تحرک و فعالیت فیزیکی بین کودکان و نوجوانان و همچنین در بزرگسالان بسیار کم است و بچه ها بیشتر با وسایل الکترونیک مانند گیم های رایانه ای و تلفن همراه بازی می کنند تا ورزش های گروهی پرتحرک. این وضعیت شاید در بسیاری از کشورهای دنیا به دلیل جایگزینی زندگی صنعتی و سرعت بالای آن ایجاد شده باشد ولی نمی توان آن را وضعیت عادی تلقی کرد بلکه چنین شرایطی می تواند یک هشدار جدی برای کشورها باشد.از آنجا که شیوه زندگی مردم تغییر کرده و مصرف غذاهای ناسالم و پرکالری و تحرک نداشتن فیزیکی نیز جزیی از برنامه روزانه مردم شده، انتظار چاقی و اضافه وزن و بیماری های مزمنی که ارتباط مستقیمی با چاقی دارند، بلامانع است. در حالی که نسل آینده نیز کم تحرک تر خواهندبود و رژیم غذایی بدتری خواهندداشت. بنابراین با ادامه وضع موجود با یک نسل چاق و بیمار مواجه خواهیم بود که سالانه باید هزینه های هنگفتی را صرف درمان آنها کرد. از طرفی، سال های زیادی از عمرشان را در ناتوانی به سر خواهندبرد.

48 درصد از افراد 15 تا 64 سال کشور BMI بالای 25 دارند، یعنی چاق هستند و اضافه وزن دارند و تعداد زنان چاق نسبت به مردان چاق در کشور بیشتر است. از سوی دیگر، 40.1 درصد افراد 15 سال به بالا کم تحرک هستند. آیا علت چاقی در کشور ما می تواند همین تحرک نداشتن باشد؟دکتر احمد کوشا، رییس مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال توضیح می دهد: «متاسفانه زندگی مردم به گونه ای شده که روز به روز ساکن تر شده اند و افزایش مصرف غذاهای شیرین و شور نیز در روند چاقی در کشور ما بی تاثیر نیست، اما نگرانی عمده ما این است که با ادامه روند چاقی سلامت بچه ها نسبت به پدر و مادرشان بدتر خواهدبود زیرا نهایت تحرکی که بچه های امروز دارند این است که با انگشتانشان دکمه های تلفن همراه و تبلت را لمس می کنند و نه در مدرسه و نه در منزل تحرک خاصی ندارند که به سلامتشان کمک کند.»
 
کم تحرک ترین ها: فارس و بوشهر؛ چاق ترین ها: مازندران و قم

وی با بیان اینکه چاقی در بچه ها نیز طی سال های اخیر رو به افزایش است، تاکید می کند: «الگوی تغذیه ای مردم نیز در چاق شدن جمعیت تاثیر زیادی دارد به گونه ای که طبق برآوردهای ما 88.1 درصد مردم میوه و سبزی به میزان کافی نمی خورند و استان کهگیلویه و بویراحمد کم سبزی و میوه خورترین استان کشور (99.5 درصد مردم این استان به میزان کافی میوه و سبزی نمی خورند) است. همچنین مردم استان های فارس و بوشهر کم تحرک تر از مردم بقیه استان های کشور هستند.» به گفته رییس مرکز مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت، استان های مازندران و قم، چاق ترین استان های کشور و خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان دارای کمترین افراد چاق در کشور هستند که می تواند تا حدودی به وضعیت اقتصادی و الگوی تغذیه ای مردم نیز مرتبط باشد. جالب تر اینکه حتی در استان هایی که تعداد افراد چاق کمتر است همانند استان هایی که مردم چاق تری دارد، مصرف میوه و سبزی بسیار کمتر از حد توصیه شده و مفید است.به طور مثال در خراسان جنوبی 94.4 درصد مردم به میزان کافی میوه و سبزی نیم خورند و در استان قم نیز 87 درصد مردم میوه و سبزی کم مصرف می کنند.

افزایش چاقی شکمی در ایران

مرکز تحقیقات پیشگیری و درمان چاقی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که زیر نظر مرکز تحقیقات غدد و متابولیسیم این دانشکده فعالیت می کند، کل مطالعات 10 سال اخیر در مورد چاقی و ارتباط آن با بیماری های مختلف در کشور را بررسی و نتایج آن را آنالیز کرده است.دکتر مریم برزین، عضو مرکز تحقیقات پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه کیفیت زندگی با ابتلا به چاقی پایین می آید، توضیح می دهد: «بیماری های قلبی- عروقی، فشار خون، دیابت، چربی خون بالا و حتی افسردگی با چاقی ارتباط مستقیمی دارد و چاقی در کشور ما نیز مانند کشورهای منطقه خاورمیانه روند افزایشی دارد.»

وی با بیان اینکه تعداد زنان چاق بیشتر است، به آمار جالبی اشاره می کند: «مطالعات ما نشان می دهد، روند افزایش چاقی در مردان جوان بیشتر از زنان است یا به بیان دیگر، چاقی در مردان جوان 20 تا 29 سال با شیب تندتری رو به افزایش است به گونه ای که در مدت 12 سال گذشته روند چاقی در مردان جوان 3 برابر شده است.»

نکته مهم دیگری که دکتر برزین به آن اشاره می کند، نوع چاقی است است که در کشور ما بیشتر شیوع دارد: «در کشور ما چاقی شکمی و از نوع سیبی شکل رو به افزایش است که پرخطرترین نوع چاقی است. این نوع چاقی با بیماری های قلبی- عروقی و فشار خون ارتباط بیشتری دارد. علاوه بر این ،چاقی شکمی با مرگ های زودرس در کشور ما ارتباط دارد و باعث بروز دیابت، چربی خون بالا و بیماری های مزمن کلیوی و کلسترول بالا می شود.»

ضرورت اصلاح سبک زندگی

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بررسی ای روی افراد چاق انجام داده اند که این افراد طی 10 سال شیوه زندگی شان را تغییر دادند. دکتر برزین در مورد این بررسی و نتایج آن می گوید: «ما اصلاح الگوی تغذیه را به این افراد داشتیم تا تغذیه سالم را انتخاب کنند و کنار آن، فعالیت بدنی نیز افزایش پیدا کرد و رفتارهای پرخطر مانند استعمال سیگار نیز اصلاح شد. با این اقدامات طی 10 سال، چاقی در 27 درصد مردان و 38 درصد زنان کاهش پیدا کرد، بنابراین شیوه زندگی مردم در چاق شدن آنها بسیار تاثیر دارد. در حال حاضر مصرف غذاهای فست فودی و فرآوری شده در شهرها بیشتر است و مردم امکان استفاده از غذای سالم سفره را به دلیل اشتغال بیرون از منزل ندارند. بنابراین از چربی های اشباع بیشتر استفاده می کنند و چاق می شوند.»

عوامل دیگری که این عضو مرکز تحقیقات چاقی به آن اشاره می کند، شامل سطح تحصیلات، فعالیت بدنی، وضعیت اقتصاد و تعداد فرزندان است: «بررسی های ما نشان می دهد در کشور ما هرچه سطح تحصیلات فرد بالاتر باشد، فعالیت بدنی او هم بالاتر است اما میزان چاقی کمتر خواهدبود. همچنین دریافت چربی روزانه افرادی که وضعیت اقتصادی بهتری دارند و تعداد فرزندانشان نیز بیشتر است، بالاتر است و چاق تر خواهندبود. افراد غیرسیگاری، بیکار و متاهلی که ساکن شهرها هستند نیز بیشتر از بقیه افراد چاق می شوند.»هفته نامه سلامت