هوا دلگیر، نفس‌ها سخت، سرها در گریبان

همه اینها اما باعث نشد که برای دومین‌بار در امسال کمیته اضطرار آلودگی هوای شهر تهران تشکیل نشود. جلسه‌ای که مثل روز شنبه یک تصمیم مهم داشت: تعطیلی همه مدارس، پیش‌دبستانی‌ها و مهدکودک‌های تهران، شهر قدس، اسلامشهر، پاکدشت و ری در روز دوشنبه.

«حسن کریمی»، معاون عمرانی استاندار تهران دیروز در این‌باره گفت: «مدارس شهر تهران، ری، اسلامشهر و قدس در تمامی مقاطع تحصیلی روز دوشنبه تعطیل‌اند و به هیچ عنوان ادارات، بانک‌ها و دستگاه‌های دولتی امروز تعطیل نخواهند بود.» «ثقفی»، سخنگوی آموزش و پرورش تهران هم دیروز از تعطیلی مهد کودک‌ها، پیش‌دبستانی‌ها و کلیه مدارس مناطق ١٩گانه تهران خبر داد و اعلام کرد: «براساس بررسی‌های به عمل آمده کمیته اضطرار آلودگی هوای پایتخت، مهد کودک‌ها، پیش‌دبستانی‌ها و کلیه مدارس مناطق ١٩گانه شهر تهران در روز دوشنبه ٣٠ آذرماه تعطیل است.»
اما ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر تهران دیروز هم مثل روزهای گذشته خبر خوبی برای تهرانی‌ها نداشتند؛ باز هم آنها از ناسالم بودن هوا و خطرناک بودنش برای گروه‌های حساس خبر می‌دادند.

خبر اصلی آلودگی هوا در روز یکشنبه را «محمد رستگاری»، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌ زیست استان تهران اعلام کرد. او گفت که کیفیت هوای شهر تهران در ٢٤ ساعت گذشته منتهی به ساعت ١١ صبح یکشنبه در وضع ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشته است: «براساس اطلاعات رسیده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر تهران، شاخص کیفی هوای روز شنبه تهران ١٤٢ و در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشته و شاخص کیفی ٢٤ ساعت گذشته منتهی به ١١ صبح یکشنبه١٤١ و در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشته است. در این بازه زمانی میانگین غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ٢,٥ میکرون ١٤١ و در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس، ذرات معلق کمتر از ١٠ میکرون ٧١، دی‌اکسید نیتروژن ٦٢ و در شرایط سالم بوده است.

همچنین میانگین منوکسید کربن ٤٢، ازن ٢٥ و دی‌اکسید گوگرد ٢٨ و در شرایط پاک قرار داشته است.»
«علی عابدینی»، معاون توسعه و پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور هم دیروز با اشاره به این‌که الگوها و نقشه‌های پیش‌بینی روز شنبه نشان‌دهنده این بود که به علت جریان وزش باد در روز دوشنبه، انتظار افزایش آلایندگی را در این روز نداشته باشیم، گفت: «چون برای یکشنبه پیش‌بینی افزایش آلاینده‌ها شده بود کمیته اضطرار، تعطیلی همه مقاطع تحصیلی تهران را اعلام کرد.» معاون توسعه و پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور با بیان این‌که در صورت حاکمیت پایدار در جو، شاخص آلودگی در شهرهایی چون تهران بالا می‌رود که در طول‌ سال در روزهای محدودی این اتفاق می‌افتد، ادامه داد: «معمولا در فصل‌ سرد سال، شاهد شرایط پایداری در جو و وارونگی دما هستیم که ماه‌های آذر و دی‌ فراوانی بیشتری از نظر وارونگی دما و افزایش آلودگی دارد.»

او در ادامه گفت: از آنجا که الگوهای جو درحال تغییر است، تنها امکان پیش‌بینی کیفیت و وضع هوای ٢ تا ٣ روز آینده میسر است: «وضعیت توپوگرافی تهران ازجمله عواملی است که باعث می‌شود با یک جریان هوا، هوا کاملا جابه‌جا می‌شود و اگر جریان هوا نباشد به علت انتشار آلودگی زیاد در صورت سکون جو شاخص آلودگی بالا می‌رود.» به گفته عابدینی، «راهکار اصلی برای خروج از این شرایط عدم ایجاد آلودگی جو است. در همه جا امکان وارونگی دما وجود دارد اما وجود چشمه‌های آلاینده در تهران است که انباشت آلاینده‌ها را ایجاد می‌کند. آگاه‌سازی عمومی امری ضروری برای این شرایط است که در این صورت شاهد همکاری شهروندان با مسئولان خواهیم بود.»

معترضان به آلودگی هوا؛ از وزیر بهداشت تا اعضای شورا
دیروز هم مثل روزهای گذشته آلودگی هوا علاوه بر مردم، نقل بحث‌های مسئولان هم بود. دیروز و بعد از گذشت یک هفته از تشدید آلودگی هوای تهران این بار وزیر بهداشت بود که درباره وضع آلودگی هوای تهران صحبت کرد.

