فروش متادون به باشگاه‌های ورزشی رسید

به گزارش شفا آنلاین،قرص و شربت متادون همچنان بدون برچسب اصالت و امکان رهگیری در بسیاری از عطاری‌ها و سایر اماکن غیر مجاز چون ناصرخسرو، آرایشگاه‌های مردانه و زنانه، باشگاه‌های ورزشی و حتی دکه‌های روزنامه‌فروشی به فروش می‌رسد تا این دارو که روزی قرار بود دوای درد مبتلایان به اعتیاد باشد، خود عاملی شود برای آلوده شدن بیشتر جامعه به بیماری اعتیاد و البته منبع درآمد سرشاری برای قاچاقچیان متادون. در چند‌ سال گذشته با گسترش کلینیک‌های ترک اعتیاد در سطح شهرهای بزرگ، کم‌کم معضلی به نام نشت متادون به بازار سیاه نمایان شد.

معضلی که البته با توجه به سود سرشار قاچاق این دارو رفته‌رفته به گره کور نظام دارویی کشور تبدیل شد؛ گره کوری که حتی برای مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر و سازمان غذا و دارو هم بازشدنی نیست. به‌طوری که طی مدت کوتاهی تعداد عطاری‌ها به‌عنوان یکی از مراکز اصلی فروش غیر قانونی این دارو در کلانشهرها به بیش از ٥/٢ برابر افزایش پیدا کرد. حالا اما این تجارت آن‌قدر پرسود وسوسه‌انگیز بوده که عرضه غیر قانونی این دارو به آرایشگاه‌های زنانه و مردانه و حتی باشگاه‌های ورزشی هم سرایت کرده است.

فروش متادون در باشگاه‌های ورزشی و آرایشگاه‌ها
متادون عرضه‌شده به دو صورت فله و کارخانه‌ای در بازار سیاه به فروش می‌رسد که اتفاقا مشتری‌های زیادی هم دارد؛ چرا که به گفته زهرا غفوری، مدیر یکی از مراکز ترک اعتیاد غرب تهران بسیاری از کارمندان و شاغلان معتاد به دلیل نگرانی از ثبت شدن مشخصات و ایجاد مشکلات احتمالی، ترجیح می‌دهند به جای مراجعه به مراکز رسمی ترک اعتیاد، متادون را از بازار سیاه و با چندین‌برابر قیمت دریافت کنند. او درباره فروش غیر قانونی متادون در سطح شهر تهران  می‌گوید: «مشتریان بسیار زیاد متادون بازار سیاه و شبکه قاچاق قدرتمندی را شکل داده که حتی برای ما که چندین ‌سال است در حوزه اعتیاد فعالیت داریم، بسیار مبهم و پیچیده است.

جذابیت این بازار پرسود به‌قدری زیاد است که در یکی، دو سال گذشته متادون علاوه بر عطاری‌ها در آرایشگاه‌های زنانه و مردانه، باشگاه‌های ورزشی و حتی دکه‌های روزنامه‌فروشی هم عرضه می‌شود.»  او ادامه می‌دهد: «در چند ماه گذشته تعدادی از بیمارانمان به جای تهیه متادون از این مرکز، به آرایشگاه‌ها و باشگاه‌های ورزشی برای تهیه دوز بیشتر این دارو مراجعه می‌کنند؛ با این شرایط روند درمانی یا همان متادون‌درمانی مبتلایان به بیماری اعتیاد دیگر معنا ندارد؛ چون برخلاف دوز تجویز شده از طرف پزشک در کلینیک‌های ترک اعتیاد بیماران می‌توانند این دارو را به هر مقداری تهیه کنند.»
غفوری در پاسخ به این پرسش که کلینیک‌های ترک اعتیاد یکی از متهمان اصلی توزیع متادون به بازار سیاه هستند، می‌گوید: «متاسفانه در ابتدای مطرح‌شدن موضوع قاچاق متادون، بسیاری از مسئولان و دستگاه‌های ذیربط مانند وزارت بهداشت انگشت اتهام را به سوی مراکز ترک اعتیاد نشانه رفته‌اند و گفتند نشت متادون از این مراکز اتفاق می‌افتد.

