او با کسانی که سال‌هاست تلاش می‌کنند تا شکار در کشور ممنوع شود و قانونی در حمایت از حقوق حیوانات به تصویب برسد، همراهی کرد و با تأکید بر این‌که در بحث شکار من به‌شخصه معتقدم شکار حرام است، گفت: «این‌که کسی به کوه برود و کبک و بز کوهی بزند و با خود بیاورد، هر چند که موضوع اختلاف فقهی است، اما من معتقدم که حرام است. خیلی‌ها اشاره به کراهت آن دارند؛ اما روایات متعددی هم داریم که قایل به حرمت آن است. حتی در بحث سفر هم روایاتی داریم که سفر برای شکار حرام است. اگر شکار برای لهو و لعب باشد و نه رزق و روزی، سفر برای آن حرام هم نباشد، باید در آن سفر نماز را تمام بخواند.»
رئیس قوه قضائیه از منظر دینی هم اعلام کرد که «شکار حیوان برای تفریح اگر هم حرمت نداشته باشد، کراهت آن قطعی است.»
او با اشاره به این‌که بحث محیط زیست بسیار مهم است و محیط‌زیست موضوعی میان رشته‌ای محسوب می‌شود، یادآوری کرد که «از جهات فلسفی، اخلاقی، فرهنگی، سیاسی، تقنینی و قضائی نمی‌توان محیط زیست را به یک نگرش خاص محصور کرد. متولیان رسمی، دستگاه‌های قضائی و غیرقضائی، نهادهای مردمی، حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها هر یک سهمی در پیشبرد موضوع محیط زیست دارند.»
رئیس دستگاه قضا با تأکید بر این‌که یک بحث خیلی مهم این است که نگاه ما به محیط زیست چگونه است، گفت: «در صحبت‌های تلویزیونی یا حتی در تقنین وقتی می‌خواهیم درباره محیط زیست بحث کنیم، آسیب رساندن به محیط زیست را از جهت ضرر به خودمان مطرح می‌کنیم؛ یعنی نگاه ما باز انسان‌محور است؛ یعنی اگر هم محیط زیست تخریب شود، ضرر به خود من می‌خورد؛ اما آیا واقعا نگاه درست به محیط زیست این‌گونه ابزاری است؟ چون به من نفع می‌رساند مهم است یا این‌که به خودی خود ارزشمند است.»
او تصریح کرد: «نگاه به محیط زیست ابزارگونه نیست و نباید باشد محیط زیست و زیبایی‌های محیط زیست نه به واسطه خوش آمدن انسان‌ها ارزشمند باشد، بلکه به صورت ذاتی دارای ارزش است و باید به آن توجه شود.»
آملی لاریجانی یادآوری کرد: «حرکت معروفی در غرب در دهه‌های گذشته راه افتاد به نام اکولوژی عمیق که حرفشان این بود که نفس تکثر حیات انسانی و غیرانسانی به خودی خود ارزشمند است. شکوفایی و تکثر این حیات هم به خودی خود ارزشمند است. آموزه دیگر این مکتب این بود که غنا و تکثر اشکال مختلف حیات به شکوفایی حیات انسانی و غیرانسانی کمک می‌کند و انسان‌ها حق ندارند این تکثر را از بین ببرند؛ مگر آن‌که نیاز حیاتی داشته باشند.»
رئیس قوه‌قضائیه با بیان این‌که ده‌ها فکر و ایده دیگر هم در این‌باره مطرح
است، گفت: «دخالت فزاینده بشر در طبیعت هر روز بدتر می‌شود و باید برای آن
فکری کرد. در بحث دینی محیط زیست، اضرار به خود انسان و دیگری اجمالا حرام
است.
از منظر دینی هم قابل بحث است که آیا محیط زیست را فقط از بحث اضرار (آسیب دیدن) مطرح کنیم یا خیلی مباحث دیگر مثل ارزشمند بودن خود محیط زیست. ما چه حقی داریم به‌عنوان انسان در محضر جمال الهی تصرف داشته باشیم؛ اینجا فقط بحث اضرار به انسان مطرح نیست، تصرف در جمال الهی مطرح است.»
او با اشاره به این‌که بحث دیگر اسراف است، ادامه داد: «اجماع دینی وجود
دارد که اسراف حرام است و آیات شریفه متعدد هم برای آن داریم. خیلی جاها
جنگل را به مزرعه تبدیل کردهاند و آب کذایی را هم خرج آن کردهاند یا
کاغذهایی که برای تولید آن درخت قطع می‌شود، اینها همه مصداق اسراف است.»
او با تأکید بر این‌که عمل ناصالح ما انسان‌ها موجب تخریب می‌شود و نگاه
قرآنی حفظ محیط زیست است، گفت: «اگر بخواهیم در بحث محیط‌زیست جلو برویم،
همه نهادها باید وظایف خود را به‌درستی انجام دهند؛ اما تا فرهنگ عمومی را
نسازیم، فایده ندارد؛ زیرا ما نمی‌توانیم برای هر شخص محیطبان قرار دهیم
که تخلف نکند. باید از سنین کودکی احترام به حیوانات و آلوده نکردن فضای
طبیعی را بیاموزیم.»
