارغ‌التحصیل رشته آمار به جذابیت‌ها و اعتیاد نهفته در این کار هم اشاره می‌کند: «اوایل با ریسک پایین کار می‌کردم و سود خوبی هم داشتم ولی قمار است و وسوسه؛ زمانی که می‌بازی، عقلانیت به کمتر از یک‌‌سوم حالت عادی می‌رسد و چون می‌خواهی باخت را جبران کنی، مدام ریسک پیش‌بینی‌هایت را بالا می‌بری که معمولا باعث باخت‌های مکرر و سنگین می‌شود و این بزرگترین معضل این بازار است. به قول کارگردان معروف فرانسوی، «وودی آلن»، زندگی یک قمار بزرگ است، می‌بری می‌بازی، می‌بری می‌بازی و درنهایت این قمارخانه‌ها هستند که به سود می‌رسند ولی دراین بین تو واقعا هیجان عجیبی را تجربه می‌کنی. من حتی در خواب هم هیجان قمار دارم.»
«مجید» که در طول شبانه‌روز
پیش‌بینی‌هایش ادامه دارند، درباره مبلغ سود و زیان خود در این سال‌ها
می‌گوید: «در این چندساله واقعا بیشتر از ٣٠میلیون تومان ضرر کردم و
بیشترین سودم مربوط به بازی برگشت رئال‌مادرید با شالکه در لیگ اروپا بود؛
بازی رفت را رئال در «فلتینس آرنا»، ورزشگاه اختصاصی شالکه ٢-٠ برد، در
برگشت ضریب برد رئال ١/٢ بود و ضریب شالکه ١٤/٣ بود، چون کسی فکر نمی‌کرد
شالکه بتواند در «سانتیاگو برنابئو» رئال کهکشانی را ببرد، شالکه تیمی
نبود، رئال هم در اوج به سر می‌برد، من شرطم را برد شالکه انتخاب کردم و
با شرط ١٠٠هزارتومانی، یک‌میلیون و٤٠٠هزارتومان بردم. یا بازی آرسنال با
سوانسی، من شرط با ضریب ١٠ را بردم، شرط با ضریب بالا زیاد بردم. بیشترین
سود و زیان من در یک روز نزدیک به ٢میلیون بوده است.»«مجید» یکی دیگر از
افراد باسابقه در شرطبندی وب‌سایتی است. او درباره فعالیت‌های این
سال‌هایش می‌گوید: «من به هیچ‌کس توصیه نمی‌کنم که وارد این بازار بشود،
مگر کسی که صبور باشد و درکنار آن طمع‌کار نباشد و بعید می‌دانم انسانی
پیدا شود که طمع‌کار نباشد. اکثر آدم‌ها زمانی این سایت را ترک می‌کنند که
دیگر چیزی برای شرطبندی نداشته باشند، در بازار آتی اصطلاحی وجود دارد به
تام «وجه تضمین اولیه»، یعنی مقدار پولی که برای ورود به بازار نیاز است.
زمانی که دیگر این وجه تضمین را نداشته باشی، یعنی به اصطلاح کال مارجین
(call margin) بشوی، می‌توانی ادعا کنی که خارج شده‌ای و من هنوز کال
مارجین نشدم.»او که وب‌سایت‌های فعال در زمینه شرطبندی را «قابل‌اعتماد»
می‌داند، ادامه می‌دهد: «یکی از مزیت‌های دیگر این سایت‌ها این است که طرف
مقابل را نمی‌بینی، یعنی بازی رودرو نیست که برد شما در شکست دیگری باشد و
به این دلیل ناراحت شوی. این‌جا طرف مقابل شما یک سرمایه‌گذار است؛ سایتی
که یک فرد پولدار ایجاد کرده و کَندن از چنین آدمی اصلا تو را ناراحت
نمی‌کند.»
«وام ١٥ میلیونی‌ام را یک‌هفته‌ای باختم»
«مصطفی» معلم جوانی که در یکی از روستاهای دورافتاده استان کهگیلویه‌و‌بویراحمد به تدریس مشغول است، مهم‌ترین سرگرمی خود را پیش‌بینی فوتبال می‌داند: «من دانشجوی تهران بودم و آن‌زمان همیشه وقت کم می‌آوردم ولی الان با وجود این‌که فعالیت‌هایم چندبرابر شده اما همچنان اوقات فراغت زیادی دارم و این زمان را با شرطبندی برای خودم جذاب می‌کنم. این اواخر باخت‌های زیادی را تجربه کردم و حتی وام ١٥میلیونی‌ام را در یک‌هفته باختم ولی باز هم ادامه می‌دهم.» این معلم درباره حس‌و‌حال خود در آن یک‌هفته و پس از آن با خنده ادامه می‌دهد: «الان با خیال راحت می‌گویم که پشیمان نیستم ولی ای کاش کمی حساب‌شده‌تر پیش‌بینی می‌کردم. من تجربه خوبی پیدا کردم و مطمئنم از این به بعد وضعیتم بهتر می‌شود.»