درحالی‌که ما همان زمان هم گفتیم که این حجم از قاچاق متادون فقط از طریق کلینيک‌های ترک اعتیاد امکان ندارد؛ چراکه میزان متادون موجود در بازار سیاه بسیار بیشتر از کل سهمیه کلینیک‌های ترک اعتیاد در تهران است.»

چرخه معیوب تولید، توزیع، عرضه و مصرف متادون
این حرف‌ها در حالی از سوی مدیر یکی از کلینیک‌های ترک اعتیاد تهران مطرح می‌شود که چندی پیش پرویز افشار، معاون کاهش آسیب ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز در ارتباط با قاچاق گسترده متادون در کشور به‌خصوص در کلانشهرهایی مانند تهران گفته بود: «منشأ نشت متادون برای ستاد نیز یک سوال بزرگ است و در جلسات کمیته درمان این موضوع مطرح شده، مشاهدات ما در سیستم نظارتی حکایت از این دارد که نمی‌توان انگشت اتهام را به سوی کلینیک‌‌ها نشانه رفت و گفت که همه متادون عرضه‌شده در عطاری‌ها، باشگاه‌های ورزشی و سایر اماکن از این مراکز تهیه می‌شوند.»

  به گفته افشار با توجه به این‌که متادون در کارخانه‌های داخل کشور تولید می‌شود و سپس به انبار پخش منتقل شده و بعد از آن در اختیار معاونت‌های درمان و غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار می‌گیرد و در مرحله آخر از طریق این معاونت‌ها میان کلینیک‌های ترک اعتیاد توزیع می‌شود، می‌تواند در هر یک از این مراحل متادون به بازار سیاه نشت کند.

به همین دلیل هم کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر سازمان غذا و دارو را ملزم کرد تا متادون و سایر داروهای ترک اعتیاد و داروهایی که استفاده دوگانه دارند را مجهز به هولوگرام کند؛ اما با گذشت بیش از ١٠ ماه از ابلاغ ستاد مبارزه با مواد مخدر درخصوص نصب هولوگرام به منظور امکان رهگیری مبدأ تا مقصد متادون، همچنان این دارو به صورت قرص و شربت به‌راحتی در بازار خرید و فروش می‌شود و هر روز نیز بر مراکز عرضه غیر قانونی این دارو افزوده می‌شود. با این حال علیرضا نوروزی، رئیس اداره پیشگیری و درمان سوءمصرف مواد مخدر وزارت بهداشت درخصوص افزایش قاچاق متادون نظرات دیگری دارد: «‌علت نشت متادون متعدد است؛ متاسفانه پاره‌ای از افراد در دستگاه‌های مختلف مراکز درمان اعتیاد را به خاطر وضع به وجود آمده متهم می‌کنند درحالی‌که واقعا اگر هم تخلفی از سوی این مراکز صورت گرفته باشد، در مقایسه با حجم بالای متادون قاچاق در بازار سیاه بسیار ناچیز است.»

او در توضیح بیشترمی‌گوید: «در سه سطح نشت متادون به بازار سیاه وجود دارد. بیماران در مرحله‌ای از درمان دوز داروی منزل دریافت می‌کنند و این مسأله می‌تواند باعث فروش دارو از طریق بیماران به بازار شود، ممکن است در سطح مرکز درمانی دارو به بازار سیاه نشت کند و ممکن است در مرحله تولید و توزیع دارو این اتفاق بیفتد. به‌طورکلی عوامل نشت این دارو متعدد است پس نمی‌توان فقط یک گروه خاص را متهم کرد.» نوروزی به برنامه‌های اداره پیشگیری و درمان سوءمصرف مواد مخدر وزارت بهداشت برای جلوگیری از عرضه غیر قانونی متادون هم اشاره می‌کند: «برای کنترل این موضوع در سطح بیماران در پروتکل جدید به پزشکان درمانگر این اجازه داده شده تا از بیماران بخواهد داروهای تجویز شده را به رویت پزشک برسانند.