«حسن قاضی‌زاده ‌هاشمی»، وزیر بهداشت دیروز امر رهبری و دستور رئیس‌جمهوری را مماشات نکردن در موضوع آب و هوا و سلامت مردم دانست و گفت که رئیس‌جمهوری دستور داده تا در موضوعاتی که به سلامت مردم آسیب می‌رساند ازجمله پارازیت‌ها مماشاتی نکنیم: «فکر می‌کنم مردم به سوال درباره عزم ملی برای مقابله با آلودگی هوا عادت کرده‌اند. هر سال در همین فصل این سوال پرسیده می‌شود و جواب‌های کلیشه‌ای که رفع آلودگی هوا عزم ملی می‌خواهد داده می‌شود. راهکارها در این زمینه مشخص است اما راه سختی در پیش است. مانند یک جراحی می‌ماند که برای بهبود بیماری باید در بدن زخمی ایجاد شود که در پی آن خونریزی وجود دارد اما درنهایت پس از دوران نقاهت، سلامتی به بدن باز می‌گردد.»

وزیر بهداشت ادامه داد: «کار ما اطلاع‌رسانی و هشدار است چرا که عوامل اثرگذار در اختیار وزارتخانه‌های نفت و صنعت است و آنها خود می‌تواند بازدارنده باشد.»‌ هاشمی با بیان این‌که راهکار مشخص است، گفت که باید آمادگی جراحی را داشته باشیم: «از آنجایی‌که بیماری‌ها در کشور ثبت نمی‌شود، برآورد مالی انجام نشده و ما در پی آن هستیم با الکترونیکی کردن پرونده ثبت بیماری‌ها را داشته باشیم تا بتوانیم بگوییم که چقدر بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا رخ داده است.

در آلودگی هوا آنچه در دست ما است صفر است و ما تنها هزینه می‌کنیم.»  اما غیر از دولتی‌ها، دیروز این اعضای شورای شهر تهران بودند که درباره آلودگی هوای تهران انتقاد کردند.

«رحمت‌الله حافظی»، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌ زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران یکی از این افراد بود. او دیروز در صحن شورای شهر تهران در واکنش به تشدید آلودگی هوا گفت که بیش از این به حیثیت دولت آسیب وارد نکنید: «شاخص کیفیت هوای امروز تهران در ٦ ایستگاه بالاتر از عدد ١٥٠ است. سلامت مردم را باید جدی گرفت و نباید با آن بازی کرد. اقدامات موثری در این زمینه صورت نمی‌گیرد و با این رویه نباید انتظار داشت که آلودگی هوا کاهش یابد.»

او با بیان این‌که برای تعطیلی معادن شن و ماسه در منطقه ١٨ مکاتبه‌ای با فرماندار تهران صورت گرفته است، گفت: «انتظار داریم فرمانداری با اقدامی قاطع با تعطیلی دایم معادن شن و ماسه جنوب تهران، اجازه ندهد بیش از این به حیثیت دولت آسیب وارد شود. با توجه به وضع کنونی چند سوال مهم مطرح می‌شود، نخست این‌که چرا طرح LEZ با هدف ممنوعیت تردد خودروهای فرسوده اجرایی نمی‌شود.»  حافظی با بیان این‌که براساس مصوبه هیأت وزیران در ١٠ اردیبهشت‌ سال ٩٢، باید خودروهای دیزلی به فیلتر دوده مجهز شوند، ادامه داد: «حدود ١٠‌هزار سرویس توسط کامیون‌های حمل بار هر شب در سطح شهر تهران ارایه می‌شود که این خودروها خلاف مصوبه دولت، فاقد فیلتر دوده هستند.»

رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌ زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان این‌که مصوبه مذکور خودروسازان را مکلف کرده که از ابتدای‌ سال ٩٤ برای خودروهای جدید هم فیلتر دوده نصب کنند، گفت: «خودروسازان با توسل به ابزار استمهال این مصوبه را اجرایی نمی‌کنند.

دولت ‌هزار‌میلیارد تومان برای تخلیه انبارهای خودروسازان وام داده است اما هیچ نقطه اتصالی میان ورود این تعداد خودرو به سطح شهرها و حذف خودروهای فرسوده برقرار نشده است. از سویی ١٧‌هزار تاکسی فرسوده در شهر تهران تردد دارند که به علت اختلاف مالی میان ایران‌خودرو و ستاد سوخت، اهتمام جدی برای خروج و جایگزینی این خودروها وجود ندارد.»

«مهدی چمران»، رئیس شورای شهر تهران هم دیروز در واکنش به آلودگی هوای تهران گفت که با تعطیلی مدارس راه به جایی نمی‌بریم: «آلودگی هوا مانند مرگ تدریجی است که نسل‌های آینده را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. تصمیماتی که برای کاهش آلودگی هوا گرفته می‌شود باید منطبق بر راهکارهای عملی و علمی مانند گسترش و توسعه حمل‌ونقل عمومی باشد؛ غیر از این با راهکارهای مقطعی راه به جایی نمی‌بریم.»

