شفا آنلاین>سلامت جنسی>از قديم گفته‌اند فرزند ثمره عشق و ازدواج است، اما گاهي تلاش براي داشتن اين ثمره به ثمر نمي‌نشيند و برخي زوج‌ها لقب نابارور را به دوش مي‌كشند.
ناباروري يعني چه؟
دكتر زويا طاووسيان، متخصص زنان و زايمان در تعريف ناباروري مي‌گويد: اگر زوجي خواهان بچه‌دار شدن باشند، رابطه جنسي منظم داشته و 12ماه از تصميم‌شان براي بچه‌دار شدن گذشته باشد اما حاملگي صورت نگرفته، گفته مي‌شود نابارور هستند. براي اين تعريف معمولا 12 ماه را در نظر مي‌گيرند اما گاهي باتوجه به سن زوج خصوصا خانم، اين زمان كمتر در نظر گرفته شده و زوج را به بررسي جدي ترغيب مي‌كنيم. گاهي اوقات برخي زوج‌ها خود را نابارور مي‌دانند اما درحقيقت اينطور نيست و فقط كافي است ارتباط جنسي خود را منظم‌تر كنند تا به نتيجه دلخواه برسند.
چرا نابارور هستيد؟
گفته مي‌شود ناباروري ممكن است به علل زنانه، علل مردانه، علل مردانه- زنانه و علل ناشناخته اتفاق بيفتد. این دلایل را مرور می کنیم:
علل زنانه (40درصد)
دكتر ژيلا نقيبي علل زنانه را 40 درصد از عوامل ناباروري عنوان كرده و مهم‌ترين و عمده‌ترين اين علل را برمي‌شمارد:
1- اختلال در تخمك گذاري: يكي از شايع‌ترين علل ناباروري زنانه، اختلال در تخمك‌گذاري است كه مي‌تواند به دلايل گوناگوني اتفاق بيفتد. معمولا زناني كه كيست تخمدان یا نارسايي يا از كارافتادگي زودرس تخمدان دارند به اين مشكل مبتلا مي‌شوند. دلايل ديگري نظير استرس، تغذيه نامناسب، علل ژنتيكي يا مادرزادي، بيماري‌ها يا داروهاي مصرفي و. . . هم در اين امر دخيل هستند كه سبب مي‌شوند تخمك توليد نشود يا تخمك مناسبي ساخته نشود كه هر دو در دسته اختلال تخمك‌گذاري قرار مي‌گيرند.
2- اختلال در مسير عبور تخمك: از آنجا كه تخمدان در لگن قرار دارد، تخمك ساخته شده در تخمدان بايد از لوله‌هاي فالوپ عبور كرده و به رحم برسد تا باروري صورت گيرد. گاهي تخمك ساخته مي‌شود اما به دليل بسته بودن لوله‌هاي فالوپ اين تخمك‌ها نمي‌توانند به رحم برسند و بارداري انجام شود. بسته بودن لوله‌هاي فالوپ به دلايلي مثل عفونت، چسبندگي‌هاي ناشي از اعمال جراحي، بستن عمدي لوله‌ها (كسي كه فرزند دارد و براي جلوگيري از بارداري لوله‌هاي خود را بسته و الان خواهان بارداري است)، نقص‌هاي مادرزادي كه در ساختار لوله‌ها وجود دارد و. . . ممكن است اتفاق بيفتد.
3- نقص‌هاي رحمي: در مواردي ممكن است رحم به لحاظ ساختاري مشكل داشته باشد و درحقيقت به دلايل مختلف ساخت كاملي نداشته باشد یا اینکه به دليل سقط‌هاي مكرر يا كورتاژ بافت رحم تخريب شده يا حتي بافت اضافه به وجود آمده باشد. همه اينها سبب مي‌شود نطفه داخل رحم جايگزين نشود و ناباروري ايجاد شود. گاهي حتي ممكن است به دلايل مادرزادي رحم وجود نداشته يا به دليل بيماري از بدن خارج شده باشد.
4- اختلال در دهانه رحم: عفونت، تومور، علل ژنتيكي و. . . ممكن است سبب بسته شدن مجراي رحم شده و اسپرم‌ها نتوانند خود را به رحم برسانند و بارداري ايجاد كنند.