اگر مشخص شود که بیمار دارویش را فروخته، پزشک می‌تواند دوز منزل بیمار را قطع کند. در سطح مراکز درمانی ما سعی داریم با تقویت ساختارهای نظارتی از سیستم‌های نظارتی استفاده کنیم. برای سطح تولید و توزیع داروهای ترک اعتیاد هم با همکاری سازمان غذا و دارو با استفاده از برچسب اصالت و امکان رهگیری دارو می‌توان از نشت دارو به بازارهای غیر قانونی جلوگیری کرد.»

او در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون برچسب رهگیری روی متادون‌ها موجود نصب نشده است، می‌گوید: «حدود یک ‌سال پیش معاونت درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر سازمان غذا و دارو را ملزم به نصب برچسب رهگیری دارو یا همان هولوگرام بر روی متادون و سایر داروهای ترک اعتیاد کرد. آن زمان مسئولان غذا و دارو اعلام کردند که مقادیری متادون در انبار شرکت‌ها موجود است و به ناچار بدون هولوگرام باید توزیع شود؛ به همین دلیل تاکنون این کار انجام نشده است البته از این‌که داروهای موجود در انبار به پایان رسیده است یا نه، اطلاعی ندارم.»

سهم کلینیک‌های ترک اعتیاد در قاچاق متادون
اما محمدحسین قربانی، سخنگوی کمیسیون بهداشت درمان مجلس، برخلاف نوروزی مقصر اصلی قاچاق گسترده متادون در کلان شهر‌ها را عملکرد کلینیک‌های ترک اعتیاد می‌داند: « کلینیک‌های ترک اعتیاد به دلیل نداشتن برنامه مشخص درمانی و نبود نظارت دقیق بر فعالیتشان، به بازار متادون تراپی تبدیل شده اند. در کلینیک‌های ترک اعتیاد رانت‌های زیادی وجود دارد. برخي از مسئولان دانشگاه‌هاي علوم پزشکي چند مرکز ترک اعتياد در اختيار دارند که اين رانت‌هانمي‌گذارد درمان به صورت معمول و استاندارد در این مراکز در اختيار مردم باشد.» او در توضیح بیشتر به  می‌گوید: « از آن‌جا که فروش متادون در بازار آزاد درآمد بسيار بالايي دارد، برخي افراد با استفاده از رانت، کلينيک ترک اعتياد تأسیس می‌کنند، در صورتي که هيچ بيماري ندارند با سوءاستفاده از شرايط با فروش آزاد داروهاي خود درآمد کلاني به جيب می‌زنند؛ اين تخلف درحالي صورت مي گيرد که طبق دستورالعمل مربوط به تاسيس کلينيک‌های ترک اعتیاد، افرادي که مي خواهند در اين زمینه فعالیت کنند بايد بيکار باشند و در مراکز دولتي مشغول به کار نباشند، درحالی خیلی از این افراد در جاهای دیگر مشغول به فعالیت هستند.»

او با اشاره به میزان مصرف متادون درکشور و این‌که هیچ‌گونه وارداتی درخصوص این دارو وجود ندارد، می‌گوید: «عملکرد ضعیف برخی دستگاه‌های مسئول در جلوگیری از توزیع این دارو در بازار سیاه، به شایعات در این زمینه دامن زده است. حجم بالای متادون قاچاق درکشور نگران‌کننده است.» قربانی با انتقاد از نبود نظارت کافی بر فعالیت مراکز ترک اعتیاد تأکید می‌کند: «این مسأله جدا از مشکلاتی که برای درمان بیماران مبتلا به اعتیاد دارد و عملا باعث کاهش بهره‌وری این مراکز می‌شود، مشکلات دیگری چون فروش متادون و شربت تریاک در بازارهای غیررسمی را هم در پی دارد. شاید این مسأله چندان خوشایند نباشد ولی باید گفت کلینیک‌های ترک اعتیاد درمقایسه با دیگرسیستم‌های درمانی معتادان که عمدتا به صورت گروه درمانی عمل می‌کنند، چندان در چرخه بهبودی بیماران موفق نیستند، به نظرمن این مراکز درمانی نیاز به بازنگری در نحوه درمان دارند.»شهروند