خودکشی علنی، روی دیگر بیماری‌های روان در ایران

در نخستین حادثه، مردی ۶۵ ساله خود را از پل عابر پیاده میرداماد حلق‌اویز کرد، سپس مردی خود را از پله‌های بیمارستان میلاد به پایین پرتاب کرد، چند روز بعد دختری ۱۳ ساله خود را از پل های بزرگراه نیایش به پایین پرتاب کرد، بعد از آن هم جوانی ۲۸ ساله، خود را از پل عابر پیاده میدان رسالت به پایین پرت کرد که خوشبختانه نافرجام بود. مورد دیگر مردی بود که قصد داشت خود را از پل عابر پیاده خیابان خیام به پایین پرت کند و خوشبختانه نجات یافت.

برخی از آسیب شناس‌ها معتقدند میزان افسردگی و خشونت در جامعه ایرانی زیاد شده است که یکی از مهمترین عوامل در ترغیب یک فرد به خودکشی هستند.

با این حال، وزیر بهداشت در نشست بررسی پیشگیری از اقدامات پرخطر در رفتارهای اجتماعی که در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد با اعلام افسردگی ۱۲ درصد از ایرانی ها، هشدار دار «مبادا اختلالات روانی و خصوصا خودکشی در کشور اپیدمی شود و مردم تقلید کنند.»

وزیر بهداشت معتقد است، هر چقدر در خصوص اختلالات روانی با مردم بدون پرده صحبت شود، به زندگی بهتر آنها کمک خواهد کرد. حداقل 12 درصد از مردم افسرده هستند که نیاز به درمان دارند بنابراین تفاوتی ندارد که برای ایجاد نشاط چه تعریفی داشته باشیم اما ایجاد فضای امید و نشاط در کشور بسیار ضروری است.

همین یکی دو روز پیش سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در نشست شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر در استان یزد گفت: 23 درصد مردم ایران دارای حداقل یک اختلال روانی هستند و 12 درصد مردم از ‏افسردگی جدی رنج می برند.

اما کمتر کسی است که خبر پرسرو صدای خودکشی مرد ۶۵ ساله در بلوار میرداماد را نشنیده باشد. (۱۱ اردیبهشت ماه) تصاویری منتشر شد که نشان می داد، مرد ۶۵ ساله ای در خیابان میرداماد خود را از پل عابر پیاده حلق آویز کرده است.
در این میان بلافاصله بعد از  انتقال این فرد به پایین و بررسی علائم حیاتی توسط اورژانس، جسد وی به پزشکی قانونی منتقل شد و محل برای بررسی‌های بیشتر در اختیار پلیس قرار گرفت.

با انتقال محتویات داخل جیب این فرد به دادسرای جنایی علاوه بر کارت ملی و کارت عابربانک، تکه کاغذی که علت خودکشی روی آن نوشته شده بود در اختیار بازپرس جنایی قرار گرفت. او در این کاغذ مدعی شده بود در یک مسافرخانه در حوالی میدان شوش کار و زندگی می کند اما از چندی قبل به دلیل ابتلای به بیماری آب سیاه چشم اذیت شده و توان مالی درمان را ندارد به همین دلیل دست به خودکشی زده است. یک هفته پس از خودکشی بر روی پل عابر در بلوار میرداماد، نوشته بیلبورد نصب شده روی این پل با مفاهیم مرتبط با زندگی تغییر کرد. 

روز بعد (۱۲ اردیبهشت ماه) خبری مخابره شد، مرد میانسالی که برای درمان به بیمارستان میلاد مراجعه کرده و به خاطر ۳۰۰ هزار تومان پذیرش نشده، خود را از طبقه اول اورژانس به طبقات زیرهمکف پرتاب و خودکشی کرده است.

این خبر که در شبکه های مجازی دست به دست می شد رسانه ها را مجبور کرد تا پیگیری را شروع کنند. بعد از انتشار خبر مسئولان بیمارستان میلاد در این باره توضیخاتی ارائه دادند.

این اتفاق تأیید شد و در اولین اظهارنظرها، مدیر روابط عمومی بیمارستان میلاد اتفاق رخ داده در بیمارستان را فاجعه دانست،‌ اما معتقد بود ماجرا آنگونه نبوده که در رسانه‌ها منتشر شده است و به اجبار در اخذ هزینه‌های درمانی ارتباطی ندارد. رحمتی درباره اتفاقی که افتاده گفت: این فرد به اورژانس بیمارستان میلاد مراجعه کرد و ویزیت اولیه‌اش انجام شد، سپس برای انجام آزمایشات به سونوگرافی بیمارستان ارجاع داده شد. اما از آنجا که دفترچه اش فاقد اعتبار بوده، از او و همراهش می‌خواهند که به سوپروایزر بیمارستان مراجعه و پشت برگه اش را امضا کند تا درمانش به صورت رایگان ادامه پیدا کند. این فرد به سوپروایزر مراجعه نکرده و خود را از طبقه اول اورژانس به زیرهمکف پرتاب کرده است.