5- پس زدن اسپرم: گاهي همه موارد گفته شده سالم است و مشكلي وجود ندارد، يعني تخمك‌ها مناسب است، رحم و لوله‌ها هم سالم است اما بدن خانم اسپرم‌هاي آقا را پس مي‌زند و عليه اسپرم‌ها آنتي بادي ترشح كرده و اسپرم‌ها را از بين مي‌برد. در اين موارد بدن خانم اجازه نمي‌دهد اسپرم فعاليت خود را انجام دهد و آن را نابود مي‌كند.
6- اختلالات هورموني: يكي ديگر از دلايل ناباروري در زنان اختلال در هورمون‌هاي بدن است. كم‌كاري تيروئيد ازجمله بيماري‌هايي است كه در خانم‌هاي نابارور بسيار شايع است و حتما بايد به آن توجه داشت.
7- چاقي يا لاغري بيش از حد: در خيلي از موارد به بيماران گفته مي‌شود وزن خود را در وضعيت نرمال و مطلوب نگه دارند و از رژيم‌هاي غيرتخصصي دوري كنند. بسياري از خانم‌ها ممكن است به دليل زيبايي يا بيماري‌هاي مختلف لاغري بيش از حد داشته باشند كه اين مورد نيز به نوبه خود مي‌تواند سبب اختلالات مختلف در بدن و ناباروري شود. مساله چاقي يا لاغري بيش از حد هم در آقايان و هم در خانم‌ها ممكن است سبب ناباروري شود.
علل مردانه (40درصد)
دكتر نقيبي معتقد است، تمام عللي كه در مورد زنان گفته شد درباره مردان هم ممكن است وجود داشته باشد.
1- اسپرم‌هاي نامناسب: ممكن است تعداد اسپرم‌ها كافي نباشد، يعني بدن مرد اسپرم‌هاي كافي براي توليدمثل توليد نمي‌كند یا ممكن است تحرك اسپرم‌ها كم باشد، يعني اسپرم توليد مي‌شود اما اين اسپرم‌هاي توليدشده تحرك كافي براي رسيدن به تخمك را ندارند. گاهي هم ممكن است اسپرم‌ها كيفيت مطلوبي نداشته باشند و ناقص توليد شوند. تغذيه، الكل، دخانيات و... همه مي‌توانند در ساختمان نطفه و آسيب به آن تاثيرگذار باشند. بنابراين اسپرم‌ها به لحاظ تعداد، تحرك، كيفيت و محتواي ژنتيكي و. . . بايد در وضعيت مطلوبي باشند؛ مسائل زيادي مي‌توانند اينها را تحت تاثير قرار دهند.
2- نقص بيضه‌ها: ممكن است بيضه‌ها كه مسووليت ساخت اسپرم‌ها را برعهده دارند به دلايل گوناگون آسيب ديده باشند. دلايلي مثل آسيب، ضربه، نقص‌هاي ژنتيكي و. . . مي‌تواند سبب نقص بيضه‌ها شود. ممكن است فردي به‌طور مادرزادي بيضه نداشته باشد يا گاهي در مرداني ديده شده كه بيضه‌ها در دوران جنينی در داخل شكم تشكيل شده‌اند كه اگر نهان بيضگي به‌موقع تشخيص داده نشود، ممكن است بافت بيضه به دليل حرارت داخل شكم از بين رفته و سبب ناباروري مردانه شود. گاهي هم شغل آقايان، كار با مواد شيميايي يا حرارت زياد سبب آسيب بيضه‌ها مي‌شود.
3- نقص مجراي عبور اسپرم: اسپرم‌هاي توليدشده، بايد بتوانند خود را به تخمك برسانند تا عمل لقاح صورت گيرد. هر نقص يا انسدادي كه در اين مجرا وجود داشته باشد، مي‌تواند ناباروري ايجاد كند. عفونت‌هاي مختلف، ضربه يا جراحت، وازكتومي و. . . همگي مي‌توانند از دلايل بسته شدن مجراي عبور اسپرم‌ها شوند.
4- واريكوسل: يكي از عوامل ديگر ناباروري مردانه واريكوسل (بزرگ شدن رگ‌هاي بيضه و به نوعي واريس بيضه‌ها) است. واريكوسل مي‌تواند سبب بالا رفتن حرارت بيضه‌ها و آسيب اسپرم‌ها شود.
5- بيماري‌ها و اختلالات هورموني: هرنوع اختلال يا بيماري مربوط به هورمون‌ها مي‌تواند سبب نقص‌هاي مختلف و ناباروري در آقايان شود. درحقيقت هورمون‌ها به دليل اهميتي كه دارند بايد در وضعيت تعادل باشند و هرنوع اختلال در هورمون‌ها مي‌تواند نقص‌هاي مختلفي ايجاد كند.