محیط زیست موضوع فراقوه‌ای است
رئیس قوه قضائیه با اشاره به این‌که محیط زیست یک بحث فراقوه‌ای است،
گفت: «یک نکته دیگر که به ما در قوه قضائیه مستقیما مربوط است، تقنین در
حوزه محیط زیست است. من علاوه بر این‌که با تشدید در قانون موافقم و
معتقدم که اينجا باید جرم‌انگاری شود و ما به حسب قانون موظف به تخریب
تخلفات هستیم؛ اما در یافتن شرایط اجتماعی و فرهنگی هم مسأله مهمی است.
برای بحث تقنین ما حاضریم از همین امروز کمیته‌ای راه‌اندازی کنیم که با
همکاری مجلس قانونگذاری کند به نحوی که اضراری هم به بافت فرهنگی و اجتماعی
وارد نشود. اکثر روسای دادگستری به ما اطمینان داده‌اند که با تخلفات
برخورد می‌شود و به‌ویژه در استان‌های شمالی جلوی ساخت‌وساز جدید را به‌شدت
گرفته‌اند.»
او ادامه داد: «بودجه سازمان محیط زیست باید هم برای جذب محیطبان و هم
برای حفاظت محیط زیست کافی باشد. در مورد محیط‌بان‌ها یک مشکل قانونی هم
وجود دارد که گاهی به سبب سهل‌انگاری مشکلاتی برای خود و خانواده‌شان ایجاد
می‌شود؛ متاسفانه قتل غیرعمدی صورت می‌گیرد و هم سازمان محیط زیست و هم
قوه‌قضائیه را مشکل‌دار می‌کند.»
او با اشاره به این‌که در برخی از این موارد قتل عمد هم تشخیص داده شده بود و باید قصاص اجرا می‌شد، گفت: «اما از مقام معظم رهبری اجازه گرفتیم برای تأخیر در اجرای حکم و خوشبختانه امروز خبر خوشی مبنی بر توقف اجرای حکم قصاص برای یک محیطبان شنیدم. بعضی از این موارد غیرعمد است و اگر معلوم شود که طرف مقابل هم سلاح همراه داشته و در مقام استفاده از آن برآمده، این دفاع است و قتل عمد نیست و خود ما در قوه قضائیه باید روی بحث قانونی این موضوع کار کنیم. باید کلاس‌های آموزشی برای محیط‌بانان گذاشته شود تا با آموزش شرایط قانونی استفاده از سلاح برای خودشان و سازمان محیط زیست و قوه قضائیه مشکل ایجاد نکنند.»
دو سوم فضای جهان تا سال ٢٠٧٥ غیر قابل زیست خواهد شد
در ادامه این همایش خساراتی که به واسطه سال‌ها بی‌توجهی و بهره‌برداری
بی‌رویه به محیط زیست وارد شده است، موضوعي بود که معصومه ابتکار به آن
اشاره کرد و با بیان این‌که یکی از مهم‌ترین آثار تغییرات اقلیم و انتشار
گازهای گلخانه‌ای تشدید پدیده گرمایش زمین است، گفت: «امروز گزارشی دیدم
مبنی بر این‌که تا سال ٢٠٧٥ دو سوم فضای جهان آن‌قدر گرم می‌شود که غیر
قابل زیست خواهد شد.»
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به این‌که موضوع تغییرات اقلیم و
گرمایش زمین یک تهدید جدی برای جامعه جهانی است و ایران نیز از این قاعده
مستثنا نیست، ادامه داد: « اميدوارم ایران نیز همگام با سایر کشورهای
دنیا، برنامه خود برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را با موفقیت به
انجام برساند.» به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی محیط زیست (پام) معاون
رئیس‌جمهوری با اشاره به این‌که عدالت زیست محیطی از اهمیت بسیار بالایی
برخوردار است، یادآوری کرد: «حقوق محیط زیست مسبب امنیت و عدالت
زیست محیطی است.»
او ادامه داد: «در سال جاری دو رخداد مهم جهانی برای محیط زیست است؛ نخست تدوین سیاست‌های توسعه پایدار در مجمع عمومی سازمان ملل و ابلاغ محورهای ۱۷گانه توسعه پایدار و برنامه توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ و دیگری اجلاس پاریس که نمایندگان ۱۹۵ کشور جهان برای تصمیم‌گیری در خصوص اقدام مشترک برای مقابله با تشدید انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییر اقلیم گرد هم آمدند.»
