به گزارش شفا آنلاین، با گذشت نزدیک به ٣سال از تصویب و ابلاغ سند
توسعه طب سنتی، این طب و خدمات آن همچنان در ریل قبلی حرکت می‌کند. این
درحالی است که سند توسعه طب‌سنتی در کمیته راهبردی نقشه جامع علمی
کشور توسط شورایعالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت‌نظام تصویب و در
آخرین ماه‌های کار دولت دهم به سازمان‌ها و ارگان‌های ذی‌ربط ابلاغ شد و
عملا اجرای این سند برعهده دولت جدید قرار گرفت.
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و با اجرای طرح تحول نظام سلامت بار
دیگر امیدواری‌ها برای تحقق اهداف برنامه پنجم توسعه در حوزه طب‌سنتی قوت
گرفت. برنامه‌ای که وزارت بهداشت را ملزم می‌کند تا طب‌سنتی را در همه
ابعاد گسترش دهد. در چنین شرایطی بود که محمود خدادوست، معاون طب‌سنتی وزیر
بهداشت در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری از تعرفه‌گذاری خدمات طب‌سنتی و ورود
این خدمات به کتاب ارزش‌گذاری نسبی خدمات‌درمانی خبر داد و گفت: «به زودی
ویزیت و مشاوره‌های تخصصی طب‌سنتی تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار
می‌گیرند.»
اما با گذشت ٨ ماه از وعده‌های معاونت طب‌سنتی وزارت بهداشت، هنوز هم خدمات طب‌سنتی به صورت آزاد و با نرخ‌های متفاوتی به بیماران ارایه می‌شود. خدماتی که به نظر تمام کارشناسان حوزه سلامت در صورت ساماندهی و گسترش علمی و اصولی آن می‌تواند از هزینه‌های سنگین خدمات درمانی طب نوین بکاهد. اما با این همه طب‌سنتی و خدمات آن در کشور ما با حواشی زیادی همراه است. حاشیه‌هایی که نبود معیار رسمی و مشخص برای نظارت بر خدمات طب‌سنتی بیش از پیش به آن دامن زده است.
بیمه شدن طب‌سنتی دست متخلفان را می‌بندد
بیمه شدن و تعرفه‌گذاری خدمات طب‌سنتی باعث می‌شود که این طب از بازار
غیررسمی و زیرپله‌ای خارج شود. محمد پناهی، معاون طب‌سنتی دانشگاه علوم
پزشکی البرز با بیان این مطلب به می‌گوید: «تعرفه‌گذاری و
بیمه‌شدن خدمات طب سنتی، یک گام به جلوی مهم برای رسمیت یافتن خدمات
طب‌سنتی است که این اتفاق بی‌شک دست آن عده‌ای را که با نام طب‌سنتی و صرفا
برای پرشدن جیب خودشان، درمان غیرعلمی را برای بیماران تجویز می‌کنند،
می‌بندد.»
او ادامه می‌دهد: «وقتی برای ارایه یک خدمت پزشکی، معیار رسمی وجود نداشته باشد، آن وقت هر کسی می‌تواند با هر قیمتی که دلش خواست به مردم این خدمات را ارایه دهد. درحالی‌که تعرفه‌گذاری و بیمه‌شدن خدمات طب‌سنتی، منفعت زیادی برای مردم دارد و بی‌شک، تخلف‌های رایج در حوزه طب‌سنتی را کمتر می‌کند، زیرا مردم با اطمینان بیشتری می‌توانند از خدمات این طب استفاده کنند و بازار غیررسمی در طب‌سنتی کمرنگ می‌شود.»
دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت در پاسخ به این پرسش که چرا باوجود وعده‌های مکرر مسئولان نظام سلامت مبنی بر پوشش خدمات طب‌سنتی از سوی بیمه‌ها، همچنان این خدمات با نرخ آزاد به متقاضیان ارایه می‌شود، می‌گوید: «پوشش خدمات طب‌سنتی موضوع جدیدی است، لذا تحت پوشش قرار گرفتن این خدمات از سوی بیمه‌ها نیازمند طی مراحل کارشناسی مختلف است که این امر هم نیاز به زمان دارد. از طرف دیگر بیمه‌ها زیرمجموعه وزارت بهداشت نیستند؛ بنابراین تحقق این مهم جلسات کارشناسی زیادی را می‌طلبد که با همکاری بیمه‌ها درحال برگزاری است.»
او ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلات اصلی برای حمایت بیمه‌ها از خدمات طب سنتی، استانداردسازی خدمات این طب است. البته اقدامات خیلی خوبی در این زمینه در معاونت طب‌سنتی وزارت بهداشت انجام شده است، ولی همچنان برای تعیین معیاری مشخص برای خدمات طب‌سنتی نیاز به زمان داریم، چرا که طب‌سنتی و خدمات آن بسیار گسترده است.»