علل زنانه-مردانه (10درصد)
دكتر طاووسيان علل زنانه-مردانه را اينطور توضيح مي‌دهد: اين دليل بين خانم‌ها و آقايان مشترك است و ممكن است در هر دو وجود داشته باشد؛ يعني در برخي موارد هم خانم و هم آقا مشكل دارند. گاهي هم به دليل نقص‌ها يا اختلالات كروموزومي نقص‌هايي در بيضه‌ها يا اسپرم‌هاي توليدي وجود دارد؛ همين موضوع در خانم‌ها مي‌تواند سبب نقص يا عدم تخمدان يا توليد تخمك‌هاي نامطلوب شود. درحقيقت اين دليل را مي‌توان در دسته علت‌هاي مردانه يا زنانه هم گنجاند.
علل ناشناخته (10درصد)
توضيح علل ناشناخته را هم از دكتر طاووسيان اينطور شنيديم: گاهي ناباروري به دلايل ناشناخته صورت مي‌گيرد، يعني همه عوامل لازم براي باروري هم در خانم و هم در آقا، سالم است اما ناباروري وجود دارد. درحقيقت زماني كه در بررسي‌ها دليل مشخصي براي ناباروري به دست نيايد، گفته مي‌شود ناباروري با دلايل ناشناخته است كه اين مورد هم حتما بايد درمان شود. اينطور نيست كه چون دليل مشخصي وجود ندارد، درماني هم وجود نداشته باشد و درمان‌ها براي اين مورد هم انجام مي‌شوند.
سن، مهم‌ترين مولفه است
دكتر آل‌ياسين، متخصص زنان و زايمان درباره مهم‌ترين مولفه ناباروري مي‌گويد: مهم‌ترين مساله در يك زوج نابارور سن و سال، خصوصا سن زن است. قدرت باروري خانم‌ها محدود بوده و به‌طور ميانگين از 14 تا 44 سالگي به طول مي‌انجامد. بعد از 35 سالگي تعداد تخمك‌هاي يك خانم به مقدار زيادي كاهش مي‌يابد و همين موضوع سبب كم شدن قدرت باروري مي‌شود.
عوامل دخيل در باروري
دكتر زويا طاووسيان درباره عواملی که در باروري موثر است به سيب سبز مي‌گويد: براي بارور شدن عوامل زيادي دخيل است، ازجمله توليد نطفه، مسير عبور نطفه، رسيدن به مقصد خاص، تركيب دو گامت با هم، بستر رشد نطفه، محيط قرار‌گيري جنين و.. كه همه اين عوامل دست به دست هم مي‌دهند تا باروري موفق اتفاق بيفتد. هركدام از اين مراحل دچار نقص باشد (چه در خانم و چه در آقا) سبب ناباروري مي‌شود.
دكتر آل ياسين هم در تاييد اين موضوع توضيح مي‌دهد: وقتي مي‌گوييم ناباروري، يعني زوج نابارور؛ بنابراين براي تعيين عوامل ناباروري يك زوج، در درجه اول بايد از آنها شرح حال كامل بگيريم. پس از آن معاينه و مرحله بعدي هم انجام برخي آزمايشات تشخيصي است. بنابراين تشخيص درست و به‌موقع علت ناباروري بسيار مهم و يكي از گام‌هاي اساسي درمان است.
آمارها چه مي‌گويد؟
دكتر ژيلا نقيبي، جنين‌شناس معتقد است: ميزان ناباروري در دنيا بين 10 تا 15 درصد است كه اين رقم به 20 درصد در ايران نيز مي‌رسد؛ يعني از هر پنج زوج يك زوج نابارور وجود دارد. درحقيقت ميزان ناباروري در ايران بيش از ساير نقاط دنياست كه اين موضوع قدري جاي تامل دارد و بررسي‌هاي بيشتر نیاز است.
دكتر آل‌ياسين نيز درباره آمار حاملگي‌ها در سال‌هاي ابتدايي ازدواج مي‌گويد: خانمي كه جوان است و مدت كمي از زمان ازدواجش مي‌گذرد، اگر خواهان بچه است و ارتباط منظم داشته باشد بين 70 تا 80 درصد در سال اول ازدواج حاملگي صورت مي‌گيرد. 10 تا 15 درصد در سال دوم و پس از كمي تامل باردار مي‌شود و نزديك 10 درصد هم به‌عنوان نازا شناخته مي‌شود.
نظرشما
آخرین اخبار