این در حالی است که برادرزاده این بیمار در تماسی مدعی شد: عمویم دچار درد شکمی شدید شده بود و در بوئین زهرا درمانش به خوبی انجام نشد و به همین خاطر به بیمارستان میلاد تهران مراجعه کرد، اما چون اعتبار دفترچه بیمه‌اش تمام شده بود از او طلب ۳۰۰ هزار تومان پول کرده بودند و علی رغم آنکه بستگان ما در مسیر بودند تا پول برسانند بیمارستان از بستری وی ممانعت کردند.

بعد از آن رئیس اورژانس بیمارستان میلاد با تکذیب اخبار منتشر شده در خصوص خودکشی این بیمار در بیمارستان اعلام کرد: اینکه بیمار به علت نپرداختن هزینه ویزیت نشده است خلاف واقع و کذب محض است. مرتضی مردانی با بیان اینكه بیمار یاد شده عصر جمعه (۱۰ اردیبهشت) و با مشكل دل درد به اورژانس بیمارستان میلاد مراجعه کرد، گفت: او بلافاصله پذیرش شده و توسط متخصص جراح عمومی ویزیت شده است.

در این رابطه سخنگوی وزارت بهداشت گفت: این حادثه در بیمارستان دولتی متعلق به سازمان تأمین اجتماعی رخ داده است. در این بیمارستان خدمات به صورت رایگان انجام می شود و اگر یک بیمار نیازمند خدمات اورژانسی باشد، این خدمات به سرعت انجام می شود. همچنین در صورت نیاز خدمات مددکاری برای رایگان شدن هزینه ها نیز صورت می‌گیرد.

بعد از آن به دنبال دستور معاون اول رئیس جمهور به رئيس سازمان تأمین اجتماعی، مقرر شد این موضوع سریعا بررسی و با متخلفین برخورد و نتیجه گزارش شود. معاون اول رییس جمهور همچنین خطاب به هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دستور پیگیری این موضوع را صادر کرد.

هنوز شک این خبر از بین نرفته بود که خبری منتشر شد: دختری ۱۳ساله از پل ولایت اتوبان نیایش خود را به پایین پرتاب و خودکشی کرد. پرونده این حادثه با جزئیات کامل تشکیل و به مراجع قضایی ذیربط برای تصمیم‌گیری درباره اتفاقات احتمالی رخ داده در این حادثه ارائه شد.

چندی نگذشت که راز مرگ دختر ۱۳ ساله در اتوبان نیایش برملا شد. بررسی های جنایی نشان داد دختر ۱۳ ساله که جسدش عصر دیروز در اتوبان نیایش پیدا شد خودکشی کرده است. 

در این میان وزارت بهداشت جلسه آسیب شناسی رفتارهای اجتماعی پرخطر شهروندان از جمله خودکشی های علنی در تهران را برگزار کرد. وزارت بهداشت تأکید کرد که ایجاد مراکز مشاوره حضوری و غیر حضوری می تواند در کاهش رفتارهای غلط و پر خطر اجتماعی نقش موثر داشته باشد. 

انتشار این خبر آن هم بلافاصله بعد از مخابره شدن خبر حلق آویز شدن یک مرد از پل میرداماد و همچنین بیماری که خود را از پله های بیمارستان میلاد به پایین پرت کرد، (در طول یک هفته) مورد توجه قرار گرفت و واکنش های زیادی را به دنبال داشت.

اما در واکنش به این اتفاق‌ها، اولین و زیادترین اظهارنظرها مربوط به مسائل مالی بود. برخی زیاد شدن خودکشی ها را به مسائل اقتصادی ربط دادند. 

وزارت بهداشت به این قضیه وارد شد و در رابطه با اپیدمی شدن خودکشی هشدار داد. سیدحسن هاشمی در نشست بررسی پیشگیری از اقدامات پرخطر در رفتارهای اجتماعی که در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد گفت: اطلاع رسانی و خبر به ویژه در مورد رخدادهایی مانند خودکشی و اختلالات روانی کار دشورای است زیرا از یک سو قصد دارید که اخبار را مخابره کنید و از سوی دیگر این خبر همانند شمشیری دو لبه است. از یک طرف می خواهید به جامعه امید دهید و از طرف دیگر نباید واقعیت ها را کتمان کرد که کار سختی است و نیازمند هنرمندی، علم، تجربه و خویشتن داری است.