حمایت بیمه‌ها به طب‌سنتی رسمیت می‌بخشد
به گفته پناهی، ویزیت و مشاوره پزشکان، خدمات اعمال دارویی و داروهای گیاهی
٣حوزه اصلی طب‌سنتی است که تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار می‌گیرد. او
دراین‌باره می‌گوید: «با رایزنی‌ها و صحبت‌هایی که بین معاونت طب‌سنتی
وزارت بهداشت و مدیران عامل سازمان بیمه تأمین‌اجتماعی و سازمان بیمه‌سلامت
انجام شده و با قول مساعد این دو بیمه بزرگ درمانی، بخش عمده‌ای از خدمات
طب‌سنتی تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار می‌گیرد.»
پناهی اضافه می‌کند: «تعرفه‌گذاری و بیمه شدن خدمات طب سنتی، دارای این پیام است که خدمات این طب در بین متولیان نظام سلامت جدی گرفته شده است. وقتی کاملا معلوم باشد که هر خدمت طب سنتی، چقدر برای بیمار هزینه دارد و همچنین معلوم باشد که بیمه‌ها تا چه میزان از این خدمات را تحت پوشش خود قرار می‌دهند، این معنا را می‌رساند که با خدمات طب‌سنتی به‌عنوان بخشی از نظام درمانی و به‌عنوان یک طب مکمل برخورد می‌شود. از طرف دیگر این‌گونه اقدامات در جهت توسعه طب‌سنتی جلوی بسیاری از نابسامانی‌ها و تخلفات این حوزه را می‌گیرد.»
معاون طب‌سنتی دانشگاه علوم پزشکی البرز با اشاره به نقش طب‌سنتی در رونق گردشگری سلامت، می‌گوید: «امروزه گردشگری سلامت به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های مهم گردشگری در دنیا از منابع مهم درآمدزایی کشورهای پیشرو در نظام بهداشتی و درمانی، محسوب می‌شود. براساس اعلام سازمان گردشگری جهانی (UNWTO) توریسم درمانی در سال ٢٠١٣ بالغ بر ١٢٠میلیارد دلار درآمد داشته است و این روند هر‌سال رشدی ١٠درصدی در کشورهای مختلف جهان دارد که در این میان کشورهای هند، برزیل، ترکیه و کره‌جنوبی به ترتیب بیشترین سهم را از این تجارت پرسود نصیب خود می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «گردشگری سلامت در کشور ما هرچند سابقه‌ای حدود یک دهه دارد ولی در همین مدت کوتاه با برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته رشدی ٢٥درصدی داشته است. به‌طوری که این حوزه در سال گذشته یک‌میلیارد و ٢٠٠میلیون دلار درآمد برای کشور داشت. اما ظرفیت‌های موجود در این حوزه بسیار بیشتر از اینها است و به همین دلیل باید برای بهبود شرایط جذب گردشگران سلامت به‌ویژه اتباع کشورهای منطقه برنامه‌ریزی کرد.»
پناهی کمبود نیروی متخصص طب‌سنتی را یکی دیگر از مشکلات این حوزه عنوان می‌کند و دراین‌باره می‌گوید: «هرچند در چند سال گذشته حدود ١٠٠ نفر از دانشگاه‌های علوم پزشکی در حوزه طب‌سنتی فارغ‌التحصیل شدند، ولی قطعا این تعداد برای گسترش و فراگیر شدن این طب در کشور کافی نیست، درحال حاضر یکی از مشکلات اساسی سلامتکده‌های طب‌سنتی کمبود نیروی متخصص در این حوزه است.»
حمایت بیمه‌ها در گروی ورود متخصصان به طب سنتی
برای خودشان یک پا دکتر هستند. معاینه می‌کنند، نسخه می‌نویسند و حتی دارو
درست می‌کنند، اما هیچ‌کدام‌شان تخصص دانشگاهی در طب‌سنتی ندارند. این
روزها خیلی از عطاری‌های غیرمجاز، بازار طب‌سنتی را قبضه کرده‌اند،
درحالی‌که هیچ تخصص و دانشی در این حوزه ندارند. در چنین شرایطی نمی‌توان
انتظار داشت که بیمه‌ها این خدمات را پوشش دهند. اینها را عبدالرحمان
رستمیان، نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت مجلس می‌گوید.