آموزش، فرهنگ‌سازی و اصلاح رویه‌ها و قوانین زمینه‌ساز پیشگیری از وقوع جرم
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تأکید بر ضرورت پیشگیری از وقوع جرم گفت:
«این امر از طریق آموزش، فرهنگ‌سازی و اصلاح رویه‌ها و قوانین محقق خواهد
شد. در همین زمینه دولت تلاش کرد با بازنگری قوانین و از طریق همکاری با
مجلس در این زمینه ورود کند و در همین راستا چهار لایحه مهم حفاظت از خاک،
حفاظت از تالاب‌ها، هوای پاک و ارزیابی به مجلس ارایه شد که متاسفانه
تاکنون در مجلس به تصویب نرسیده که امید است، همت مجلس آینده منجر به تسریع
روند تصویب این چهار لایحه زیست محیطی شود.»
ابتکار همچنین به همکاری‌های صورت گرفته با دستگاه‌ها و نهادهای مسئول در این حوزه همچون وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و ورزش و جوانان اشاره کرد و افزود: «اضافه شدن درس انسان و محیط زیست در پایه ١١ تحصیلی در کنار بسیاری دیگر از اقدامات سازنده از جمله اثرات همین همکاری‌های مثبت است.»
او از رسانه ملی به‌عنوان یکی دیگر از نهادهای متولی و تاثیرگذار در امر فرهنگ‌سازی و آموزش نام برد و گفت: «همکاری‌های زیادی شکل گرفته است؛ اما همچنان توقع داریم این همکاری‌ها در سطح بسیار وسیع‌تری ادامه پیدا کند.»
رئیس سازمان محیط‌زیست با تأکید بر اهمیت موضوع سلامت اداری در این سازمان به‌عنوان یک دستگاه حاکمیتی برخوردار از وظایف سنگین ادامه داد: «در همین راستا، همکاری بسیار خوبی با دستگاه‌های مرتبط ازجمله سازمان بازرسی کل کشور شکل گرفته است.»
او گفت: «با توجه به اهمیت موضوع محیط‌زیست و سلامت اداری از فرآیندهای نظارتی استقبال می‌کنیم و آمادگی داریم که به‌عنوان دستگاه نمونه و پایلوت برای نظام سلامت اداری عمل کنیم.»
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست یکی دیگر از برنامه‌های تاثیرگذار این سازمان را مقابله با جرایم دانست و افزود: «به طور ویژه می‌توان از مقابله با زمین‌خواری بالاخص در مناطق تحت مدیریت سازمان نام برد که در همین راستا تدوین برنامه مدیریت مناطق تلاش کردیم تا از وقوع مجدد چنین جرایمی نیز جلوگیری کنیم و البته دادگاه‌ها و قضات همکاری بسیار خوبی در موضوع مقابله با زمین‌خواری داشتند که در شایسته تقدیر است.»
معاون رئیس‌جمهوری اشاره‌ای هم به مصوبه شورایعالی محیط‌زیست مبنی بر افزایش جرایم مرتبط با شکار و صید داشت و اظهار کرد: «برخورد جدی با متخلفان و ناامن کردن فضا برای آنها از اولویت‌های مهم سازمان حفاظت محیط‌زیست است که البته در این زمینه مشکلات متعددی ازجمله حجم وسیع سلاح غیرمجاز در دست مردم و رواج فرهنگ غلط شکار نیز وجود دارد.»
ابتکار مقابله با برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، همچنین مقابله با چاه‌های غیرمجاز به‌ویژه در اطراف تالاب‌ها را یکی دیگر از اقدامات مورد پیگیری اعلام کرد و گفت: «به‌طور نمونه برای نشان دادن تأثیر منفی عدم نظارت و غفلت در برخورد با چنین جرایمی می‌توان به وضع تالاب جازموریان اشاره کرد.»
حفر ٣٥هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در حومه تالاب جازموریان
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به موقعیت جغرافیایی تالاب جازموریان
و قرار گرفتن آن بین اقلیم کرمان و سیستان و بلوچستان اظهار کرد:
«در سال‌هایی نه چندان دور و حدود یک دهه قبل، تالاب جازموریان یکی از
مهم‌ترین کانون‌ها و منابع تأمین علوفه دامی ایران بوده است درحالی‌که
اکنون و پس از خشک شدن به یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های تولید گردوغبار در
کشور تبدیل شده است و حدود ٢٥درصد گردوغبار داخلی کشور از این کانون ایجاد
می‌شود.»
ابتکار با طرح این پرسش که آیا حفر ٣٥هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در
حومه تالاب جازموریان برای گسترش کشاورزی و کاشت هندوانه و صادرات آن‌که
منجر به خشک شدن تالاب جازموریان و ایجاد کانون بزرگ داخلی گردوغبار شده
است، اقدامی درست بود، گفت: «قطعا کشور به کشاورزی هم نیاز دارد؛ اما
کشاورزی پایدار و صحیح که منجر به خشک شدن تالاب یا به قیمت نابودی طبیعت
نباشد.»
او با بیان این‌که قاچاق حیات وحش، اجزای حیات وحش و چوب رتبه چهارم قاچاق
در دنیا را دارد، گفت: «متاسفانه در ایران شاهد قاچاق پرندگان شکاری هم
هستیم.»شهروند