او در ادامه گفت: «آلودگی هوا مرگ تدریجی است که بر سر مردم تهران سایه افکنده و این آلودگی همه را در برمی‌گیرد و کسی را جا نمی‌گذارد. آلودگی هوا توسط همه ساکنان شهر استنشاق می‌شود، آلودگی که بر نسل‌های آینده ما هم تاثیرگذار خواهد بود همچنان‌که بر میزان هوش و جسم آنان تاثیر خود را خواهد داشت.» چمران ادامه داد: «در حالی که با شیوع یک بیماری و مرگ چندین نفر اذهان متوجه آن می‌شود باید گفت آلودگی هوا مرگ ناپیدایی است که متاسفانه از آن غافل ماندیم و فکر می‌کنیم خبری نیست حال آن‌که خبری هست، مرگ تدریجی بر مردم تهران مستولی شده است.»
رئیس شورای اسلامی شهر تهران گفت: «ما به جای پرداختن به راهکارهای اساسی به راه‌ حل‌هایی می‌پردازیم که تا به اینجا چندان کارایی نداشته، نظیر تعویض بنزین درحالی‌که چاره اصلی ریشه‌کن شدن آلودگی هوا در ١٨ راهکار عملیاتی بیان شده که نخستین و مهم‌ترین آن توسعه حمل‌ونقل عمومی است. ذرات با قطر کمتر از ٢,٥ میکرون تا اعماق ریه افراد رسوخ می‌کند و باید هر چه سریع‌تر برای کاهش آلودگی هوا فکری کنیم.»

چمران همچنین به تعطیلی یک هفته‌ای معادن شن و ماسه با تصمیم کمیته اضطرار آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: «بعد از پیگیری‌های فراوان اعضای شورا ازجمله آقای حافظی و حقانی و نیز دوستداران و فعالان محیط ‌زیست و هشدارهای فراوان، اعضای کمیته اضطرار به این جمع‌بندی رسیدند که این معادن تنها یک هفته تعطیل شود، فکر می‌کنید با تعطیلی یک هفته‌ای این معادن هنر کردید! اجازه ‌نامه این معادن سال‌ها است که پایان پذیرفته و حتی کمیسیون ماده ٢٠ درباره آن رأی صادر کرده اما واقعا علاج کار تعطیلی یک هفته‌ای این معادن بوده است؟! معادنی که طبیعت زمین را تغییر دادند، هر روز میلیون‌ها تن گرد و غبار را به ریه مردم شهر تزریق می‌کنند و آسیب‌های فراوان به مردم و محیط ‌زیست وارد می‌کنند آیا تنها یک هفته باید تعطیل شوند.»

تصمیمات فراکسیون محیط ‌زیست برای کاهش آلودگی هوا
اعضای فراکسیون محیط‌ زیست مجلس هم دیروز تصمیماتی برای کاهش آلودگی هوای تهران گرفتند.
«موید حسینی صدر»، سخنگوی این فراکسیون در این‌باره گفت که جلسه فراکسیون محیط ‌زیست مجلس صبح یکشنبه برگزار شد و نهایتا بیانیه‌ای به امضای ٣٥ نفر از نمایندگان منتشر شد که در آن ٣ اقدام پیش‌بینی شده است:  «بند نخست بیانیه فراکسیون این است که مسئولان وزارت نفت،‌ صنایع،‌ کشور، شهرداری‌ها و سازمان محیط‌ زیست در جلسه علنی مجلس حضور پیدا کنند و اقدامات انجام شده برای کاهش آلودگی هوا را تشریح کنند و در عین حال نظرات نمایندگان را بشنوند و تفاهم و همکاری بین مجلس و دولت انجام شود

. بند دوم بیانیه این بود که لوایح مربوط به هوای پاک و کاهش آلودگی به صورت اصل هشتادوپنجی در کمیسیون کشاورزی و با حضور اعضای فراکسیون محیط‌ زیست بررسی و تصویب شود.»  سخنگوی فراکسیون محیط ‌زیست ادامه داد: «فراکسیون در بند سوم بیانیه نیز مقرر کرد هفته آینده جلسه‌ای در کمیسیون تلفیق با حضور دستگاه‌های مسئول، نمایندگان و سایر نهادهای محیط‌ زیستی تشکیل شود تا در مورد اقداماتی که باید در برنامه ششم برای کاهش آلودگی هوا انجام شود بحث و تبادل ‌نظر صورت گیرد.» به گفته حسینی صدر این بیانیه که ٣٥ نفر از نمایندگان ازجمله اعضای فراکسیون محیط‌زیست آن را امضا کرده‌اند، تقدیم رئیس مجلس شده است.شهروند