«٩٥درصد افراد ضرر می‌کنند»
«برای بار اول که دوستم اتفاقی درباره این سایت‌ها حرف زد، به دلیل
علاقه‌ای که به فوتبال داشتم، بلافاصله شروع به شرطبندی فوتبال کردم.»؛
«وهاب»، خلاف بسیاری از کاربران، ترجیح می‌دهد که به صورت منطقی و براساس
آگاهی فعالیت خود را ادامه دهد و تاکنون شرطی روی تیم‌هایی که نمی‌شناسد،
نداشته است. او که دانشجوی اخراجی دانشگاه سیستان‌وبلوچستان و هم‌اکنون
ساکن استان فارس است، درباره سود و زیان خود در دو‌سال فعالیتش می‌گوید:
«تا الان ضرر کردم و تقریبا می‌توان گفت، بالای ٩٥درصد افراد ضرر می‌کنند و
این موضوع دلیل بقا و گستردگی این سایت‌هاست و ضرر تقریبی‌ام دو تا سه
میلیون بوده که این مبلغ زیادی در شرطبندی محسوب نمی‌شود. بیشترین سودم
یک‌میلیون و بیشترین ضرر دو‌میلیون درطول یک شبانه‌روز بوده است.»
او ادامه می‌دهد: «این کار استرس خیلی زیادی دارد و اگر کسی توان کنترل آن را نداشته باشد، حتما دچار مشکلات روحی می‌شود و این اتفاقی بود که برای یکی از دوستانم افتاد. این کار نیاز به هوش زیادی ندارد ولی تجربه و علاقه‌مندی می‌تواند امکان موفقیت را بالا ببرد، درنهایت توانایی شما را در آنالیز و کارشناسی یک ورزش یا بازی ارتقا می‌دهد.»به گفته او؛ «سایت‌های شرطبندی همیشه راه‌هایی برای به اشتباه انداختن کاربرهایشان دارند و نمی‌شود گفت رضایت خیلی زیادی از سایت‌ها وجود دارد اما به دلیل گستردگی و رقابتی که بین سایت‌ها هست، خیلی از آنها عملکرد راضی‌کننده‌ای دارند که به‌طور معمول این سایت‌ها خارجی هستند که به صورت قانونی در کشورشان فعالیت می‌کنند اما سایت‌های ایرانی به جز تعداد خیلی کمی که سابقه طولانی دارند، بقیه قابل اعتماد نیستند.» «آرشام» متولد سال ٦٩ در شهر لنگرود است و از دوران دبیرستان شرطبندی در سایت باشگاه تاتنهام انگلیس را شروع کرده‌است. او که به دلیل «سود معنوی شامل سرگرمی، هیجان، انگیزه و گه‌گاهی سود مادی» وارد این عرصه شده است، می‌گوید: «به‌طور تقریبی، تا الان نزدیک به یک‌میلیون تومان ضرر کردم. یک‌شب هم با یک شرط ترکیبی، نزدیک به ١٠میلیون برنده شدم؛ با ترکیب چند بازی می‌توانی تا ١٠٠برابر هزینه خودت پول به دست بیاوری. وقتی در یک شب ١٠میلیون به دست بیاوری، دیگر این عدد، پول زیادی به حساب نمی‌آید و خیلی راحت درچند روز آن را باختم.»
«آرشام» که از عملکرد وب‌سایت‌های داخلی ناراضی و معتقد است، تنها سود خود را درنظر می‌گیرند، پس از این تجربه‌ها به چنین دیدگاهی درباره این موضوع رسیده است: «گه‌گاهی برای تفریح بد نیستند ولی نباید به آنها اعتیاد پیدا کرد که آسیب‌های مالی و روحی فراوانی ایجاد می‌کند.»
پلیس فتا: دلیل فعالیت برخی سایت‌های شرطبندی مصلحت‌اندیشی اقتصادی نیست
اگرچه هر روزه اخبار زیادی در زمینه فیلتر وب‌سایت‌های شرطبندی منتشر
می‌شود و بعضی از مدیران آنها دستگیر شده‌اند اما با یک جست‌و‌جوی ساده در
اینترنت به کلکسیونی از سایت‌های داخلی می‌رسیم که با شعارهای مختلف و
متفاوت سعی بر جذب مشتریان داخلی دارند. موضع پلیس فتا در این زمینه چیست و
چرا این وب‌سایت‌ها به صورت آزادانه درحال عضوگیری هستند؟ «علی نیک‌نفس»،
رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری پلیس فتا در پاسخ به این پرسش می‌گوید:
«عامل اصلی این موضوع فعالیت پوششی این وب‌سایت‌هاست.
اینها در پوشش برگزاری مسابقات و قرعه‌کشی بحث را به‌گونه‌ای مطرح می‌کنند که مشمول جرایم قانونی نشوند. حتی بعضی مدعی استفتایی از دفتر مراجع و کسب مجوز شرعی هستند و این درحالی است که آنچه آنها استفتا می‌کنند، با آنچه در سایت خود انجام می‌دهند، کاملا متفاوت است. فعالیت اینها مصداق قمار است که از نظر قوانین کشور جرم محسوب می‌شود. پس دلایل فیلترنشدن آنها یکی فعالیت پوششی و دیگری نیز رصد‌نشدن توسط پلیس فتاست؛ چون برخی از این سایت‌ها محفلی هستند و امکان دسترسی عمومی به آنها وجود ندارد و به همین دلیل ما از مردم می‌خواهیم که فعالیت محفلی آنها را به ما گزارش دهند.»