هاشمی به ذکر علل خودکشی پرداخت و گفت: افسردگی، مصرف مواد مخدر، خشونت های خانوادگی بخشی از عوامل خودکشی است اما اینکه زمینه های اجتماعی آن چیست، مربوط به رانت و گرفتاری های موجود کشور نیست زیرا در کشورهای اسکاندیناوی علیرغم داشتن نظام اداری پاک و بدون فساد اما آمار خودکشی در بین آنها بسیار بالا است بنابراین ضروری است تا یک کالبد شناسی روانی انجام شود و از انجمن تقاضا دارم تا عوامل خودکشی را به دقت بررسی کند.

در این میان انوشیروان محسنی‌بندپی، رئیس سازمان بهزیستی گفت: خودکشی پدیده‌ای جهانی است که در طول تاریخ وجود داشته و اکنون نیز روند رو به رشدی در دنیا دارد و نوع آن نیز تغییر کرده است. هرچند که میزان خودکشی در کشور ما کم است، اما همین میزان هم برای کشوری با این آموزه‌های مذهبی زیاد است. بنابراین باید برنامه‌ای جهت اقدام و عمل و مداخله در این موضوع با تلفیق مسائلی که منجر به خودکشی می‌شوند را ایجاد کنیم.

با این حال رئیس انجمن علمی پیشگیری از خودکشی گفت: براساس تحقیقات میزان افسردگی در کشور طی ۱۰ سال گذشته افزایش داشته است و مطالعات نیز نشان داده که افسردگی میزان اقدام به خودکشی را ۶ برابر افزایش می‌دهد.

سیدکاظم ملکوتی درباره خودکشی‌هایی که در ملاءعام و اماکن پرتردد اتفاق افتاده است، گفت: خودکشی موضوعی نیست که بگوییم صرفا ریشه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی یا روانی دارد. توجه به این نکته لازم است که باید تمام این عوامل خطر در فردی جمع شود تا اقدام به خودکشی کند.

او با تاکید بر اینکه نقش عوامل خطر بر اقدام به خودکشی به یک اندازه نیست، ادامه داد: بیماری‌های اعصاب و روان همچون افسردگی احتمال اقدام به خودکشی را ۶ برابر افزایش می‌دهد و از آنجا که در این شرایط روش‌ها بسیار خطرناک و منجر به فوت می‌شود؛ در نتیجه پارامترهایی همچون افسردگی که وزن بیشتری دارند؛ اهمیت بیشتری می‌یابد. 

یک آسیب شناسی هم معتقد است؛ افسردگی و خشونت ها، بخش بزرگی از تمایلات افراد به خودکشی است و جامعه امروز، به سمت هیجان مداری پیش رفته است. کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران به خبرآنلاین گفت: میزان افسردگی در جامعه خیلی بالاست و خشونت در اوج قرار دارد. این موارد در مسائل روانی افراد تأثیرات منفی گذاشته و باعث می شود زمینه‌ ها برای فرآیند خودکشی فراهم شود.

اما رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران، این حوادث را خودکشی شهری نامید و گفت: زمانی که فردی در روز روشن به این شکل خود را از یک پل عابرپیاده در نقطه‌ای پرتردد حلق آویز می کند، این امر به نوعی در صدد بازنمایی مشکلات شهری است.

سید محمدامین قانعی‌راد ادامه داد: اغلب افرادی که شدیدا توسط اعضای جامعه خود آزرده و به تبع آن نوعی خمشگینی علیه دیگری نیز دررفتار آنان نمایان می‌شود، اقدام به این نوع خودکشی‌ها می کنند.

او گفت: این افراد آنقدر نجابت دارند که به جای آنکه خشم و غضب خود را علیه همان دیگری آزاردهنده که در اینجا مردم و جامعه هستند، معطوف کنند، از طریق نابودی خودشان خشمشان را منتقل می‌کنند.

چند روز بعد هم خبری مخابره شد، یک مردی که قصد داشت خود را از پل عابر پیاده خیابان خیام، حوالی دادگاه تجدیدنظر به پایین پرت کند،‌ توسط عوامل آتش نشانی نجات داده شد. در واقع خودکشی نافرجام این مرد، پنجمین مورد از خودکشی های علنی در ۲ هفته گذشته در تهران است.

اما با وجود این اتفاقات تلخ و ناگوار؛ آمارها نشان می دهد  میزان خودکشی  کاهش داشته است، سرپرست دادسرای جنایی، میزان خودکشی در سال ۹۴ در شهر تهران  را ۳۸۶ فقره اعلام کرد که نسبت به آمار ۴۴۷ نفری مربوط به سال ۹۳، کاهش داشته است.