او با انتقاد از وضع آشفته طب‌سنتی در کشور و مخاطراتی که در صورت ادامه همین روند سلامت عمومی جامعه را تهدید می‌کند، می‌گوید: «متاسفانه به نام طب‌سنتی با جان و سلامت مردم بازی می‌شود. شرایط به گونه‌ای پیش رفته که هرکسی به خود اجازه می‌دهد به این حوزه ورود کند، افرادی که حتی سواد خواندن و نوشتن ندارند، داروهای مختلف گیاهی برای بیماران تجویز می‌کنند، بدون آن‌که پاسخگوی عوارض آن باشند، ما در چند سال گذشته نمونه‌هایی داشته‌ایم که در اثر تجویز و استفاده داروهای گیاهی از طرف افراد فاقد صلاحیت جانشان را از دست داده‌اند، متاسفانه هیچ نظارت درستی در این حوزه وجود ندارد، تخلفات گسترده‌ای با نام طب‌سنتی درحال وقوع است و کسی هم کاری به کارشان ندارد، در چنین شرایطی بیمه‌های درمانی هیچ تمایلی برای حمایت از طب‌سنتی ندارند.»
رستمیان ادامه می‌دهد: «قبل از هرچیز باید فعالیت‌های مراکز ارایه دهنده این خدمات را مطابق بر یافته‌های علمی استانداردسازی کرد، همچنین این خدمات باید از طرف سلامتکده‌های طب‌سنتی ارایه شود، نمی‌توان در یک عطاری هم داروهای گیاهی را به مردم عرضه کرد و هم ویزیت بیمار و خدمات‌درمانی را انجام داد، متاسفانه در بسیاری از موارد این خدمات در عطاری‌ها به صورت ناقص و غیراصولی انجام می‌شود و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. دخالت در حوزه درمان مساله کوچکی نیست که هرکسی به خودش اجازه دهد به این حوزه ورود کند.»
او اضافه می‌کند: «تعداد بسیار زیادی از افراد تحصیلکرده در حوزه طب‌سنتی با دانش، آگاهی و تسلط به امور درمانی فقط به دلیل نبود فضای مناسب برای ارایه خدمات نمی‌توانند دانش و تجربه خود را برای بهبود و حفظ سلامت جامعه بکارگیرند درحالی‌که مردم برای دریافت خدمات درمانی طب‌سنتی به افرادی مراجعه می‌کنند که بعضا هیچ‌گونه صلاحیتی در انجام امور درمانی ندارند.»
نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت معتقد است، اگر شرایط برای استفاده از خدمات طب‌سنتی از طرف متخصصان این حوزه فراهم شود، بیمه‌های درمانی موظف به حمایت از این خدمات هستند.
رستمیان در پاسخ به این پرسش که چرا طب‌سنتی همچنان در بین بعضی از سیاست‌گذاران نظام سلامت و جامعه پزشکی کشور پذیرفته نشده است، می‌گوید: «مخالفت با طب‌سنتی به‌طورکلی ٣ دلیل عمده دارد. اولین دلیل آن نبود آگاهی و شناخت کافی برخی پزشکان از طب‌سنتی و فرآیندهای درمانی آن است که بخش عمده‌ای از مخالفت‌ها ریشه در همین بی‌اطلاعی و نبود آگاهی کافی از آن دارد. دلیل دیگر این مخالفت‌ها دفاع‌های غلط و غیرحرفه‌ای برخی افراد ناآگاه از طب‌سنتی است. برخی به اسم حکیم با استفاده از روش‌های غیرعلمی و خرافات سعی در مداوای بیماران دارند که این مساله سیمای طب‌سنتی را خدشه‌دار می‌کند. این درحالی است که طب‌سنتی مبتنی بر شواهد علمی است. برخی از مخالفت‌ها هم به دلیل حساسیت‌های صنفی است. شاید برخی از پزشکان تصور می‌کنند که با گسترش طب‌سنتی میزان مراجعات مردم به آنها کاهش می‌یابد.»
او ادامه می‌دهد: «این موضع‌گیری‌ها از طرف بخشی از جامعه پزشکی درحالی مطرح می‌شود که طب‌سنتی مکمل طب رایج است، در بسیاری از کشورها به‌ویژه در کشورهای آسیای‌شرقی از ظرفیت‌های طب‌سنتی به درستی استفاده می‌کنند.»
طب‌سنتی تعرفه ندارد
طب‌سنتی و خدمات آن در کشور ما درحالی با اما و اگر‌ها و حواشی زیادی همراه
است که بسیاری از کشورهای دارنده طب‌سنتی، از ظرفیت‌های موجود این نوع طب
برای تقویت نظام سلامتشان استفاده می‌کنند. در ژاپن ۸۰درصد از خدمات
طب‌سنتی تحت پوشش بیمه‌های درمانی قرار دارد، چین صادر‌کننده و مهد
طب‌سوزنی در دنیا شناخته شده و هند یکی از بزرگترین صادرکنندگان گیاهان
دارویی به کشورهای مختلف جهان است. احمد آریایی‌نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و
درمان مجلس با بیان این مطالب می‌گوید: «هرچند با افتتاح
دانشکده طب‌سنتی در سال ١٣٨٦، تاسیس مرکز تحقیقات طب‌سنتی در سال ٩٠،
راه‌اندازی تخصص طب‌سنتی، داروسازی طب‌سنتی، پرستاری طب‌سنتی و تاسیس
سلامتکده‌های طب‌سنتی در این سال‌ها، این طب رفته‌رفته به سمت رسمی شدن
حرکت کرده است، اما با این حال طب‌سنتی در کشور ما با طب نوین چالش‌های
زیادی دارد، که باید برای آنها راه‌حلی پیدا کرد.»