اما مطابق گفته‌های کاربران این پایگاه‌های شرطبندی ، فواصل زمانی فیلترشدن چنین وب‌سایت‌هایی معمولا ٦ماه و بیشتر است که مدیران آنها قبل از فیلترشدن، آدرس سایت جدید خود را دراختیار اعضا قرار می‌دهند. این کاربران که از سیستم بانکی کشور و به شیوه هر خرید اینترنتی دیگر برای شرطبندی بهره می‌گیرند، معتقدند که به دلیل گردش مالی بالا و منفعت این گردش برای اقتصاد کشور، در برخورد با این وب‌سایت‌ها کمی مماشات می‌شود. «نیک‌نفس» دراین‌باره توضیح می‌دهد: «برخورد و مسدودسازی این پایگاه‌ها در صلاحیت کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دادستانی کل کشور است؛ موضوع ماده ٣-٢٢ جرایم رایانه‌ای. این کمیسیون قاطعانه برخورد می‌کند و چنین مصلحت‌اندیشی‌هایی وجود ندارد. دولت هم در این کمیسیون عضو دارد و نمی‌تواند رأسا به ادامه فعالیت چنین سایت‌هایی اقدام کند. من بعید می‌دانم که به دلیل منفعت اقتصادی، اجازه فعالیت مجرمانه به این وب‌سایت‌ها داده شده باشد.»
«غلام‌رضا عليزاده»، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعي هم چندین عامل را در گرایش بخشی از جامعه به سمت شرطبندی و شیوه‌های مشابه موثر می‌داند: «یک عامل آن این است که جامعه ما از فضیلت کار فاصله گرفته است و برای تأمین آینده خود به دنبال راه‌هایی با کمترین زحمت است، ضمن این‌که می‌داند این عضویت در وب‌سایت‌های شرطبندی معمولا به نفع گردانندگان و مدیران آنهاست و درصد کوچکی به اعضا می‌رسد. این رفتار «رسیدن به موقعیت و رفاه اجتماعی به شیوه میانبر» درجامعه ما ریشه دوانده است و انگار مسابقه‌ای برای رسیدن موقعیت‌های خوب بدون کمترین تلاشی درکشور جریان دارد. باید ریشه‌یابی شود که چرا ما با گام‌های بسیار شتابان قدم به این راه گذاشته‌ایم.»
این جامعه‌شناس عامل موثر دیگر در پیدایش چنین رفتاری را نبود فضای مناسب برای گذران اوقات فراغت می‌داند: «عده‌ای برای گذران جذاب اوقات فراغت خود به چنین سمتی می‌روند و برای این گذران نیز هزینه‌ای انجام می‌دهند و امیدوار هستند که این هزینه برگردد و به سودی هم برسد. این موضوع شرطبندی همچنین نشان می‌دهد که امکان برون‌ریزی هیجانات برای جامعه جوان کشور وجود ندارد و ما به شیوه مناسب این نیاز را پاسخ نگفتیم. عامل دیگری که در این زمینه می‌شود مطرح کرد، این است که کنترل‌هایی روی شکل‌گیری این گروه‌ها برای خالی‌کردن جیب افراد وجود ندارد و این‌قدر که درگیر مسائل فرعی شدیم، به مسائل اصلی توجه نشده است؛ به تعبیری چنان محو درخت شدیم که جنگل را ندیدیم. این شیوه فرهنگ‌سازی برای کسب ثروت عامل کار و تلاش را کاملا از بین می‌برد و توهم دستیابی به ثروت درکمترین زمان و با کمترین انرژی را به جامعه تزریق می‌کند.»
علیزاده با تأکید بر فراهم نبودن زمینه برای برون‌ریزی احساسات قشر جوان و میانسال- که اکثریت کشور را نیز تشکیل می‌دهند- می‌گوید: «این هیجانات بخشی از فعل و انفعالات روحی افراد است و باید از طریق شیوه‌های معقول و منطقی برون‌ریز شوند. وقتی چنین فضا و زمینه‌ای فراهم نشود، افراد به سمت شرطبندی و راه‌های میانبر می‌روند. به تعبیری همان بلیت‌های بخت‌آزمایی قبل از انقلاب این‌بار به شیوه دیگر فعال شده‌اند. عارضه اصلی چنین فعالیت‌هایی نابود کردن فضلیت کار و تلاش و سوق‌دادن افراد به سمت دلالی و روش غیرمتعارف دستیابی به ثروت در کمترین زمان ممکن دارد. ما چشمانمان را روی مسائل اصلی بسته‌ایم و با تأکید روی مسائل جزیی و فرعی زمینه را برای چنین آسیب‌های اجتماعی فراهم کرده‌ایم.»شهروند