او ادامه می‌دهد: «طب نوین ملزوماتی دارد که در تضاد با گسترش طب‌سنتی است. طب نوین در درونش وابستگی به خارج از کشور برای تهیه دارو و تجهیزات دارد که عده‌ای از این مساله سود می‌برند، از طرف دیگر طب‌سنتی در کشورما متر و معیار دقیقی ندارد، به‌طورکلی این مسائل از عمده مشکلات قانونمند شدن طب‌سنتی در کشور است و تاوقتی این خدمات نظام‌مند نشود، بیمه‌ها هم پوششی برای آن نخواهند داشت.»
آریایی‌نژاد توسعه طب‌سنتی را یکی از ضروریات نظام سلامت کشور عنوان می‌کند و دراین‌باره می‌گوید: «بر هیچ‌کس پوشیده نیست که کارتل‌های دارو و تجهیزات پزشکی در دنیا، طب را تجاری کرده‌اند؛ درمان به‌قدری گران شده است که هیچ کشور ثروتمندی قادر به تامین تمام منابع مورد نیاز این حوزه نیست؛ بنابراین بسیاری از کشورهای پیشرو در طب نوین سال‌هاست به طب‌سنتی روی آورده‌اند و بعضا بیش از ٧٠درصد در مراحل اولیه درمان از طب‌سنتی، استفاده می‌کنند.»
عضو کمیسیون بهداشت و درمان نبود تعرفه مشخص خدمات را یکی دیگر از مشکلات
طب‌سنتی عنوان می‌کند و دراین‌باره می‌گوید: «هم‌اکنون خدمات طب‌سنتی
تعرفه‌گذاری دقیقی ندارد. برای مثال اگر فردی بخواهد حجامت انجام دهد و
به‌پزشک طب‌سنتی مراجعه کند، تعرفه دقیق و یکسانی وجود ندارد که همه پزشکان
طب‌سنتی آن را به‌عنوان پیش‌فرض قبول داشته باشند.
درحال حاضر عرف در خدمات طب‌سنتی حاکم است و تعرفه دقیق و قانونی وجود ندارد که در همه مطب‌ها یکسان باشد. این‌که مطب پزشک در کدام نقطه شهر باشد و چقدر برای بیمار وقت و انرژی گذاشته شود، همه اینها عواملی است که در تعیین دستمزد پزشک تاثیر دارد.
اما همین عرف هم گاهی اوقات موجب نارضایتی بیماران می‌شود و بعضی بیماران برای پرداخت حق ویزیت و هزینه خدمات با پزشک اختلاف‌نظر پیدا می‌کنند.» او ادامه می‌دهد: «این عرفی بودن خدمات، برای پزشکان فعال در طب‌سنتی است که برای ارایه این خدمات مجوز دارند، اما برای عطاری‌ها و دیگر فعالان طب‌سنتی که مجوزی برای ارایه خدمات این طب ندارند، همین عرف هم وجود ندارد و خیلی اوقات، آنها هر قیمتی را که دوست داشته باشند برای ارایه خدمات دارویی و درمانی‌شان طلب می‌کنند. به همین دلیل هم رسمیت یافتن این خدمات یکی از ضروریات نظام سلامت است، چرا که در این صورت بازار عطاری‌های غیرمجاز و فعالان طب‌سنتی بدون مجوز هم کساد می‌شود. اما در هر صورت باید با این افراد که با جان و سلامت مردم بازی می‌کنند، برخورد جدی‌تر شود تا طب‌سنتی ، نماد شفابخشی با کمترین عوارض ممکن باشد.»
آریایی‌نژاد با اشاره به صحبت‌های معاونت طب‌سنتی وزارت بهداشت درخصوص تعرفه‌گذاری خدمات طب‌سنتی و ورود این خدمات به کتاب ارزش‌گذاری نسبی خدمات‌درمانی، می‌گوید: «تا جایی که ما اطلاع داریم این تعرفه‌ها هنوز ابلاغ نشده است یا اگر هم ابلاغ شده از سوی مراکز ارایه‌دهنده این خدمات رعایت نمی‌شود، به‌هرحال اگر قرار است فرآیند تعرفه‌گذاری و بیمه خدمات طب‌سنتی اعمال شود، این کار باید پخته و براساس کارشناسی دقیق انجام شود تا هم رضایت پزشک و هم رضایت بیمار را در پی داشته باشد.»شهروند
